Cevre ve Şehircilik Bakanlığı onculuğunde bircok bakanlık, universitelerdeki farklı branşlardaki bilim adamları ve ilgili sektorlerden uzmanların katılımıyla kamu binalarında salgın hastalıkların yayılımının onlenmesi amacıyla rehber hazırlandı.
AA muhabirinin Cevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Mudurluğu yetkililerinden edindiği bilgiye gore, kamusal alanlardaki mevcut projelendirme esasları Kovid-19 ve farklı salgın olasılıklarını tam olarak karşılamadığı icin binalarda kullanılan ısıtma-soğutma, havalandırma ve sıhhi tesisatla ilgili teknik calışma yapılmasına karar verildi.

Buna bağlı olarak "Kamu Binalarında Bulaşıcı Hastalıklarla Mucadelede Havalandırma-Isıtma/Soğutma ve Sıhhi Tesisatlar da Alınması Gereken Onlemler Metodolojisinin Belirlenmesi, Uygulama Usul ve Esaslarının Oluşturulmasına Dair Rehber" hazırlandı.
Turkiye'deki 6 farklı universiteden 10 farklı branşta 17 bilim insanı ve ilgili sektorlerden uzmanların katılımıyla gercekleştirilen proje kapsamında yayımlanan rehber icin Aile Calışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı yetkililerinin bulunduğu teknik kurul oluşturuldu.
Salgın donemlerinde kamu binalarında alınması gereken tedbirler, uygulanacak prosedurler ve yeni geliştirilen uygulamalarla ilgili olarak teknik ve akademik metotların geliştirilmesi ve bunların ispatlarının yapılması, simulasyon programının hazırlanması amacıyla 9 Mart 2020'de Ar-Ge calışması başlatıldı.
Okullarda, iki farklı camide, Cerrahpaşa Tıp Fakultesi Polikliniklerinde, Hacettepe Universitesi derslik ve asansorlerinde bircok deney yapıldı. Calışmalar sonucunda 11 bolumden oluşan rehberin hazırlıkları tamamlandı.
Rehberde incelemeler ve cozum onerileri yer alıyor
Gunumuzde yaşanan Kovid-19 salgını ve ileride karşılaşılabilecek yeni salgınlar icin kamu binalarının hazırlıklı olabilmesi adına bir yol haritası niteliği taşıyan rehberde, farklı yuzeylerdeki temizlik ve dezenfeksiyon prosedurleri ile havalandırma, ısıtma-soğutma, sıhhi tesisatın mevcut yapıları ve yeni tasarımlardaki duzenlemelerin nasıl olması gerektiğine incelemeler ve cozum onerileri yer alıyor.
Kamu binalarında alınması gereken onlemlerin yanı sıra rehberde, oteller, ibadethaneler, AVM'ler gibi kamuya acık ya da kamu yararına yapılarda alınması gereken onlemler eylem planları ile belirtiliyor.
Rehberde yer alan bilgilere gore mevcut yapılarda, havalandırma, ısıtma-soğutma tesisatı olanların iyileştirilmesi ve olmayanlarda da zorunlu asgari tedbirlerin uygulanması ongoruldu.
Ayrıca yeni yapılacak binaların farklı salgın risklerine karşı korunaklı hale getirilmesi icin tasarım ve projelendirme kriterleri getirildi.
Kamu hizmeti veren kurumların bulunduğu binalarda ic ortam hava kalitesi, yapı ozellikleri, bulundukları lokasyon, havalandırma tipi, dış ortam hava kalitesi, ic ortamdaki hava kirletici emisyon kaynakları, mevcut kişi sayısı, kullanıcılarının hassasiyetleri (yaş, ozel sağlık durumları gibi), havalandırma sisteminde filtre ve arıtma yontemlerinin varlığı gibi faktorlere ilişkin de bilgilerin yer aldığı rehberde, okullar, camiler, bakım evleri, spor salonları gibi kamu hizmeti verilen binalarda bu konularda uyulması gereken standartlar belirtildi.
