ESMA-I HUSNA

EsmÂ-i Husn Nedir?EsmÂ-ı HusnÂ, Allah'ın guzel isimlen demektir

Bir Âyet-ı kerîmede

"En guzel isimler O'nundur (Allah'ındır)" (el-Hasr, 24) buyurulmaktadır

Diğer bir Âyette de, en guzel isimlerin Allah'a ait olduğu belirtildikten sonra, bu isimlerle dua edilmesi tavsiye olunmaktadır (el-A'rÂf, 180)

Allah'ın isimlen tevkifedir YÂnı, Allah hakkında ancak Âyet ve hadislerde zikri gecen ve soylenmesine izm verilmis olan isimler kullanılabilir Rastgele ısım izafe edilemez

EsmÂ-ı Husn ile ilgili olarak BuhÂrîve Muslim'de

"Allah'ın 99 ismi vardır Kim bunları ezberlerse (îman eder ve ezbere sayarsa) Cennete girer" buyurulmustur.

sÂh-ı Nakşıbend Hz lerı bu hadîsle ilgili olarak buyurur ki

"Bu hadfs-ı serîftekı Ahsa kelimesinin bir mÂnası, saymaktır Diğer bir mÂnası ise, bu ısm-ı serîflerı oğrenip bilmektir Bir mÂnası da, bu esmÂ-ı serîfın mucibince amel etmektir Mesel RezzÂk ismini soylediği zaman, rızkı icin asla endise etmemeli Mutekebbır ismini soyleyince, Allahu TeÂlÂ'nın azametini ve kıbnyÂsını dusunmelidir "

Hadislerde zikri gecen 99 ısım sunlardır

Allah, er-Rahman, er-RahiYn, e I-Melik, el-Kuddûs, e s-SelÂm, el-Mu'mın, el-Muheymın, el-Azfz, el-CebbÂr, el-Mutekebbır, el-HÂlık, e I-BÂrı', el-Musavvır, e I-Gaffar, el-KahhÂr, el-VehhÂb, er-RezzÂk, el-FettÂh, e I-Ali'm, el-KÂbıd, el-BÂsıt, el-HÂfıd, er-Rafı, el-Muız, el-Muzıll, el-BasiY, es-Semı', e I-Ha kem, el-Adl, el-LÂtîf, e I-Ha bîr, e I-H alîm, e I-Azîm, el-Gafûr, eş-Şekûr, el-Alıyy, el-Kebîr, el-Hafîz, el-Mukît, el-Hasîb, el-Celfl, el-Kenm, er-Rakfb, el-Mucîb, el-VÂsı', el-Hakîm, el-Vedûd, el-Mecfd, el-BÂıs, eş-Şehid, el-Hakk, el-Vekil, el-Kavıyy, el-Metm, el-Velıyy, el-Hamîd, el-Muhsf, el-Mubdî, el-Mmd, el-Muhyi1, el-Mumit, el-Hayy, el-Kayyûm, el-VÂcıd, el-MÂcıd, el-VÂhıd, es-Sarned, el-KÂdır, el-Muktedır, el-Mukaddım, el-Muahhır, el-Evvel, el-Âhır, ez-ZÂhır, el-BÂtın, el-VÂlı, el-MuteÂir, el-Berr, et-TevvÂb, el-Muntakım, el-Afuvv, er-Raûf, MÂlıku'l-Mulk, Zu'l-CelÂlı ve'l-lkrÂm, el-Muksıt, el-CÂmı', el-Ganıyy, el-Muğnı, el-MÂnı', ed-DÂrr, en-NÂfı', en-Nûr, el-HÂdı, el-Bedf, el-BÂkf, el-VÂrıs, er-ReşFd, es-Sabûr


ALLAH

Bu ısm-ı şerif, CenÂb-ı Hakk'ın has ismidir Bu itibarla diğer isimlerin ifade ettiği butun guzel vasıfları ve İlÂhî sıfatları icme alır Diğer isimler ise, yalnız kendi mÂnalarına delÂlet ederler Bu bakımdan Allah isminin yerini hicbir ısım tutamaz

Bu ısım, Allah'tan başkasına ne hakikaten ve ne de mecazen verilemez Diğer isimlerin ise, Allah'tan başkasına ısım olarak verilmesinde bir mahzur yoktur İnsanlara Kadir, CelÂl ismini vermek gibi Yalnız bu isimlerin başına, insanlara izafe edildiklerinde, "kul" mÂnÂsına gelen "abd" kelimesinin ilÂvesi guzeldir Abdulkadır ismi gibi

er-RAHMÂN
Ezel'de butun yaradılrnışlar hakkında hayır ve rahmet irade buyuran,

Sevdiğini, sevmediğini ayırdetmıyerek butun rnahlûkatını sayısız nimetlere garkeden

