EvliyÂnın buyuklerinden ve fıkıh Âlimi. İsmi Omer, babasınınki Muhammed'dir. KunyesiEbû Abdullah'tır. Ebû Hafs veEbu'l-KÂsım Sûfî de denildi.Nesebi, soyu Ebû Bekr-i Sıddîk'a ulaşır. Şeyh Ebu'n-Necîb'in kardeşinin oğludur. 1144 (H.539) senesinde Suhreverd'de doğdu. 1234 (H.632) senesi Muharrem ayında vefÂt etti.

ŞihÂbuddîn Suhreverdî, ilim oğrenmek icin BağdÂt'a gitti. Amcası buyuk Âlim Ebu'n-Necîb AbdulkÂhir'in sohbetlerinde bulundu. Ondan tasavvuf ilimlerini oğrendi. Aynı zamanda AbdulkÂdir-i GeylÂnî hazretlerinin sohbetlerinde de bulundu. Basra'da da Ebû Muhammed bin Abdullah'ın sohbetlerine devÂm etti.Ebû Hafs Suhreverdî; amcasından, Ebû Muhammed Hibetullah bin Şiblî, Ebu'l-Feth bin Battî, Ma'mer bin TÂhir, Ebû Zur'a Makdisî, Ebu'l-Futûh TÂî ve bircok Âlimden hadîs-i şerîf dinleyip, rivÂyette bulundu.

Ebû Hafs Suhreverdî, fakih, fÂzıl, sûfî, ver sÂhibi, zÂhid, Ârif, ilm-i hakîkatte zamÂnın şeyhi idi. ŞÃ‚fiî mezhebinde idi. Cok ibÂdet ederdi. Eline gecen malı mulku fakir ve muhtaclara dağıtırdı. Fıkıh ilmini, amcasından ve Ebu'l-KÂsım ibni FadlÂn'dan oğrendi.

İbn-i NeccÂr onun hakkında; "Ebû Hafs Omer Suhreverdî, ilm-i hakîkatte zamÂnının şeyhi idi. RiyÂzet ve mucÂhede yolunu tuttu. Fıkıh, mukÂyeseli hukuk ve Arab dili ve edebiyÂtını okudu. Bircok Âlimden hadîs-i şerîf dinledi. Sonra tasavvuf yolunu tuttu. Onceleri zikir ve ibÂdetle meşgûl oldu. Sonra insanlara vÂz vermeye başladı. Amcasının Dicle kenarındaki medresesinde ders verdi. İslÂm beldelerinin her tarafından onun sohbet ve derslerini dinlemeye bircok Âlim ve halk gelirdi. Onun sozlerinin bereketi ile gunahkÂrlar derhÂl tovbe ederdi. Talebeleri, o zamanda yıldızlar misÂli, etrÂfa ilim yayarlardı. Onun sultanlar katında sÂhib olduğu mevkiye ve hurmete, başka kimse nÂil olmadı. Omrunun sonunda rahatsızlandı. Bununla berÂber, zikirleri azalmadı. Allahu teÂlÂyı zikre devÂm etti. CemÂatte yine hazır bulundu. 110 yaşına doğru hacca gitti. VefÂt ettiğinde, geride kefen parası bile bırakmamıştı."

Ebû Hafs Suhreverdî buyurdu ki: "EvliyÂdan, yuksek mertebede bulunan birine, hicbir kerÂmet ve hÂrika verilmiyebilir. Cunku kerÂmetler, yakîni, inanmayı arttırmak icin verilir. Yakîn ihsÂn edilen birinin kerÂmetlere, hÂrikalara ihtiyÂcı olmaz. Butun bu kerÂmetler, ZÂt-ı ilÂhînin zikrinden ve kalbin bu zikirle zînetlenmesinden aşağıda kalır."

