İhlÂs bir kalp amelidir. Yapılan bir amelde sadece Allah’ın rızasını gozetme niyetidir. CenÂb-ı Allah, niyet ve amele gore insana değer verir.
“O, sizin suret, şekil ve dış gorunuşlerinize değil, kalplerinize ve kalbi temayullerinize bakar”1,

“Amelinizde Rıza-i İlÂhî olmalı”2, CenÂb-ı Allahın rızası uzerinde hareket etmekle olur. Yani O’nun emirlerine riayet etmek, O’nun sevdiğini sevmek ve eşref-i mahlûkat olan Resûlullah’ın (asm) ahlÂkına her şeyimizi benzetmekle olur.

Allah’ın Kitabı’na uyan her Musluman, Allah’ın Kitabı’yla amel edecektir. Kur’Ân-ı Kerîm’in ihtiva ettiği butun inanc esaslarına iman ettiği gibi, gerek ahlÂkta, gerekse ibadette sair butun hukumlerine de inanacak ve onları hayatına uygulayacaktır.

“Eğer biz ahlÂk-ı İslÂmiyenin ve hakaik-ı imaniyenin kemalÂtını efalimizle izhar etsek, sair dinlerin tÂbileri, elbette cemaatlerle İslÂmiyete girecekler…”3

Onun icin her Musluman bildiği doğruları evvel kendi yaşamalıdır. Temel prensip olarak, Kur’Ân hizmetinde bulunan kardeşlerimizi tenkit etmemek ve gıpta damarlarına dokunmamak lÂzımdır.

Muslumanların birlikte hareket etmesinin onundeki en buyuk engel, duyguların kontrol edilememesi ile ortaya cıkmaktadır. Musluman aslında yuksek bir himmet ve gayret sahibidir. Ancak himmet ve gayretler bazen ehliyetsiz kişilerin elinde yanlışa alet olabilmektedir. İnsanın tabiatında var olan rekabet etme duygusu, İslÂm cemaatleri arasına girince dinî bir vecibe olan işlere, ihlÂssızlık şeklinde yansımaktadır.

Oysa, ihlÂs yapılan bir amelde sadece Allah’ın rızasını gozetme niyetidir. Bu temel niteliğin bozulmasını Bediuzzaman, “Muslumanların zillet ve mağlûbiyete duşme sebebi” olarak gormektedir.

Bu duygunun ozellikle dinî hizmet ve calışmalarda nefislerimize tahakkum etmesini ortadan kaldırmak icin muellifin şu tesbitleri dikkate değerdir:

“Umûr-u diniye ve uhreviyede rekabet, gıpta, haset ve kıskanclık olmamalı. Ve hakikat nokta-i nazarında olamaz… Kıskanclık eden ya riyakÂrdır; a’mÂl-i saliha suretiyle dunyevî neticeleri arıyor. Veyahut sadık cahildir ki, a’mÂl-i saliha nereye baktığını bilmiyor.4 İşte burada muhtac olduğumuz sır, tamamen ihlÂstır.

İnsan hatadan hali değildir. Gunah ve hata insan olmanın sonucudur. Herkesin hem insanlara, hem de Allah’a karşı eksikleri olabilir, kişinin hatalardan pişmanlık duyması onemli bir fazilet olduğu gibi, başkaları tarafında da imkÂn nispetinde sarfınazar ederek, iyilik ve faziletleri dikkate almaktır.

Guzel soz, tatlı dil, eksik ve kusurları dolaylı yollarla ifade etmektir. Hz. Peygamber’in (asm) hayatında bunun mukemmel ornekleri vardır. Efendimiz (asm), kusurun adresini vermez, “insanlardan bazıları şoyle şoyle yapıyorlar…” diyerek insanları rencide etmemeyi tercih ederlerdi.

O halde isabetli adım, eksiklerin lutufla ıslahına calışılmasıdır. Bu yol birleştiricidir. Diğeri ise, ekseriyetle ayrılmaya ve ihlÂssızlığa sebebiyet veriyor.

Dipnotlar:

1- Muslim, Birr, 33; İbn MÂce, Zuhd, 9; Ahmed b. Hanbel, 2/285, 539). 2- 21. Lem’a. 3- Emirdağ LÂhikası. 4- 21. Lem’a.
__________________