Hayatları icin luzumlu olan butun rızıklan veren


er-RAHÎM
Pek ziyade merhamet edici, Verdiği nimetleri iyi kullananları daha buyuk ve ebedî nimetler vermek suretiyle mukÂfatlandıncı

Rahman ısm-ı şerîfınden Allah TeÂlÂ'nın ezelde butun mahlûkatı icin hayır ve rahmet irade buyurduğu anlaşılır Rahîrn ısm-ı şerîfı ise, mahlûkatı arasında irade sahiplen, hususan rnu'rnınler icin rahrnet-ı llÂhıyyenın tecellisini ifade ederel

-MELİK
Butun mahlûkatın hakikî sÂhıbı ve mutlak hukumdarı

Allah'ın, ne zÂtında ve ne de sıfatında hicbir varlığa ihtiyacı yoktur BilÂkis herşey zÂtında, sıfatında, varlığında ve varlığının devamında O'na muhtactır Butun kÂinatın hakikî sÂhıbı, mutlak hukumdarıdır

el-KUDDÛS
HatÂdan, gafletten, aczden ve her turlu eksiklikten cok uzak ve pek temiz

Allah, hissin idrÂk ettiği, hayÂlın tasavvur ettiği, vehmin tahayyul ettiği, fikrin tasarladığı her vasıftan munezzeh ve muberradır O hatÂdan, gafletten, acizden ve her turlu eksiklikten cok uzak ve pek temiz olandır Bu bakımdan her turlu takdîse lÂyıktır

İnsan su'-ı ihtiyarı karışmadığı muddetce kÂinatta fıtrî olarak bulunan umumî temizlik hakikati da, CenÂb-ı Hakk'ın KUDDÛS isminin tecellîsıdır


es-SELÂM
Her ceşit arıza ve hÂdiselerden salım kalan,

Her turlu tehlikelerden kullarını selÂmete cıkaran,

Cennet'tekı bahtiyar kullarına selÂm eden

Bu ısm-ı şerif, Kuddûs ismi ile yakın bir mÂn ifade etmekte ise de SelÂm ismi, daha ziyade istikbale aittir Yanı, CenÂb-ı Hakk'ın gerek zÂtı, gerek sıfatı ilende en ufak bir tegayyure, bir değişikliğe, bir za'fa uğramaktan munezzehtir O, ezelde nasılsa ebedde de oyledir


el-MU'MİN
Gonullerde îman ışığı yakan, uyandıran,

Kendine sığınanlara aman verip onları koruyan, rahatlandıran

Allah TeÂlÂ, kalblere fman ve hidÂyet bağışlayarak oralardan şubhe ve tereddudlen kaldırmıştır

Kendine sığınanlara aman verip korumuş, emniyetle rahatlandırmıştır


el-MUHEYMİN
Gozetici ve koruyucu

Allah, yarattığı mahlûkatının amellerini, rızıklarını, ecellerini bilip muhafaza eder Butun varlığı gorup gozeten, yetiştirip varacağı noktaya ulaştıran ancak O'dur Hicbir zerre, hicbir lÂhza, Onun bu lutuf ve atıfetinden boş değildir



e I-AZIZ
Mağlûb edilmesi mumkun olmayan galıb

Bu ısm-ı şerîf, kuvvet ve galebe mÂnÂsına gelen İZZET kokunden gelir Allah TeÂl mutlak surette kuvvet ve galebe sahibidir

İzzet sıfatı, Kur'an'da bircok yerlerde azab Âyetleri bahsinde gelmiştir Fakat bu ısm-ı şenfın yine bircok defa Hakfm ısm-ı şenfı ile birleştiği gorulur Bunun mÂnası Allah TeÂlÂ'nın kudreti galıbdır, fakat hikmeti ile kotulerin cezasını te'hır eder, kotuluk edip durmakta olan insanları cezalandırmakta acele etmez, demektir


el-CEBBÂR
Kırılanları onaran, eksikleri tamamlayan, Dilediğini zorla yaptırmaya muktedir olan

Bu ısm-ı şerif cebir maddesındendır Cebir, "kırık kemiği sarıp bitiştirmek, eksiği butunlemek" mÂnasına geldiği gibi, "icbar etmek", yanı, "zorla iş gordurmek" mÂnasına da gelir

Bu mÂnaya gore Allah TeÂl CebbÂr'dır Yanı, kırılanları onarır, eksikleri tamamlar, her turlu perişanlıkları duzeltir, yoluna kor