ŞihÂbuddîn Ebû Hafs Omer bin Muhammed Suhreverdî, oğluna yaptığı nasîhatte şoyle buyuruyor:

Ey oğul! Sana, Allahu teÂlÂdan korkmayı, Allahu teÂlÂnın veResûlunun, ana-babanın ve evliyÂnın hakkına riÂyet etmeyi tavsiye ederim. Eğer bunu yaparsan, Allahu teÂl senden rÂzı olur. Acıktan ve gizli olarakAllahu teÂlÂnın emir ve yasaklarına riÂyet et. Gizli ve acık, icten ve dıştan, tefekkurle, huzunle ve ağlıyarak Kur'Ân-ı kerîm okumayı ihmÂl etme. İlimden bir adım bile yuz cevirme. İlim oğren. Tasavvuf ehli olduğunu soyleyip de dalÂlet icerisinde olanlardan, onların avÂmından olma.Cunku onlar, din hırsızları ve muslumanları doğru yoldan saptıranlardır. Peygamber efendimizin sunnet-i seniyyesine iyi sarıl. Dinde sonradan ortaya cıkıp, dinden imiş gibi inanılan, hÂlbuki dinde olmayan bid'atlerden sakın. Cunku her bid'at dalÂlettir. Kadınlarla, bid'at sÂhibi kimselerle, zenginlerle ve nefslerinin peşinde giden avam ile berÂber olma. Cunku bunlar, senin dînini giderir. DunyÂda az bir şeyle kanÂat et. Yalnızlığa iyi sarıl. Hat ve gunÂhların icin cok ağla. HelÂlinden yemeğe calış. Cunku helÂl yemek ve haramlardan sakınmak, butun hayırların ve iyiliklerin anahtarıdır. Harama sakın meyletme. Cunku harama meyledersen, kıyÂmet gunu Cehennem'de yanarsın. HelÂl olan eşyÂları giy. Eğer bunlara riÂyet edersen, îmÂnın ve ibÂdetin tadını duyarsın. Allahu teÂlÂdan devamlı kork. Yarın kıyÂmet gununde, Allahu teÂlÂnın huzûrunda hÂlinin ne olacağını unutma. Geceleyin namaz kılmayı ve gunduz oruc tutmayı coğalt. İmam ve muezzin olmadığın zaman da cemÂatle namaz kılmayı elden bırakma. Başkan olmayı isteme. Cunku başkan olmayı isteyen ve seven kimse, ebediyyen felÂh bulmaz. Hukum verenlerin ve sultanların meclislerinde bulunma. İnsanlarla munÂkaşa etme. Seni medheden kimsenin sozune aldanma. Seni kotuleyen kimsenin sozlerinden dolayı da uzulme. Herkese karşı iyi huylu ol. TevÂzuya yapış. Cunku Resûlullah efendimiz; "Kim Allahu teÂlÂnın rızÂsı icin tevÂzu yaparsa, Allahu teÂl onu yukseltir. Kim kibirlenirse ve boburlenirse, Allahu teÂl onu alcaltır." buyurdular. Her zaman, iyi kimseye karşı da, kotu kimseye karşı da edebli ol. Kucuk-buyuk herkese merhametli ol. Onlara karşı şefkat ve merhamet gozuyle bak. Cok gulme.Cunku gulmek, gaflettendir ve kalbi oldurur. Resûlullah efendimiz; "Eğer siz, benim bildiğimi bilmiş olsaydınız, az guler, cok ağlardınız." buyurdu. Allahu teÂlÂnın rahmetinden umîdini kesme. Umid ile korku arasında yaşa.

Ey oğul! DunyÂyı terk et, yÂni haramları, Allahu teÂlÂnın yasak ettiği şeyleri ve duny sevgisini terk et. Cunku dunyÂyı isteyenin ve sevenin dîni gider. Namazını kıl, orucunu tut. Allahu teÂlÂnın velî kullarına; malın, bedenin ve makÂmınla hizmetci ol. Onların kalblerini kazan, onların yaşayışlarına gore hareket et. Ehl-i sunnet îtikÂdı dışında olanlar hÂric, hic bir Âlimin sozlerini inkÂr etme. Eğer boyle bir inkÂrın olursa, ebediyyen felÂh bulamazsın.

