YONCA YETİŞTİRİCİLİĞİ

1. TANIMI VE ONEMİ

Yonca onemli bir yem bitkisidir. Otlatılmaya da oldukca dayanıklıdır. Bu nedenle mera'ların ıslahında diğer bitkilerle karışıma giren ve mer'anın kalitesini arttıran bir bitkidir. Ahır besiciliğinde et ve ozellikle sut verimini % 30'lara kadar artıran ve yem bitkileri icerisinde en cok besleyicilik değeri olan yoncada, icerisinde 10 kadar vitamin de vardır.

[IMG]http://img130.**************/img130/4162/prr06ot1.jpg[/IMG]


2. İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ
2.1 İklim İsteği
Yoncanın Alaska ve Sibirya gibi cok soğuk bolgelerde yetişen turleri olduğu gibi en sıcak bolgelerde de yetişen turleri vardır. Sıcak olan gun sayısı ne kadar fazla ise bicim sayısı ve buna bağlı olarak ot v erimi de o oranda artar.
2.2 Toprak İsteği
Yoncanın en iyi yetiştiği topraklar; tınlı, kumlu-tınlı, kumu cok fazla olmayan ve yeter derecede kirec iceren topraklardır. Taban suyu yuksek ve PH'nın 6.5 dan aşağı olmaması gerekir. Yoncanın normal urun verebilmesi icin toprağın fosfor ve potas kapsamı bakımından iyi olması gerekir.