CebbÂr'ın ikinci mÂnasına gore de, Allah TeÂl kÂinatın her noktasında ve her şey uzerinde dilediğini yaptırmağa muktedirdir Hukum ve iradesine karşı gelinmek ihtimali yoktur



el-MUTEKEBBİR
Her şeyde ve her hÂdisede buyukluğunu gosteren

Buyukluk ve ululuk, ancak Allah'a mahsustur, varlığı ile yokluğu Allah'ın bir tek emrine ve iradesine bağlı bulunan kÂinattan hicbir mevcut, bu sıfatı takınamaz


el-HÂLIK
Herşey'ın varlığını ve varlığı boyunca gorup gecireceği hailen, hÂdiseleri tayın ve tesbıt eden ve ona gore yaratan, yoktan vÂr eden

Bu ısm-ı şenfın mÂnasında ıkı husus vardır

1 Bir şey'ın nasıl olacağını tayın ve takdir etmek,

2 O takdire uygun olarak o şey'ı icad etmek


el-BÂRİ

Eşyayı ve her şey'ın Âza ve cihazlarını birbirine uygun bir halde yaratan
Her şey'ın vucudu mutenasıb, yanı, Âzası, hayat cihazları ve asIl unsurları keyfiyet ve kemmıyet bakımından birbirine munasıb olarak yaratıldığı gibi, hizmeti ve faydası da umumî Âhenge uygun yaratılmıştır


el-MUSAVVİR
Tasvir eden, herşey'e bir şekil ve hususiyet veren

Allah TeÂl herşey'e bir suret, bir ozellik vermiştir Herşey'ın kendisine gore şekli, dıştan gorunuşu vardır ki, başkalarına benzemez

Mesel İnsanlar arasında tarnamıyle birbirinin aynı ıkı insan yoktur

Bundan daha garibi, parmak uclarındaki cizgilerdir Bu cizgiler, insanların sayısı kadar değişik gidiyor ve hicbiri otekine uymuyor Şu halde insanın hic taklit olunamayacak imzası, bastığı parmak izidir.

İşte bunlar, Allah TeÂlÂ'nın MUSAVVIR ısınının tecellîleridir


el-ĞAFFÂR


Mağfireti pek bol olan
Gafr, ortmek ve sıyÂnet etmek (korumak) manasınadır Allah mu'mınlerın gunahlarını orter Dilediği kullarını da gunahlardan sıyÂnet eder, korur Bu, onlar icin en buyuk nimetlerden bindir


el-KAHHÂR
Herşey'e, her istediğini yapacak surette galıb ve hÂkim

Kahr, bir şey'e, onu hor ve hakfr kılacak veya mahv ve helak edebilecek surette galıb olmaktır Allah TeÂl KahhÂr'dır, her vechile ustun ve daima galıbdır Kuvvet ve kudretiyle her şey'ı icinden ve dışından kuşatmıştır Hicbir şey O'nun bu ihatasından dışarı cıkamaz Ona karşı herşey'ın boynu bukuktur Kahrına yerler, gokler dayanamaz Kahr ile nice azıp sapmış ummetleri ve milletleri mahv ve perişan etmiştir


el-VEHHÂB
Ceşit ceşit nimetleri devamlı bağışlayıp duran

VehhÂb kelimesi hibe kokunden gelmektedir Hibe, "herhangi bir karşılık ve menfaat gozetmeden bin ne bir malı bağışlamak" manasınadır VehhÂb ise, "Her zaman, her yerde ve her şey'ı cok cok ve bol bol veren ve karşılık beklemeyen" demektir


er-REZZÂK
Yaratılmışlara, faydalanacakları şeyleri ıhsÂn eden

Rızık, Allah TeÂlÂ'nın bilhassa yaşayan mahlûkatına faydalanmalarını nasıb ettiği her şeydir Rızık yalnız yenilip icilecek şeylerden ibaret değildir Kendisinden faydalanılan herşey'e rızık denir

Maddî rızık, her turlu yiyecek ve icecek, giyilecek ve kullanılacak eşya, para, mucevher, coluk-cocuk, vucudun calışma kudreti, bilgi, ma I-mulk, servet vs gibi şeylerdir

Manevî rızık ise, ruhun ve kalbin gıdası olan şeylerdir Başta îman olmak uzere insanın manevî hayatına ait butun duygular ve o duyguların ihtiyacı olan şeyler, hep manevî rızıktır



el-FETTÂH
Her turlu rnuskıllen acan ve kolaylaştıran...