Ey oğul! Devamlı comert ol. Allahu teÂlÂnın sana rızık olarak verdiği şeylerde comert ol. Cimrilikten, hasedden, kin ve hîleden sakın. Cunku, cimri ve hasedci kimsenin yeri Cehennem'dir. Hicbir zaman hÂlini insanlara acma. ZÂhirini susleme. Cunku zÂhirini suslemek, bÂtının harÂb olmasındandır. Rızık konusunda Allahu teÂlÂnın vÂdlerine guven. Cunku Allahu teÂlÂ, her canlının rızkını vereceğine dÂir kefil oldu. Allahu teÂlÂ, Kur'Ân-ı kerîmde meÂlen; "Yerde yuruyen ne kadar canlı varsa, hepsinin rızkı, ancak Allahu teÂlÂya Âittir" buyurdu. (Hûd sûresi: 61) İnsanlardan hicbir şey bekleme. Hakkı soyle. MahlûkÂttan hicbirisine meyletme. MÂlÂyÂnîyi terk et. Peygamber efendimiz bir hadîs-i şerîfte; "Kişinin mÂlÂyÂnîyi, (faydası olmayan şeyleri) terketmesi, onun muslumanlığının guzelliğindendir" buyurdu.

Ey oğul! İnsanlara nasîhat edici ve faydalı ol. Yemeği, icmeği, konuşmayı ve uykuyu azalt. SÂdece ihtiyÂcın kadar ye. Zarûret olmadan konuşma. Cok uyuma. Namaz, oruc ve Allahu teÂlÂnın zikri ile meşgûl ol. Kalbin mahzûn, gozun yaşlar dokucu, amelin hÂlis, duÂn hamd, arkadaşların fakîr, evin mescid, malın ilim, zînetin zuhd olsun.

Ey oğul! Bu fÂnî dunyÂnın zînetine aldanıp gurûrlanma. Bir kimse dunyÂya meylederse helÂk olur. Âhiret yolculuğuna hazır ol. Fırsat elinde iken, Allahu teÂlÂdan başkasına gonul bağlama. Bir gun gelir pişmanlığın fayda vermez."

Ebû Hafs Suhreverdî bircok eserler yazdı. Bunlardan bÂzıları şunlardır: 1) Akîdetu ErbÂb-it-Takî, 2) Behcet-ul-EbrÂr fî MenÂkıb-il-Gavs-il-GeylÂnî, 3) Bugyet-ul-BeyÂn fî Tefsîr-il-Kur'Ân, 4) AvÂrif-ul-MeÂrif fî BeyÂn-ı Tarîk-il-Kavm: Tasavvufa dÂir bir eserdir.

1) Mu'cem-ul-Muellifîn; c.7, s.313
2) TabakÂt-uş-ŞÃ‚fiîyye; c.8, s.338
3) El-BidÂye ven-NihÂye; c.13, s.138
4) Tezkiret-ul-HuffÂz; c.4, s.1458
5) ŞezerÂt-uz-Zeheb; c.5, s.103
6) MiftÂh-us-Se'Âde; c.2, s.355
7) VefeyÂt-ul-A'yÂn; c.3, s.446
8) El-A'lÂm; c.5, s.62
9) EsmÂ-ul-Muellifîn; c.1, s.785
10) Keşf-uz-Zunûn; c.1, s.50, 126, 451, 877, 905; c.2, s.1161, 1177, 1697, 1832
11) AvÂrif-ul-MeÂrif
12) Tam İlmihÂl SeÂdet-i Ebediyye; (49. Baskı) s.1151
13) İslÂm AhlÂkı; (13. Baskı) s.12,15
14) Brockelmann; Gal-1; s.440 Sup-1 s.788
15) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.9, s.295
__________________