Haramı haram, helali helal inanmak ve haramdan sakınmak da farzlardandır.
Bazı fıkıh kitaplarında bu konu " Hazır ve ibaha " başlığı altında beyan edilmiştir. Hazır, kullanılması şer'an memnu olan ; mubah, kullanılması şer'an memnu olmayan şeylerdir.Bazı kitaplar da "istihsan" başlığı altında bu konu beyan edilmiştir.
İstihsan, akıl ve şer'i şerifin guzel gormuş olduğu meseleler demektir. Her mu'min, yemekte, icmekte, bakmakta, giyim ve kuşamda, hasılı gunluk hayatında, kendisine neyin haram olduğunu bilmelidir ki, rahatlıkla ondan sakınmış olabilsin. Tabii ki, bunun itikadi meselelere dahil olması gerekir.
Genclerimizin kısm-i a'zamisi, helal ve haramı bilmedikleri icin burada en muhimlerini beyan etmek mecburiyetinde kaldık. Nitekim İbrahim Hakkı da bu konuyu itikadi meselelerden sayarak şoyle demektedir:
" Haramı i'tikad etmek haram andan sakınmakdır
Helali hem helal bilip bu oldu cumle Farzullah."
yani ; Haramı haram inanmak ve ondan sakınmak; helali de helal inanmak dahi, Allah Teala'nın bize emrettiği farzlardır.
Yemek, icmek ve giyinmekte hukumler , bazan bir şeyde toplanır; bazan birbirinden farklı olur, yani zıd şeylerde bulunur. Mesela yaşayabilecek kadar yemek ve icmek; soğuğu sıcağı defetmek icin giyinmek farz olur. Bununla her insan, nefsini helak olmaktan korur. Aynı zamanda namazı, orucu ikame etmek icinde, yemek, icmek ve giyinmek farz olur. Nafile ibadetleri yapmak, şer'i ilimleri oğrenmek maksadıyla yemek ve icmek mendub olur. ( Mendub : Sevilen, yapılması uygun olan, işlenmesi teşvik edilen iş. )
İhtiyactan fazla yemek, icmek ve giyinmek mekruh olur. Bunların kendisine zarar verebilecek mikdarda olması halinde haram olur.
Bina enaleyh kişinin kendini ac bırakması, riyazetlere girerek yemek ve icmekten kısması, şuuru bozacak tehlikesine girdi mi haram olur. Ortalama hayatı idame etmek icin bunları yapmak mubahtır.Bunlarda israf haram olduğu gibi; kısmak da haramdır. Mesela luzumsuz yere, butce musaid olmayacak kadar ceşitli yeme icme, giyim kuşama dalma haram olduğu gibi, busbutun kısmak da haram olur.
KAYNAK: Dilara Yayınlarından EHLİ SUNNETİN NAZARI İTİKADIN OLCUSUDUR adlı eserdir yazan: İSMAİL CETİN kuddisesirruh
__________________