3. YETİŞTİRME TEKNİĞİ
3.1 Ekim Nobeti
Bolgemizde ekim nobeti şekli: Buğdaygiller + 2.urun + Yonca (5 yıl) + Pamuktur.
3.2 Ceşit
Bolgemizde Kayseri yoncası populasyonundan seleksiyon yoluyla adaptasyonu yapılmış olan elci yoncası ceşidi ekilmektedir. Bolgemizde GAP Bolge Kalkınma İdaresi Başkanlığı'nın 1987-1992 yılları arasında Şanlıurfa Koruklu Tarımsal Araştırma İstasyonunda yaptırmış olduğu deneme sonuclarına gore P.5929 Y, CUF-101, Elci ve Diabloverde gibi ceşitler tavsiye edilmektedir. Bu ceşitler kış aylarında da buyumelerini surdurerek, ilkbahar buyumesine erken başlamakta ve Nisan ayı sonu-Mayıs ayı başlarında ilk bicime gelebilmektedir.
Bu ceşitlerden yılda 2,000 kg/da dolaylarında toplam kuru madde verimi elde edilmektedir. Ceşitlerden ilk ekim yılında 5 bicim, kinci ve ucuncu yıllarda 6-7 bicim alınabilmektedir.
3.3 Toprak Hazırlığı
Yoncanın derin koklu bir bitki olması nedeniyle sonbaharda derin işlenmesi gerekir. İlkbaharda ise kultivator ve diskaro cekildikten sonra tapan gecirilerek iyi bir tohum yatağı hazırlanmalıdır.
3.4 Ekim
Bolgemiz koşullarında en uygun ekim ilkbahardır. Nisan ayının ilk yarısında ve toprakta iyi bir tav mevcut iken ekim yapılmalıdır. Ekim elle serpme olarak yapılacak ise 2-2.5 kg/da, mibzerle ekim yapılacak ise 1-1.5 kg dekara tohum kullanılmalıdır. Elle serpme ekimde tohum ince elenmiş kumla 1/1 oranında karıştırılarak atılmalıdır. Mibzerle ekimde sıra arası en az 20 cm olmalıdır. Bolgemizde GAP Bolge Kalkınma İdaresi Başkanlığı'nın 1993-1996 yılları arasında Şanlıurfa Koruklu Tarımsal Araştırma İstasyonunda yaptırmış olduğu "GAP Bolgesinde Yoncanın (Madicago sativa L.) Ot Verimi Yonunden En Uygun Ekim Zamanı ve Tohumluk Miktarının Saptanması" uzerine yapılan araştırmalar sonucunda; Pioneer-5929 ceşidinden, sonbahar ekimlerinden yıllara gore ortalama olarak 7453-13292 kg/da arasında yeşil ot, 1897-3159 kg/da kuru ot ve 463-712 kg/da arasında ise ham protein verimleri elde edilmiştir. Bu sonuclar doğrultusunda, GAP Bolgesinde sulu koşullar altında, sonbahar ekimlerinde kış soğuklarının yoncada yonca da fide donemlerinde zarar vermesini onlemek amacıyla mumkun olduğunca erken ekim yapılmasının ve 3 kg/da tohumluk kullanılmasının uygun olacağı soylenebilir.
İlkbahar ekimlerinden, yıllara gore ortalama olarak 6177-13255 kg/da yeşil ot verimi, 1517-3205 kg/da kuru ot verimi ve 380-702 kg/da arasında ise ham protein verimleri elde edilmiştir. Elde edilen sonuclara gore; GAP Bolgesi sulu koşullarında, Mart ayında yapılan ekimlerde 3 kg/da tohumluk kullanılmasının uygun olacağı, bunun yanında Nisan ayı başlarında yapılacak ekimlerde ise 2 kg/da fazla tohumluk kullanılmasının gereksiz olacağı izlenimi edinilmiştir.
Yonca tohumları ekimden once bakteri kulturu ile aşılanmalıdır. 100 kg yonca tohumuna 1 kg bakteri kulturu karıştırılmalıdır.
3.5 Gubreleme
Yoncaya ekimle birlikte 4 kg N ve 23 kg P2O5 verilmelidir. Yani 15 kg %26 lık A.nitrat veya 20 kg %21 lik Amonyum sulfat ile 50 kg %42-44 luk triple super fosfat gubresi diskarfo cekilmeden once toprağa serpme olarak atılır.
Azotlu gubre yalnız ilk yıl verilir. Fosforlu gubre ise her yıl sıra arasına banta verilerek capa ile toprağa karıştırılmalıdır.
Şanlıurfa Araştırma Enstitusunun yaptığı bir calışmada 4 yılı P2O5 ihtiyacı olan 92 kg/da fosforu ekimle birlikte bir defada verilebileceği belirlenmiştir.
3.6 Sulama
Bir yılda 6-8 kez bicim yapılabilmekte ve yıllık su tuketimi sıcak yorelerde 2500 mm ye kadar varmaktadır. Nisan,Mayıs ve Eylul aylarında 15 gun arayla, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ise 10 gunde bir sulanmalıdır. Her sulamada toprağın 0-120 cm si tarla kapasitesine getirilecek şekilde su verilmelidir. Yonca sulamasında dikkat edilecek onemli bir husus her bicimden sonra mutlaka sulanmalıdır. Sulamalar uzun tava veya yağmurlama metoduyla yapılmalıdır.
3.7 Bakım
Temiz bir yonca tarlasına sahip olmanın en doğru yolu temiz ve kuskutsuz tohum ekmek ve tarlayı ekimden once yabancı otlardan temizlemektir. İlk yıl yoncanın gelişmesi icin gerektikce capa yapılmalıdır. Diğer yıllarda ise tarlanın yabancı otlardan temizlenmesine ozen gosterilmelidir.
3.8 Hastalıkları, Zararlıları ve Mucadelesi
Yoncanın en onemli hastalık etmeni virustur. Virusten sakınmak icin en etkili onlem, sertifikalı tohum, daha onceden virusle bulaşık olmayan toprak ve temiz sulama suyu kullanılmalıdır.
Yoncanın en onemli iki zararlısı yaprak biti (Puseron) ve yonca hortumlu boceğidir. Yoncanın en buyuk duşmanı kuskut otudur. Kuskut, ince sarı sulukleri ile yoncanın govdesini sararak besinini alır,zayıf duşmesine yol acar. Kuskut gorulduğu zaman tohum bağlamadan yonca biraz dipten bicilmeli veya kuskut az ise elle toplanıp yakılmalıdır.
3.9 Hasat, Harman ve Depolanması
Otu icin yetiştirilen yoncanın en uygun bicim zamanı %10 ciceklenme devresidir. Bicim yuksekliği 8-10 cm olmalıdır. Son bicim daha yuksekten yapılmalıdır. Bicimden sonra yoncanın hayvanlarda şişkinlik yapmaması icin guneşte 1-2 gun soldurularak verilmesi gerekir.
Yoncanın depolanıp saklanacak ise fazla kurutulmadan ve balyalanarak saklanmalıdır. Yonca fazla kurutulursa hem yaprakların dokulmesi hem de A vitamini kaybına yol acar.
Yonca sılajı da yapılabilir. %25-50 ciceklenme doneminde bicilip silolanmalıdır.

4. VERİM VE MALİYET
Bolgemizde bicim sayısı 6-8 kez olabilmektedir. Ortalama dekara yaş ot verimi 10-12 ton, kuru ot verimi ise 1.8-2.2 tona yaklaşmaktadır.

__________________