FettÂh kelimesi, feth'den gelmektedir Feth ise, "kapalı olan şey'ı acmak" manasınadır

Kapalı bir şey'ı acmak

a Maddî olur, bir kapıyı, bir kilidi acmak gibi

b Manevî olur, kalbden tasalan, kederlen atıp gonlu acmak gibi

Bitkilerin cicek acması, tohum ve cekirdeklerin sunbul vermesi, rızık ve rahmet kapılarının acılması hep FettÂh ısm-ı şerifinin tecellîsındendır


e I-ALÎM
Her şey'ı cok iyi bilen

Allah, her şey'ı tam manasıyla bilir Her şey'ın, icim, dışını, inceliğini, acıklığını, onunu, sonunu, başlangıcını, bitimini cok iyi bilendir O Olmuşları bildiği gibi, olacakları da aynı şekilde bilir Onun icin, olmuş - olacak, gizli - acık saz konusu değildir Bunlar, insanlar hakkında gecerli olan mefhumlardır İnsanların bilmesi nısbîve arızîdir Allah'ın bilmesi ise, - butun ısım ve sıfatlarında olduğu gibi - zÂtî'dır Onun icin O'nun bilmesinde dereceler bulunmaz


el-KÂBID


Sıkan, daraltan


el-BÂSIT
Acan, genişleten

Butun varlıklar Allah TeÂlÂ'nın kudret kabzasındadır İstediği kulundan, ıhsÂn ettiği servet ve sÂmÂnı, evlÂd ve lyÂlı, yahut hayat zevkini, gonul ferahlığını alıvenr O adam zenginken fakır olur, yahut evlÂd acısına boğulur, yahut ic sıkıntısına, ıstırap ve huzursuzluk icme duşer

İşte bu haller, KÂbıd isminin tecellileridir

Allah, istediği kuluna da yepyeni bir hayat verir, neş'e verir, rızık bolluğu verir, bu da BÂsıt isminin tecellıyatıdır



el-HÂFI
Yukarıdan aşağıya indiren, alcaltan

Allah TeÂlÂ, istediği kulunu yukarıdan aşağı atıvenr Şan ve şeref sÂhıbı iken, rezîl ve rusvÂy eder ve bu muamelesi cok defa, kendisini tanımıyan, emirlerini dinlemeyen Âsiler, başkalarını beğenmıyen mutekebbırler ve hak, hukuk tanımayan zÂlim zorbalar hakkında tecellî eder


er-RÂFİ
Yukarı kaldıran, yukselten

Allah TeÂlÂ, istediği kulunu indirdiği gibi, istediği kulunu da yukseltir Şan ve şeref verir BÂzı gonulleri îman ve irfan ışığı ile parlatır, yuksek hakıkatlardan haberdÂr eder

Allah'ın yukselttiği insanlar, cok defa melek huylu, tatlı dilli, insanların ayıplarını, kusurlarını ortup eksiklerini tamamlayan, onlara malıyla, bedeniyle, bilgisiyle, nasıhatıyle yardım eden nÂzik, kibar insanlardır Onlar bu istikametten ayrılmadıkca Allah da bu nimeti kendilerinden almaz


el-MU'lZZ
İzzet veren, ağırlayan


el-MUZİLL
Zillete duşuren, hor ve hakıY eden

İzzet ve zillet, birbirine zıd mÂnalardır İzzet kelimesinde "şeref ve haysiyet", Zillet kelimesinde ise "alcaklık" mÂnası vardır

Bunlar hep Allah TeÂlÂ'nın, mahlûkatı uzerindeki tasarrufları cumlesındendır



es-SEMİ


İyi işiten
Allah TeÂl ısıtır Kalblenmızdekı sozleri ve işitilmek şanından olan her şey'ı ısıtır Mesafeler, onun işitmesine perde olamaz Birini işitmesi, otekilerini işitmesine mÂnı olmaz Her hÂdiseyi aynı derece acık olarak ısıtır



el-BASÎR
İyi goren

Allah TeÂl herkesin gizli acık yaptığını ve yapacağını gorup durmaktadır Karanlıklar O'nun gormesine mÂnı olamaz Karanlık gibi, yakınlık - uzaklık, buyukluk - kucukluk gibi insanların gormelerine engel olan şeyler de O'nun gormesine mÂnı olmaz.



eL-HAKEM
Hukmeden, hakkı yerme getiren

Allah TeÂl HÂkım'dır, her şey'ın hukmunu O verir ve hukmunu eksiksiz icra eder HÂkimlerin hÂkimliğine, hukumdarların hukumdarlığına hukum veren de ancak O'dur O'nun hukmu olmadan hicbir şey, hicbir hÂdise meydana gelemediği gibi, O'nun hukmunu bozacak, gen bıraktıracak, infazına mÂnı olacak hicbir kuvvet, hicbir hukumet, hicbir makam da yoktur



el-ADL



Tam adaletli
Adalet, zulmun zıddıdır Zulum kelimesinde, incitme, can yakma mÂnası vardır Zulmetmıyerek herkese hakkını vermek ve her şey'ı akıl ve mantığa, hikmet ve maslahata uygun olarak yapmak da adalet demektir

