Adet duzensizliği!!Pratik olması acısından adet duzensizliğini kadın hayatının farklı evrelerinde incelemekte fayda vardır. Bu amacla kadın hayatını cocukluk, ergenlik, doğurganlık, premenopoz (menopoz oncesi) ve menopoz olarak ayırmakta ve duzensiz kanamaları bu şekilde incelemekte fayda vardır.
Cocukluk cağı
Cocukluk cağı doğumdan ilk adet gorulene kadar gecen zamandır. İlk adet kanaması ortalama 12 yaşında gorulur. İlk adetin 9 yaşından once gorulmesi durumunda hormonal bir bozukluk sozkonusu olabileceği gibi, 16 yaşına kadar gercekleşmemesi durumunda hormonal bir bozukluk dışında yapısal bazı kusurlar da (kızlık zarının tam kapalı olması ve kanın akmasına izin vermemesi, genital organların olmaması gibi) sozkonusu olabileceğinden mutlaka jinekolojik değerlendirme gerekir.
Ergenlik donemi
İlk adetin gorulmesiyle birlikte genc kadınlığa ilk adım atılır. Ancak hormonal sistemin olgunlaşması iki yıl gibi bir surede tamamlandığından siklusların bir kısmı ovulasyon (yumurtlama) olmadan gercekleşir. Bu yuzden ergenlik doneminde adet gecikmelerine ve/veya adetlerin normalden uzun surmesine sık rastlanır. Bu donemdeki bir genc kızın 6 ay boyunca adet gormemesi ve/veya gorduğu kanamaların normalden fazla olduğunun duşunulmesi durumunda jinekolojik değerlendirme gerekir.
Doğurganlık donemi
Ergenlik doneminin belli bir aşamasından itibaren adetler duzenli hale gelir ve siklusların tumunde ovulasyon (yumurtlama) olur. Bu donem kadının gebe kalabileceği donemdir ve menopoza kadar devam eder.
Bu donemde en sık gorulen adet duzensizlikleri gecikmeler, ara kanamalar, adetin fazla olması ve uzun surmesi ya da az olması ve kısa surmesi şeklinde olur.
Gecikmeler: Doğurganlık doneminde de adet gecikmelerine sık rastlanır. Aktif cinsel yaşamı olan ve etkin bir korunma yontemi kullanmayan kadında gorulen adet gecikmelerinin en muhtemel nedeni gebeliktir. İkinci muhtemel neden de herhangi bir şekilde o siklusta ovulasyon (yumurtlama) olmaması ve bu nedenle "dokulmenin" gecikmesidir. Duzenli adet goren bir kadında beklenmedik bir şekilde ortaya cıkan gecikmenin nedeni ise stres, mevsimsel değişiklikler, mekan değişiklikleri olabilir. Bir kadında senede bir kez adet gecikmesi olması ileri inceleme gerektiren bir durum değildir. Ancak adet gecikmesi senede bir kereden cok oluyorsa ve/veya gecikmelerden biri 6 aydan daha uzun suruyorsa hormonal tetkik yapılması gerekir.
Adet gecikmesinin diğer onemli nedenleri arasında aylık ya da uc aylık korunma iğneleri ya da kola uygulanan hormon cubuklarının icinde bulunan hormonların yanetkileri sayılabilir.
Ara kanamalar: Doğurganlık doneminde sık gorulen diğer bir adet duzensizliğidir. En muhtemel neden serviksteki enfeksiyonlardır. Diğer muhtemel nedenler miyomlar (uterusta bulunan selim tabiatlı urlar) ve serviks polipleridir (polipler de selim tabiatlı oluşumlardır). Spiral kullanımı, doğum kontrol hapı kullanımı, aylık, uc aylık iğneler ve kola uygulanan cubuklar da lekelenme tarzında ara kanamalara neden olabilirler.
Adetin fazla olması: En muhtemel neden yumurtlama olmadan gercekleşen siklustur. Diğer nedenler spiral kullanımı, aylık, uc aylık iğneler ve kola uygulanan cubuklardır. Farkında olunmayan gebeliğin duşukle sonuclanması da yanlışlıkla adet kanaması sanılabilir.
