Neurofeedback, beyin dalgaları duzensizliklerinde uygulanan bir oğrenme yontemidir. Geribildirim yaparak beyin dalgalarını duzenleyen bir eğitimidir.
Neurofeedback, beyin dalgalarının bilgisayar ortamına aktarılarak duzensiz calışan kısımlarının tespit edilmesine dayanan bir beyin eğitimi yontemidir. Bir oğrenme stratejisidir. “Sinir geribildirimi”, “norolojik geribildirim” olarak da tanımlanır. İnsan beynindeki elektrik akımlarının değiştirilebildiğinin kanıtlanmasının ardından Neurofeedback yontemi kullanılarak beyne urettiği elektrik akımını değiştirmek oğretilir. Bu eğitim sırasında beyin koşullanır ve operant (edimsel) koşullanma ile klasik koşullanmayı tekrar oğrenir. İnsanlar cocukluktan itibaren oğrendiklerini operant ve koşullanma yontemleri ile beyne kayıtlar. Bu kayıtlamalar bazen istediğimiz gibi gitmeyebilir. Neurofeedback ile bu doğru gitmeyen kısımlar tespit edilir ve tekrar yeni kayıtlama ile beynin duzenli calışması oğretilir.
Başka bir deyişle Neurofeedback yontemi ile beyindeki duzensiz bağlantılar tespit edilir. Gorsel ve işitsel uyarıcılarla beyin dalgalarının duzenli hale gelmesi sağlanır. Aynı zamanda oyun teknolojisi ile kişiye ozel terapi sunan bir geribildirim yontemidir. Beynin adaptasyon yeteneğini kullanır. Hastalığı yok etme amacıyla değil hastalığın yol actığı olağandışı durumları ortadan kaldırmayı hedefler.


[h=3]Neurofeedback Nasıl Ortaya Cıktı? [/h]Neurofeedback sistemi ile ilgili calışmalar ilk olarak 1958 yılında NASA ’da başladı. Astronot eğitimleri icin kullanılan yontemle beyin dalgalarına geribildirim (feedback) yapıldığında beynin cevap verdiği tespit edilmiştir. Elmer & Alyce Green ve Joe Kamiya bu yontemim onculeridir. Joe Kamiya, geribildirim ile beyin dalgalarının kontrol edilebileceğini keşfetmiştir. Barry Sterman, 1970 ’li yıllarda bu yontemi klinik ve laboratuar ortamlarında kullanmaya başladı. Bu araştırmalar sırasında bu yontemin kediler uzerinde olumlu etkileri tespit edildi ve terapi yontemi olarak kullanılabileceği duşunuldu. Daha sonra maymunlar ve insanlarda da denendi. 1980 ’lerin başında hiperaktif cocuklarda denenerek olumlu sonuclar alındı. Daha sonraki yıllarda da ceşitli protokollerle geliştirilerek gunumuze kadar kullanıldı.
İlk Neurofeedback cihazı Othmer ailesinin şirketi tarafından uretilmiştir. Bu sebeple Neurofeedback cihazlarında kullanılan yonteme ‘Othmer Yontemi ’ adı verilir. Gecmişte cok buyuk ve pahalı ekipmanlarla kullanılan bilen Neurofeedback, gunumuzde teknoloji ve bilgisayar sistemlerinin gelişmesine paralel olarak cok daha ucuza cok daha fazla kişiye ulaşabiliyor. Turkiye ’de ise 2000 ’li yıllarında başından itibaren kullanılmaya başlanmıştır.


[h=3]Neurofeedback Nasıl Uygulanır? [/h]Neurofeedback eğitiminde beyin dalgaları kafaya yerleştirilen ceşitli algılayıcılarla bilgisayar ortamına aktarılır. Bilgisayar ortamına aktarılan beyin dalgaları, daha onceden tespit edilen beyindeki dijital Elektroensefalografi (EEG) kayıtlama sistemi ile karşılaştırılan veri tabanında normalden sapma yerleri bu programa işlenir. Kişi bu sapma yerlerine gore kendi beyin dalgasını değiştirmeyi oğrenir. Her oğrenme sonrası program bir muzik sesi veya başka bir yontemle odullendirme yapar ve beyin koşullanır. Bu odullendirme sonucu beyin kendini bilincaltından değiştirmeye başlar.
Bir ornek verecek olursak; diyelim ki beyindeki dikkat bolgesinde alfa veya teta dalgalarında normalden fazla bir artış oldu. Bu dalgaların o bolgede olmasını istemiyoruz ve beyin bu dalgaları bilmeden fazla uretiyor. O bolgeye bir sensor yerleştiriliyor. Beyin dalgası, Neurofeedback yontemi ile bilgisayar ekranına yansıtılıyor. Kendi dalgası, beyne bilgisayar ekranından izlettiriliyor. Burada uc boyutlu bir oyuna donuşturulen dalgalara ve oyuna dikkat verildiğinde alfa ve teta duşmeye başlıyor. Cunku bu dalgaların fazla uretilmesi dikkati bozuyordu. Bu eğitim sırasında dikkatle ilgili beta dalgası yukselmeye başlıyor. Kısacası sağlıksız dalga azaltılınca sağlıklı dalga artıyor.
Biraz daha detaylandıracak olursak; Neurofeedback yonteminde eğitilmek istenen beyin bolgesine elektrotlar yerleştirilir. Bu elektrotlar o andaki duşunceyle ortuşen beyin dalgalarını algılar. Bilgisayar ortamına aktarılan dalgalar ozel bir yazılımla analiz edilir. Yazılımda algılanan beyin dalgaları istenen duzeyde ise sistem icinde acılan oyunda bir cisim veya karakter hareketlenir. Hareket eden cisim beyne ve kişiye duşuncesinin istenen duzeyde olduğunu belirtir. Oyundaki cismi veya karakteri hareket ettirmeye ve ilerletmeye devam etmesi icin seans boyunca odaklanması sağlanır. Eğitim suresince o bolgedeki dalgalar ve beyin istenen duzeyde calışır ve beyin koşullanır. Her seansta bu koşullanmalar daha da pekişir ve beyin hucreleri yeni calışma disiplinine adapte olur. Kısacası kişi oyunu beyniyle etkili bir şekilde oynuyor ve beyin dalgası istenen duzeye ve performansa getiriliyor.
Neurofeedback, beynin adaptasyon yeteneğini ortaya cıkarmak icin duzenli aralıklarla istenen duzeyde uyarım yapar. Kişilerin adaptasyon yeteneğine gore de yontemin faydası ve uygulama sureleri değişebilir. Elektroensefalografi (EEG), beyindeki sinir hucrelerinin elektriksel faaliyetinin beyin dalgaları halinde kağıda dokulmesi yontemidir. Neurofeedback, EEG duzensizliklerini ve problemlerini ele alarak değerlendirir ve cozume ulaştırır.