Allah TeÂl Âdıl'dır ZÂlimleri sevmez ZÂlimlerle duşup kalkanları ve hatt sadece uzaktan onlara ımrenenlerı ve sevenleri de sevmez


el-LÂTÎF
En ince işlerin butun inceliklerini bilen, nasıl yapıldığına nufuz edilemeyen en ince şeyleri yapan, İnce ve sezilmez yollardan kullarına ceşitli faydalar ulaştıran

Allah TeÂl LÂtff'dır En ince şeyleri bilir Cunku onları yaratan O'dur Nasıl yapıldığı bılınrnıyen, gizli olan en ince şeyleri yapar



el-HABÎR
Her şey'ın ic yuzunden, gizli taraflarından haberdar olan

En kucuğunden en buyuğune kadar butun eşya ve hÂdiselerden Allah haberdardır Onun haberi olmadan hicbir hÂdise cereyan etmez



el-HALÎM
Hılrn. sucluların cezasını vermeye gucu yetip dururken bunu yapmamak, onlar hakkında yumuşak davranmak ve cezalarını geriye bırakmaktır Sucluyu cezalandırmağa iktidarı olmayana halfm denmez Halfrn, kudreti yettiği halde, bir hikmete binaen cezalandırrnayana denir

Allah TeÂl Halfrn'dır Her qunah işleyeni hemen cezalandırmaz Hışım ve qazabda acele etmez,muhlet verir Bu muhlet icinde yaptıklarına pişman olup tevbe edenleri afveder Israr edenler hakkında, hukum artık kendisine kalmıştır


e I-AZÎM
Butun buyukluklerin sahibi

Azamet, buyukluk manasınadır Hakiki buyukluk Allah'a mahsustur Yerde, gokte, butun varlık icinde mutlak ve ekmel buyukluk, ancak O'nundur ve herşey O'nun buyukluğune şÃ‚hıddır Bu sıfatta da Allah'a herhangi bir denk bulunması muhaldir



el-ĞAFÛR
Mağfireti cok

Allah TeÂlÂ'nın mağfireti coktur Bir kulun kusuru ne kadar buyuk ve cok olursa olsun onları orter, meydana cıkarıp da sahibini rezîl etmez

Kusurları insanların gozunden gizlediği gibi, melekût Âlemi sÂkinlerinin gozunden de gizler İnsanların gormediği bÂzı şeyleri melekût Âlemi sakinleri gorurler Gafur ısm-ı şerîfı, kusurların onların gozunden de gizlenmesini ifade eder



eş-ŞEKÛR
Kendi rızÂsı icin yapılan iyi işlen, daha ziyadesiyle karşılayan

Şukur, iyiliği, iyilikle karşılamak demektir Şukur, Allah TeÂlÂ'ya karşı kulun yapması gereken bir vazifesidir

Şekûr ise, az tÂat karşılığında cok buyuk dereceler veren, sayılı gunlerde yapılan amel karşılığında Âhıret Âleminde sonsuz nimetler lutfeden demektir Bu mÂnaya Allah'dan başka hakikî sÂhıp yoktur


el-ALİYY
Her hususta, herşeyden yuce olan

Allah TeÂl yucedir, yuksektir

Yuksekliğin hakikî mÂnası şudur

1 Allah'tan daha ustun bir varlık duşunulmesi imkÂnsızdır.

2 Bir benzen veya ortağı veya yardımcısı yoktur

3 Şanına yaraşmayan her şeyden uzaktır

4 Kudrette, bilgide, hukumde, iradede ve diğer butun kemÂl sıfatlarında ustundur Şu halde Alıyy, her şey kendisinin dûnunda, emrinde ve hukmu altında olan ZÂt demektir



el-KEBÎR




Buyuklukte kendisinden daha buyuğu duşunulemeyen
Allah TeÂl kıtarıy sahibidir Kibriya, zÂtın kemÂli demektir Her bakımdan buyuk, varlığının kemÂline hudut yoktur Butun buyuklukler O'na mahsustur



el-HAFÎZ
Yapılan işleri butun tafsilatıyla tutan, her şey'ı belli vaktine kadar ÂfÂt ve belÂlardan saklıyan Hıfz, korumak, demektir Bu koruma ıkı şekilde olur Birincisi, varlıkların devamını sağlamak, muhafaza etmektir

İkincisi, birbirlerine zıd olan şeylerin, yekdiğerlerine saldırmasını onlemek, birbirlerinin şerrinden onları korumaktır

Allah her mahlûkuna, kendine zararlı olan şeyleri bilecek bir his ilham buyurmuştur Bu Hafîz ısm-ı şerîfının tecellıyatındandır Bir hayvan kimyevî tahlil raporuna muhtac olmadan kendine zararlı otları bilir ve onları yemez Kulların amellerinin yazılması, zÂyı olmaktan korunması da Haffz isminin ıktızasıdır Bu bakımdan Âhırette yeniden dirilme ve yaptıklarından hesaba cekilme ile Hafîz isminin yakından alÂkası vardır



el-MUKÎT
Her yaratılmışın azığını ve gıdasını tayın eden, azıkları beden ve kalblere gonderen