Bina icerisinde yoğun ve az temaslı yuzeylerin belirlenmesi, bu yuzeylerin nasıl ve ne sıklıkla temizlenip, dezenfekte edilmesi gerektiği vurgulandı.
Dezenfektan yuzey tipine gore secilmeli
Dezenfektan seciminin insan sağlığı ve guvenliğini onceleyerek secilmesi gerektiğine işaret edilen rehberde, dezenfekte edilecek yuzey tipine bağlı olarak uygulanması gereken dezenfeksiyon planı, etkili bir dezenfeksiyon protokolu icin hedeflenen mikroorganizmaya, belirli bir dezenfektanın ozelliklerine ve cevresel konulara dikkat edilmesi gerektiği bilgileri yer alıyor.
Dezenfektanların, kullanıldığı alana ve malzeme cinsine gore tercih edilmesi gerektiği aktarılan rehberde, hangi tur malzemenin, hangi dezenfeksiyon maddesiyle ve hangi miktarlarda kullanılması gerektiği tablo olarak sunuldu.
Turkiye'nin milli kaynağı olan bor madeninin ayrı bir bolum olarak ele alındığı ve bor katkılı temizlik ve dezenfeksiyon urunlerinin kullanım sonuclarının paylaşıldığı rehberde, 40 santigrat derecede 1 saat bor katkılı deterjan ile yapılan yıkama sonucu tum hijyen testlerinin sonucu yuzde 99,9 oranında "gecer" olduğu bilgisi verildi.
Rehberde, klima-havalandırma santrallarının mumkunse yuzde 100 taze hava ile calıştırılması gerektiği, binanın kullanılmadığı saatlerde ve hafta sonlarında klima-havalandırma santrallerinin mumkunse duşuk hızlarda ve karışım oranlı halde 7/24 calıştırılmasının onemi vurgulandı. Ayrıca, kuru havalı ortamların enfeksiyon hastalıklarının artmasında etkili olduğuna değinildi.
Taşınabilir nitelikte satışa sunulan hava temizleme cihazlarında aranması gereken asgari şartlar, teknolojilerine gore ayrı ayrı incelenerek rehberde verildi.
Ortamın nem seviyesi kış ve yaz aylarına gore belirlenen standarda gore ayarlanmalı
Kışın ortam bağıl nem seviyesinin yuzde 30 seviyesinde ve surekli kontrol altında tutulması gerektiği vurgulanan rehberde, yaz aylarında ise bağıl nem oranının yuzde 40 ila yuzde 60 arasında olacak şekilde ayarlanması gerektiği ifade edildi.
Klima-havalandırma santrallarının filtrelerinin salgın doneminde en az 3 ayda bir değiştirilmesi gerektiği de aktarıldı.
Rehberde, calışanlar ve dışarıdan gelenler icin kişi başına duşen kullanım alanına gore sınıflandırma yapılması, yaş aralığına gore dezenfektan ceşidi ve dozajının belirlenmesinin onemine dikkat cekildi.
12 yaş altı ve 65 yaş ustu kişilerin bulunduğu ortamlarda bazı deterjan ve dezenfeksiyon urunlerinin kesinlikle kullanılmaması gerektiği tablolar halinde rehberde yer aldı.
İcme suyunda Kovid-19 virusunun tespit edilmediği bilgisine yer verilen rehberde, arıtılmamış atık sularda Kovid-19 virusunun gorulduğu ve omrunun atık suda yaklaşık 2-3 gun olduğu bilgisi verildi.
Rehberde kamu binalarında ve diğer ortak yaşam alanlarında, banyo ve tuvaletler gibi ortak havalandırma boşluğu bulunan yerlerde, havalandırmanın sadece dışarı yonlu gercekleşmesi gerektiği aktarıldı.
Ayrıca banyo ve tuvaletlerin kapılarında temassız kullanımı sağlayacak tedbirlerin alınması ve bu mekanlarda damlacıkların yayılmasını onlemek icin sifon cekilmeden once klozet kapağının kapatılması gerektiği anlatıldı.
Cevre ve Şehircilik Bakanlığı, rehberdeki bilgilere ilişkin eğitimleri de başlattı.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Zehra Aydın Turapoğlu