Adetin az olması: Adet doneminde gorulen kanama miktarı yaşla birlikte azalma eğilimi gosterir. Doğum kontrol hapı kullanımı da adet kanamasını onemli olculerde azaltır. Sorunlu seyreden kurtajlar sonrası endometriumda (rahim ic tabakasında) ortaya cıkan yapışıklıklar da az adet gorulmesine ileri derecede yapışıklıklarda hic adet gorememeye neden olabilir. Şupheli durumlarda "Ustune gorme" yani gebelikte ortaya cıkan kanamayı adet kanaması sanma yonunden gerekli incelemeler de mutlaka yapılmalıdır.
Sık adet gorme: En muhtemel neden hormonal dengesizliktir. Ara kanamalar sıklıkla adet kanaması ile karıştıklarından ara kanamaların muhtemel nedenleri burada da sozkonusu olabilir.
Tum bunlara ek olarak her turlu normalden fazla kanama durumunda vucudun kanamayı durdurma ve kanı pıhtılaştırma mekanizmalarındaki muhtemel bir bozukluk mutlaka akla gelmelidir. Bu ozellikle ergenlik doneminde olan ve tum kanamaları bir "faciaya" donuşen kızlarda muhtemel neden olabilir ve araştırılmalıdır.
Adet duzensizliklerinde ne gibi incelemeler yapılır?
Normalden sapma olan her kanama mutlaka doktor muayenesi gerektiren bir durumdur. Doktor incelemesinde yapılacak olan işlemler komple jinekolojik muayene, ultrason, papsmear ve doğurganlık cağında olanlarda gebelik testi şeklinde olacaktır. Bu incelemeler normaldışı kanamaların yaklaşık %80´inin aydınlatılması icin yeterli olur. Ek olarak bazı ozel durumlarda hormonal tetkikler (ozellikle surekli gecikmesi olanlar, gecikmesi 6 aydan daha uzun surenler, beraberinde tuylenme, şişmanlama, gebe kalamama şikayeti olanlar gibi), biyopsi işlemleri (ara kanaması olmakla birlikte kanser ya da kanser oncesi lezyon şuphesi olanlar, 35 yaşın ustundeki tum normaldışı kanamalar, menopozda kanama) de adet duzensizliği olan kadınlarda uygulanan ileri tetkiklerdir.
Nasıl tedavi edilir?
Tanı koyma esnasında yapılan incelemeler şu sorulara cevap ararlar:
· Gebelik var mıdır?
· Tedavi edilmesi gereken hormonal dengesizlik var mıdır?
· Cerrahi yolla uzaklaştırılması gereken kanser oncusu lezyon ya da kanser var mıdır?
Bu uc durum da saptanmamışsa bu durumda en muhtemel neden enfeksiyondur ve antibiyotik tedavisi verilir. Tedaviye rağmen devam eden kanamalarda incelemelerin tekrar edilmesi gerekebilir.
Jinekolojik muayene ve ultrasonda saptanan bulgulara ek olarak idrar veya kanda yapılan gebelik testleriyle gebelik tanısı kesinleştirilir. Gebelik olduğunda da sıklıkla duşuk tehdidi, duşuk ya da dış gebelik sozkonusudur ve bu durumlar usulune uygun olarak tedavi edilir.
Hormonal dengesizlik coğunlukla yumurtlama olmaması şeklindedir. Bu durumun tedavi edilmesi onemlidir zira endometrium tabakasının progesteron salgısı olmaksızın kalınlaşması dokuda kanser oncusu lezyon (oluşum) ve daha ileri durumlarda kanser gelişimine neden olabilir. Tedavi icin cocuk isteği olanlara yumurtlamanın tekrar sağlanması, cocuk isteği olmayanlara ise eksik olan progesteron hormonunun takviye edilmesi icin tedavi verilir.
Servikste polip ( rahim ağzı selim tabiatlı oluşum ), endometriumda polip ( rahim ic tabakası selim tabiatlı oluşum ) ya da diğer kanamaya yol acacak kitleler (miyom gibi) varsa kanamayı kontrol altına almak icin sıklıkla cerrahi mudahale gerekir. Bu mudahale polip durumlarında basit olarak polipin cıkarılması şeklinde olabileceği gibi buyuk miyomlarda (rahimde bulunan selim tabiatlı urlar ) uterusun cıkarılması şeklinde de olabilir.
Kanser oncusu lezyon ya da kanser saptandığında ise odak kesinlikle saptandıktan sonra usulune uygun tedavi yapılır

[h=2]Antalya Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]