Bu mÂnaya gore Mukft, Rezzak manasınadır Yalnız Mukft, RezzÂk'tan daha hususîdir Rezzak, azık olanı da olmayanı da icme alır


el-HASÎB
Herkesin hayatı boyunca yapıp ettiklerinin, butun tafsilÂt ve teferruatıyle hesabını iyi bilen, Her şey'e ve herkese her ihtiyacı icin kÂfi gelen.Allah TeÂlÂ, neticesi hesapla bilinecek ne kadar miktar ve kemmıyet varsa hepsinin neticelerini hicbir ameliyeye (işleme) muhtac olmadan doğrudan doğruya ve apacık bilir

Allah TeÂlÂ, herkese her ihtiyacı icin kÂfidir Bu kifayet, O'nun varlığının devam ve kemÂlini gosterir


el-CELÎL
CelÂdet, ululuk ve heybet sÂhıbı, celÂl sıfatlan ile m utta s ıf

CelÂdet ve ululuk, Allah'a mahsustur Onun zÂtı da buyuk, sıfatlan da buyuktur Fakat bu buyukluk, cisimlerdeki gibi hacım veya yaşlılık itibarı ile değildir Zamanla olculmez, mekÂnlara sığmaz


el-KERÎM
Keremi, lutuf ve ihsanı bol

Allah vaad ettiği zaman sozunu yerme getirir, verdiği zaman son derece bol verir, muktedirken afveder


er-RAKÎB
Butun varlıklar uzerinde gozcu, butun işler murakabesi altında bulunan

Bir şey'ı koruyan ve devamlı kontrol altında bulundurana rakfb derler, bu da bilgi ve muhafaza ile olur

Allah TeÂlÂ, butun varlıkları her lÂhza gozetip duran bir şÃ‚hıd, bir nazırdır Hicbir şey'ı kacırrnaz Her birini gorur ve herkesin yaptığına gore karşılığını verir


el-MUCÎB
Kendine dua edip yalvaranların isteklerini ısıtıp cevab veren, onları cevabsız bırakmayan

Burada bir hususu iyi bilmek gerekir Cevab vermek ayrıdır, kabul etmek ayrıdır Âyet-ı kerîmede, Allah tarafından her duaya cevab verileceği va'dedılmıştır Fakat kabul edileceği va'dedılmemıştır Zira kabul edip etmemek CenÂb-ı Hakk'ın hikmetine bağlıdır Hikmeti iktiza ederse istenenin aynını, aynı zamanda kabul eder Dilerse istenenin daha iyisini verir Dilerse o duayı Âhıret icin kabul eder, dunyada neticesi gorulmez Dilerse de kulun menfaatine uygun olmadığı icin hic kabul etmez.


el-VASI


Geniş ve musaadekÂr

Allah'ın ilmi, rahmeti, kudreti, afv ve mağfireti geniştir ve her şey'ı kaplamıştır Allah'ın ilminden hicbir şey gizlenemez, ikram ve ihsanına bir nihayet yoktur


el-HAKÎM
Butun işlen hikmetli

Allah Hakîm'dır Faydasız, boş ve tesaduff bir ışı yoktur Her emir ve filmin her yonuyle sonsuz fayda ve maslahatları vardır Her yarattığı mahlûk, her yaptığı iş butun kÂinat nizamı ile alÂkalıdır KÂinatın umumî nizamı ile tenakuz teşkil eden hicbir hÂdise, bir mahlûk, bir iş yoktur


el-VEDÛD
İyi kullarını seven, onları rahmet ve rızasına erdiren, sevilmeye ve dostluğu kazanılmaya biricik lÂyık olan

Vedûd'un ıkı mÂnası vardır 1 Seven, 2 Sevilen

Allah TeÂlÂ, kullarını cok sever, onları lutuf ve ihsanına garkeder Sevilmeye lÂyık ve mustehak olan da ancak O'dur


el-MECID
ZÂtı şerefli, ef'Âlı guzel olan, her turlu ovguye lÂyık bulunan

Bu ısm-ı şerffın mÂnasında ıkı muhım unsur vardır

Bin Azamet ve kudretinden dolayı ya ki aşılamaz olmak

İkincisi Yuksek huylarından, guzel işlerinden dolayı ovulup sevilmek


el-BÂİS



Olulerı diriltip kabirlerinden kaldıran, gonullerde saklı olanları meydana cıkaran
Allah TeÂl insanları, onlar olup toprak olduktan sonra Âhıret gunu dirilterek kabirlerinden kaldıracak ve ruhları ile cesedlen birlikte olarak hesaplarını gorecek, sonra da yine ruh ve cesedlen birlikte olarak mukÂfat veya cezalarını verecektir


eş-ŞEHÎD
Her zamanda hÂdiselerin dış yuzunu bilen ve her yerde hÂzır ve nazır olan