[h=4]Hangi Sorunlar İcin Kimlere Uygulanabilir? [/h]Her yaştaki insanlara uygulanabiliyor. Bu yontemle ozellikle dikkat eksikliği, oğrenme gucluğu ve hiperaktivite sorunlarının cozumunde cocuklarda yuzde 80 oranında başarı elde edilebiliyor ve kalıcıdır. Yuzme ve bisiklet kullanmayı oğrenme gibi koşullanma yontemiyle oğrenilerek beyne kayıtlanıyor ve unutulmuyor. Oğrencilerde ders kaygısı, stres ve takıntı gibi sorunların cozumu, uyku problemleri, baş ağrıları gibi rahatsızlıklarda kullanılabiliyor. Neurofeedback ile bircok sorun ve hastalık tespit edilebiliyor ve geleceğe yonelik sorunların onune gecilmiş oluyor. Merkezi sinir sisteminin sağlıklı calışmasına da katkı sağlıyor. Entelektuel yetenekler ve duygusal kaynaklar Neurofeedback eğitimi ile geliştirilebiliyor.
Neurofeedback, kişinin beyin yetenekleri ve rahatsızlıklarına gore haftada 3-5 seanstan toplam 15-40 seansa kadar uygulanabiliyor. Bazı durumlarda 3 seans bile yeterli olabiliyor. Aile terapistleri, psikologlar, psikolojik danışmanlar, zihinsel sağlık uzmanları tarafından uygulanabilir.
Neurofeedback ’in genel olarak kullanıldığı başlıca sorunlar şunlardır;

Dikkat bozukluğu
Motivasyon eksikliği
Sınav kaygısı ve ders başarısızlıkları
Oğrenme becerisi geliştirme
Zihinsel ve zeka performans artırma
Yeme duzensizlikleri ve obezite
Uyku problemleri, uyurgezerlik
Migren ve baş ağrısı sorunları
İsteksizlik, uyuşukluk, hırcınlık
Hiperaktivite, otizm
Obsesif kompulsuf bozuklukları
Ergenlik sorunları
Depresyon, stres ve davranış bozuklukları
Epilepsi nobetleri
Unutkanlık, panik atak ve kaygılar
Uyuşturucu ve madde bağımlılığı
İntihar davranışları
Neurofeedback, beyin dalgaları duzensizliğinin yoğun olduğu parkinson, şizofren ve otizm gibi hastalıklarda kalıcı olmayabiliyor. Bu tur durumlar dışında Neurofeedback eğitimleri genellikle kalıcı sonuclar sunuyor. Başarı oranı yuzde 90 ’ların uzerindedir. Ayrıca Neurofeedback birincil tedavi yontemi değildir. Bu sebeple bu yontem icin ‘tedavi ’ ifadesi yerine oğrenme, eğitme, koşullama ve adaptasyon gibi ifadeler kullanılır. Yani her soruna anında cozum bulabileceğiniz sihirli değnek veya mucize olarak duşunmemek gerekiyor. Mesela sınav kaygısı yaşayan ve oğrenme gucluğu ceken bir oğrenci bu yontem sayesinde sınavlarından hemen yuksek puan alamaz veya her şeyi hemen oğrenemez.
Neurofeedback cihazları da yontemden verim alabilmek icin onemlidir. Bu cihazlar; Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Bakanlığı ’na bağlı ve yiyecek, ilac ve tıbbi malzemelerin kalite denetimini yapan İlac ve Gıda İdaresi, Food and Drug Administration (FDA) kurum tarafından onaylanmış olması gerekmektedir. FDA, Neurofeedback cihazları icin bazı kurallar koymuştur. Ancak FDA onayı sadece gevşeme vakaları ve araştırmalar icin gereklidir. FDD onayı dışında kullanım ise ozel izne ve koşullara bağlıdır. Turkiye ’de Neurofeedback eğitiminin uygulanması icin ozel bir yasal zemin bulunmuyor. Bu sebeple denetimsiz kullanımlar bazı sorunlara da yol acabilmektedir.