Oğrencilerin en cok araştırma yaptığı konulardan biri olan Fiiller, turu ve ozellikleriyle merak ediliyor. Peki, Fiiller nedir? Fiiller (Eylemler) turleri ve ozellikleri nelerdir? İşte, detaylar…
[h=3]FİİLLER (EYLEMLER)NEDİR?[/h]Yapısına Gore Fiiller (Eylemler)

Turkcede fiiller yapılarına gore uce ayrılır:
1. Basit Fiil
Yalın hÂldeki (kok) ya da sadece fiil cekim eki almış fiillere denir. Kok, fiilin bolunemeyen en kucuk anlamlı parcasıdır.
Ornek:
• Sait Faik'in Semaver hikÂyesini bundan yıllar once ilk kez bir dergide okudum. (Basit fiil)
• Saat 07.30'da docentler, hemşireler ve oğrencilerle hastaları dolaşmaya cıkarlar. (Basit fiil)
2. Turemiş Fiil
İsim ya da fiil kok ve govdelerinden yapım ekleri ile turetilmiş fiil denir. En az bir tane yapım eki almış fiillere denir.
Ornek:
• Yazarın icinde oyku, ilkin bir ses olarak başlar. (Turemiş fiil)
• Saat 05.30 gunun ilk ışıkları etrafa yayılıyor. (Turemiş fiil)
3. Birleşik Fiil
İki ya da daha fazla kelimeden oluşan fiillere birleşik fiil denir. Birleşik fiiller yapılış şekillerine gore uce ayrılır:
a. Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller
b. Yardımcı fiille kurulan birleşik fiiller
c. Kurallı birleşik fiiller
a. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller
Gercek anlamından uzaklaşmış isim cinsinden bir kelimeyle bir fiilin kalıplaşmasıyla oluşan fiillerdir. Bu tur birleşik fiillerde kelimelerin biri ya da hepsi gercek anlamından uzaklaşmış olabilir. Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller, birer deyimdir.
Ornek:
• Onu ilk gorduğumde birden ona kanım kaynadı. (Anlamca kaynaşmış)
• Her sozumden bir mana cıkarıyordu. (Anlamca kaynaşmış)
Uyarı: Deyimlerin hepsi anlamca kaynaşmış birleşik fiil olmaz: eli uzun, kapısı acık....…
b. Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiiller
İsim soylu bir kelime ile bir yardımcı fiilden oluşan birleşik fiillerdir.
İsim + Yardımcı Fiil (et-, ol-, buyur-, eyle-, kıl)
Yardımcı fiillerin genellikle tek başlarına anlamları yoktur. Anlamları birleştikleri isim soylu kelimelerle ortaya cıkar. Ancak yardımcı fiil olarak kullanılan bu kelimeler karşımıza bazen yardımcı fiil olarak değil, kendi başına bir fiil olarak cıkar. Bu tur kullanımlarında yapısına gore turu değişir.
Bu araba on para etmez.(Basit)
Yolda kalanlara yardım ettik. (Birleşik)
c. Kurallı Birleşik Fiiller
Bir fiille kalıplaşmış bir fiilin birleşmesiyle oluşan birleşik fiillerdir. Burada ikinci fiil kendi anlamından uzaklaşır. Bu birleşik fiiller, her zaman bitişik yazılır. Ceşitleri:
1. Yeterlilik kurallı birleşik fiili
2. Tezlik kurallı birleşik fiili
3. Yaklaşma kurallı birleşik fiili
4. Surerlilik kurallı birleşik fiili
1. Yeterlilik Kurallı Birleşik Fiiller
Fiil kok veya govdelerine -a, -e ekleri getirilir. Ortaya cıkan kelime "bilmek" fiiliyle
birleştirilir. Bu birleşik fiillerde bir işin yapılmasına gucu yetme, işi başarma, ihtimal ve
rica anlamları vardır.
• Bu kasaları kaldırabilir. (gucu yetme)
• Bu soruları cozebilirsin. (işi başarma)
• Bir gun gelebilirim. (ihtimal)
• Tuzu uzatabilir misin? (rica)
2. Tezlik Kurallı Birleşik Fiiller
Fiil kok ve govdelerine -ı, -i, -u, -u ekleri getirilir. Ortaya cıkan kelime "vermek" fiiliyle birleştirilir. Bu birleşik fiillerde aniden, birden, apansız, beklenmezlik, kolaylık, onemsemeyiş anlamları vardır:
Mac bitmeden geliverdi. (aniden)
Uyarı: Tezlik kurallı birleşik fiilin olumsuzu iki şekilde yapılabilir:
Geliverdi.
• Gelmeyiverdi.
• Gelivermedi.
3. Yaklaşma Kurallı Birleşik Fiiller
Fiil kok veya govdelerine -a, -e ekleri getirilir. Ortaya cıkan kelime, "yazmak" fiiliyle birleştirilir. Bu birleşik fiiller, fiilin gercekleşmediğini ama bununla birlikte gercekleşmesine az kaldığı anlamını karşılar.
Merdivenlerden duşeyazdım.
4. Surerlilik Kurallı Birleşik Fiiller
Fiil kok veya govdelerine -a, -e ekleri getirilir. Ortaya cıkan kelime "durmak, kalmak, gelmek" fiilleriyle birleştirilir. Bu birleşik fiiller işin kesintiye uğramadan, surekli yapıldığını, devam ettiğini bildirir. Fiilin başlaması ile bitmesi arasında belli bir sure gectiğini anlatır. Bu fiillerin olumsuzu yoktur.
• Uygulama bu şekilde suregelmiştir.
• Sessizce bekleyedurun.
• Kaza anında donakaldım.