Allah, mutlak surette herşey'ı bilmesi bakımından Alîm'dır HÂdiselerin esrarını, ic yuzunu bilmesi yonunden HabiY'dır Dış yuzunu bilmesi yonunden de Şehîd'dır


el-HAKK
Varlığı hic değişmeden duran

Hakk, varlığı hakikî bulunan zÂtın ismidir Yanı, varlığı daima sabittir Allah TeÂlÂ'nın zÂtı, yokluğu kabul etmediği gibi, herhangi bir değişikliği de kabul etmez Hakikaten vÂr olan yalnız Allah'tır



e I-VEKİL

Usûlune uygun şekilde, kendisine tevdi edilen işlen en guzel şekilde neticelendiren

Kendisine iş ısmarlanan zÂta vekil denir Allah TeÂl en guzel ve en mukemmel vekîl'dır İşlerin hepsini tedvfr, tedbîr ve idare eden O'dur Fakat kendisi hicbir işinde vekîle muhtac değildir Allah TeÂlÂ, kendisine tevekkul edenlerin işlerini en iyi neticeye ulaştırır


el-KAVİYY


Cok kuvvetli -


el-METÎN
Cok sağlam -

Kuvvet, tam bir kudrete delÂlet eder Metanet ise, kuvvetin şiddetini ifade eder

Allah'ın kuvveti de otekı sıfat ve isimlen gibi nÂ-mutenÂhîdır, tukenmez, gevşemez, hudut icme sığmaz, olcuye gelmez Allah'ın kudreti bahsinde zorluk- kolaylık soz konusu değildir Bir yaprağı yaratmakla kÂinatı yaratmak birdir

Allah TeÂl tam bir kuvvet sahibi olmak bakımından, Kavıyy, gucunun cok şiddetli olması bakımından Metîn'dır


el-VELİYY


İyi kullarına dost olan, yardım eden

Allah, sevdiği kullarının dostudur Onlara yardım eder Sıkıntılarını, darlıklarını kaldırır, ferahlık verir İyi işlere muvaffak kılar Her ceşit karanlıklardan kurtarır, nurlara cıkarır Artık onlara korku ve huzun yoktur Herkesin korktuğu zaman, onlar korkmazlar


el-HAMÎD
Ancak kendisine hamd u sena olunan, butun varlığın diliyle biricik ovulen, medhedılen Hamd, ihsan sahibi buyuğu ovmek, tazım fikri ve teşekkur kasdıyle medh u sena etmektir

Her mevcud, hÂl diliyle olsun, kÂl diliyle olsun, Allah TeÂlÂ'yı teşbih ve takdîs etmektedir Butun hamd u senalar O'na mahsustur Hamd ve şukurle kendisine tazım ve ibÂdet olunacak velıyy-ı nimet ancak O'dur


el-MUHSÎ
Herşey'ın sayısını bir bir bilen

İlmi herşey'ı ıhÂta eden ve herşey'ın miktarını bilip eksiksiz tastamam sayabılen Allah'dır

Allah TeÂlÂ, herşey'ı olduğu gibi gorur ve bilir, yanı, butun mevcudatı toptan bir yığın hÂlinde birbirinden secilmez karışık bir şekilde değil, cinslerini, nev'ılennı, sınıflarını, ferdlennı, zerrelerini birer birer saymış gibi gayet acık gorur ve bilir


el-MUBDİ
Mahlûkatı maddesız ve orneksız olarak ilk baştan yaratan

Mubdı, bir mÂnada "cad demektir Mufd ısm-ı şerîfı de fcad mÂnasına gelir İcadın bir benzen daha evvel yaratılmış, meydana getirilmiş ise, iade, değilse, yanı, benzen, maddesi olmayan yeni bir şey ise ıbd denir


el-MUÎD
Yaratılmışları yok ettikten sonra tekrar yaratan

Herşey mukadder olan ornrunu tamamlayıp oldukten sonra, Allah'tan başka kimse kalmaz, fakat varken yok olan bu insanları Âhıret gunu Allah TeÂl diriltip yeniden hayatlandınr, yeniden yaratır Sonra da dunya hayatlarında yaptıkları işlerden hesaba ceker


el-MUHYÎ
Hayat veren, can bağışlayan, sağlık veren

Allah TeÂlÂ, cansız maddelere hayat ve can verir

Her gun, her saat, her saniye yeryuzunde milyonlarca varlık hayat bulup dunyaya gelmektedir Butun bunlar, Allah'ın enir u fermanıyle, yaratmasıyle ve musaadesiyle olmaktadır Allah yoğu var edip hayat verdiği gibi, oluyu de tekrar canlandırabilir Buna ıhyÂ, yanı, diriltme denir Hayatı hic yoktan veren zÂtın, olulere yeniden hayat verip diriltmesi elbette son derece kolaydır


el-MUMÎT
Canlı bir mahlûkun olumunu yaratan

Allah, yarattığı her canlıya muayyen bir omur takdir etmiştir Canlı varlıklar icin olum mukadder ve muhakkaktır Hayatı yaratan Allah olduğu gibi, olumu yaratan da yine O'dur

