Kur'Ă‚n-ı kerîmde meĂ‚len buyruldu ki:
...Allah, Hak'dır. (Muşriklerin) Allahu teĂ‚lĂ‚dan başka taptıkları bĂ‚tıldır (yok olucudur). (Hac sûresi: 62)
Her gun el-Hak ism-i şerîfini bin defĂ‚ soyliyenin huyu ve ahlĂ‚kı guzelleşir. (Yûsuf NebhĂ‚nî
Hak şerleri hayr eyler,
Zannetme ki gayr eyler,
Mevl gorelim n'eyler,
N'eylerse guzel eyler.
(İbrĂ‚him Hakkı Erzurûmî
Aklın varsa ey kardeşim
Hakkı sevmek olsun işin
Aşk tadını tatmıyanın
Kalbi temiz olmaz imiş.
(M. Sıddîk bin Saîd)
2. İslĂ‚miyet.
Kur'Ă‚n-ı kerîmde meĂ‚len buyruldu ki:
Hak gelince, bĂ‚tıl (şirk, puta tapmak) gider. BĂ‚tıl, her zaman gidicidir. (İsrĂ‚ sûresi: 81)
3. Gercek, doğru.
Kur'Ă‚n-ı kerîmde meĂ‚len buyruldu ki:
Cennet ehli (Cennet'e girince) Cehennem ehline; "Biz Rabbimizin bize vĂ‚dettiğini (sevĂ‚bı) hak bulduk. Siz de Rabbimizin size vĂ‚dettiğini (azĂ‚bı) hak buldunuz mu? diye seslenir. (Onlar da) evet derler. (A'rĂ‚f sûresi: 44)
Olum haktır, kabr haktır. Kabirde, Munker ve Nekir denilen iki meleğin meyyite (oluye) suĂ‚l sorması haktır. Haşr (kabrden kalkıp ArasĂ‚t meydanında hesĂ‚b vermek icin toplanmak) haktır. Neşr haktır. DunyĂ‚da yapılan amellerin işlerin hesĂ‚bını vermek haktır. Amellerin tartılması haktır. Cehennem uzerinde bulunan ve uzerinden gecilecek, Sırat denilen kopru haktır. Cennet'in mu'minler (inananlar) icin, Cehennem'in de kĂ‚firler icin olduğu haktır. (Nesefî
4. Alacak.
Bir kimse, peygamberlerin alĂ‚ nebiyyinĂ‚ ve aleyhimussalevĂ‚tu vesselĂ‚m yaptığı ibĂ‚detleri yapsa, fakat uzerinde başkasının bir kuruş hakkı bulunsa, bu bir kuruşu odemedikce, Cennet'e giremeyeceği bildirilmiştir. (İmĂ‚m-ı RabbĂ‚nî
5. Pay, hisse.
BĂ‚yi' (satıcı)den başka bir kimsenin hakkı bulunan bir malın satılması, o kimsenin izin vermesine bağlıdır. YĂ‚ni izin vermezse muşteri (alıcı) o mala mĂ‚lik, sĂ‚hib olamaz. (İbn-i Âbidîn)
6. HĂ‚tır, hurmet.
Peygamber efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem; "Allahumme innî es'eluke bilhakkıssĂ‚'ilîne aleyke" yĂ‚ni; "YĂ‚ Rabbî! Senden isteyip de verdiğin kimselerin hakkı icin, senden istiyorum, derdi ve boyle duĂ‚ ediniz!" buyururdu. (İbn-i MĂ‚ce)
YĂ‚ ilĂ‚hî ol Muhammed hakkı cun
Ol şefĂ‚at kĂ‚nı Ahmed hakkı cun
Biz Ă‚sî mucrim kulları
Yarlığayûb gunĂ‚hlardan berî
Kabrimiz îmĂ‚n ile pur nûr kıl
Mûnis-i gılmĂ‚n ile hem hûr kıl.
(SuleymÂn Celebi)
7) İnsanın yapması lĂ‚zım gelen şey.
Muslumanın musluman uzerine beş hakkı vardır: SelĂ‚mına cevap vermek, hastalığında arayıp sormak, cenĂ‚zesinde bulunmak, dĂ‚vetine gitmek, aksırıp elhamdulillah deyince, yerhamukellah diye karşılık vermek. (Hadîs-i şerîf-BuhĂ‚rî, Muslim)
__________________