Cilek Yetiştiriciliğinde Sorunlar ve Cozum Yolları




CİLEK YETİŞTİRİCİLİĞİ


GİRİŞ



Cilek yetiştiriciliğinin ozellikle son yıllarda dunyada ve ulkemizde giderek onem kazanmasında en buyuk etken değişik iklim ve toprak koşullarında ekonomik olarak yetiştirilmesi olmuştur. Ayrıca cilek, pazarda taze meyvenin az olduğu donemlerde olgunlaşması nedeniyle iyi bir pazar avantajına sahiptir. Taze olarak tuketilmesinin yanında işlenerek tuketilebilen, vitamince zengin bir meyvedir. Bu meyve yatırımların kısa zamanda geriye donmesi nedeniyle kucuk aile işletmeciliği- ne de uygundur. Bunun yanında cilek yetiştiriciliğinde birim alandan elde edilen gelir de oteki urunlere gore daha fazladır. Ulkemizde cilek uretimi 1970'li yıllarda başlamış olup 1975 yılında uretim 16.000 ton iken 1995 yılında 76.000 tona ulaşmıştır. Turkiye cilek uretiminin % 47.54'unu Marmara,%30.39'unu Akdeniz, %13.71'ini Ege Bolgesi karşılamaktadır. Marmara yoremizde daha cok derin dondurmaya uygun cilekcilik, diğer bolgelerimizde ise sofralık cilek yetiştiriciliği yapıl- maktadır. Akdeniz Bolgesinin erkenci cilek yetiştiriciliği bakımından ayrı bir onemi vardır.


SORUNLAR


1- Ulkemizde cilek yetiştiriciliğinde en onemli sorun yeterli ve uygun fide ihtiyacının karşılanamamasıdır. Yetiştiriciler istenen kalite ve miktarlarda fide bulmakta zorluklarla karşı karşıyadır.

2- Dikim sistemi olarak verimi duşuk olmasına rağmen kış dikimi yaygın şekilde uygulanmaktadır. Dikimde kullanılan fidelerin buyuk bir kısmı ya koksuz veya cok az koke sahiptir. Bu nedenle fide tutma yuzdesi duşuk olmaktadır.

3- Bolgelere , yetiştirme yerlerine(acık ve ortu altı) ve kullanım amaclarına (sofralık, sanayilik) gore uygun ceşit secimi yapılmamak- tadır.

4- Gubreleme yapılırken, dikim oncesi toprak hazırlığında genellikle ciftlik gubresi kullanılmamakta yada cok az kullanılmaktadır. Buna ilave olarak toprak ozellikleri dikkate alınmadan aşırı ticari gubre uygulamaları yapılmaktadır.

5- Cilek bahceleri genellikle 5-6 yılda bir yenilenmekte, boylece meyve verim ve kalitesi de duşuk olmaktadır.



Şekil 1. Cok Yıllık Cilek Bahcesi


6- Hastalıklarla mucadelede gerekli ozen gosterilmemekte olup, ureticilerin sağlıklı fide kullanmaması , aynı yerde toprak sterilizasyonu veya munavebe yapmadan uzun yıllar cilek yetiştiriciliği yapınası, ozellikle toprak kokenli (Rhizoctonia, Phytopthora vb.) hastalıkların yayılmasına neden olmakta ve bu hastalıklar nedeniyle verimde buyuk kayıplar olmaktadır.

7- Pazarlama yonunden ise en buyuk sorun iyi bir pazar organizasyonunun kurulamamış olmasıdır.


COZUM YOLLARI


1- Modern yetiştirme tekniklerine onem verilmeli ve yeni kurulacak cilek tesislerinde ureticiye sağlıklı fide sağlama konusunda ozel ve kamu kuruluşları yardımcı olmalıdır. Frigo fide kullanımı yaygınlaştırılmalı ve bunun icin sağlıklı fide uretimi ve bunu soğuk depoda (-20°C) muhafaza edecek alt yapı duzenlemeleri teşvik edilmelidir. Ayrıca erkenci cilek yetiştiriciliğinde tuplu, taze ve yayla fidelerinin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.

2- Dikim sistemi olarak tum bolgeler icin yuksek verimli ve kaliteli olan yaz dikimi yaygınlaştırılmalıdır. Bunun yanında Akdeniz Bolgesinde ortu altında erkenci cilek yetiştiriciliğinde cok erkenci ve aynı zamanda yaz dikimi kadar verimli olan tuplu taze fide dikimi tercih edilmelidir.

3- Ceşit secimi bolgelere, yetiştirme yerlerine (acıkta ve ortu altında) ve kullanım amaclarına (sofralık, sanayilik) gore yapılmalıdır.

4- Gubreleme yaprak ve toprak analizine gore yapılmalıdır.

5- Cilek bahceleri her yıl yenilenmelidir.






Şekil 2. Tek Yıllık Cilek Bahcesi


6- Hastalıklarla mucadelede sağlıklı fide kullanılmalıdır. Toprak fumige veya solarize edilmeli, bunun yanında munavebeye de onem verilmelidir.

7- Hasat sonrası kayıpları asgariye indirecek ambalajlama, depola- ma ve taşıma işlerine onem verilmelidir. İyi bir pazar organizasyonu kurulmalıdır. Dış satım soz konusu olduğunda taşımada frigorifik araclar ve kargo ucakları kullanılmalıdır.

YETİŞTİRİCİLİK

TOPRAK HAZIRLIĞI


Cilek yetiştiriciliğinde en ideal toprak; PH= 6,5-7 olan, su tutma kapasitesi duşuk, kumlu tınlı hafif bunyeli topraklardır. Cilek toprak kokenli mantarsal hastalıklara karşı duyarlı olduğu icin dikim yapılacak toprağın bu hastalıklar ve nematod yonunden temiz olması gerekir. Cilek yetiştirilecek arazi derin surulmeli ve duzgun değilse tesviye edilmelidir. Dekara 4-5 ton yanmış ciftlik gubresi verildikten sonra toprak fumige ya da solarize edilmelidir. Toprak fumigasyonunda metilbromid, kloropikrin kullanılmasına karşın, toprak solarizasyonunda guneş enerjisinden yararlanılır. Solarizasyon; sıcak yaz aylarında (temmuz- ağustos) toprağın iyice nemlendirildikten sonra cok ince 0.050 mm kalınlığında şeffaf polietilen ortulerle ortulerek hava almayacak şekilde sıkıca kapatılmasıdır. (Şekil 3).Toprak fumigasyonundan sonra dekara 50 kg 15:15:15 veya 50 kg potasyum sulfat, 10-l5kg hesabıyla saf azot ve triple super fosfat ilave edilerek toprağa iyice karıştırılmalıdır. Masuralar 60-70 cm genişliğinde, 25-30 cm yuksekliğinde olmalı ve buyuk arazilerde karık pulluğu, kucuk alanlarda ise elle yapılmalıdır.
__________________