Ancak bu olum, yok oluş, hicliğe gidiş değil, bıl'akıs fanı hayattan bakî hayat geciştir


el-HAYY
Din, her şey'ı bilen ve her şey'e gucu yeten Hayy, din demektir, bunun zıddına meyyit denir ki, olu mÂnasına gelir

Allah TeÂl olmez, daima hÂzır ve nazırdır Yaşayan mahlûkatın hayatını veren de O'dur O olmasaydı hayattan eser olmazdı O daima fenadan, zevalden, hatÂdan munezzehtir Her an Alîm, her an Habîr, her an Kadîr'dır


el-KAYYÛM
Gokleri, yen, her şey'ı ayakta tutan

Kayyûm, kÂım'ın mubalÂğasıdır "Her şey uzerinde kÂim" demektir Bunun mÂnası "Bir şey'ın kıyamı, yanı, bir varlık sÂhıbı olarak durabilmesi neye bağlı ise, onu veren" demektir

Allah TeÂlÂ, her şey'ın mukadder olan vaktine kadar durması icin sebeblerını ıhsÂn etmiştir Onun icin herşey Hak ile kÂimdir


el-VÂCİD
Hicbir şey'e ihtiyacı olmayan, istediğini, istediği vakit bulan Kendisi icin luzumlu olan şeylerin hic birinden mahrum olmayan

Ulûhıyet sıfatları ve bunların kemÂli hususunda kendisine gerekli olan herbır şey, sÂnı yuce olan Allah'ın zÂtında mevcuddur


el-MÂCİD
Kadr u şanı buyuk, kerem ve semahatı bol

Allah TeÂlÂ'nın kendisiyle aşinalığı olan kullarına kerem ve semahatı ifadeye sığmaz, olcuye gelmez Mesel Onları temiz ahlÂk sÂhıbı olmaya, iyi işler yapmaya muvaffak kılar da, sonra yaptıkları o guzel işlen, hÂiz oldukları seckin vasıflan sebebiyle onları over, sitayişlerde bulunur Kusurlarını afveder, kotuluklerini mahveder

el-VÂHİD

Tek

ZÂtında, sıfatlarında, işlerinde, isimlerinde, hukumlerinde asla şerîkı (ortağı) veya nazîn (benzen) ve dengi bulunmayan

es-SAMED

Hacetlerin bitirilmesi, ızdırapların giderilmesi icin tek merci', ihtiyac ve dileklerde kendisine muracaat edilen, arzu ve butun istekler kendisine sunulan

Allah TeÂlÂ, her dileğin biricik merciidir Yerde, gokte butun hacet sahiplen yuzlerini O'na dondurmekte, gonullerini O'na bağlamakta, el acarak yalvarmalarını O'na arzetmektedırler Buna lÂyık olan da yalnız O'dur

el-KÂDİR

İstediğini, istediği gibi yapmağa gucu yeten

Allah TeÂlÂ, kudretine bir ayna olmak uzere kÂinatı yaratmıştır Gok boşluğunun olculmesi rnumkun olmayan genişliği icinde, akıllara hayret ve dehşet verecek derecede birbirlerine uzak mesafelerde milyarlarca guneşlen yandırmak Fezalarda, sayısı belirsiz Âlemleri birbirine carpmadan koşturmak Bir damla suyun icinde, birbirine temas etmeden hesapsız hayvanatı yuzdurmek KÂdır isminin tecellıyatındandır

el-MUKTEDİR

Kuvvet ve kudret sahiplen uzerinde istediği gibi tasarruf eden

Allah TeÂl her şey'e karşı mutlak ve ekmel surette Kadirdir Her şey'e kÂdır olduğu icindir ki, dilediği şey'ı yaratır ve isterse onda dilediği kadar kuvvet ve kudret de yaratır

el-MUKADDİM

İstediğini ilen geciren, ane alan

Allah TeÂl butun mahlukatı yaratmıştır Fakat, ancak sectiklerini ilen almıştır İnsanların bÂzısını dince, dunyaca bÂzısı uzerine derece derece yukseltmiştir Fakat bu yukseltme ve secme, kulların kendi amelleri ile ona lÂyık olmaları neticesinde olmuştur



el-MUAHHİR

İstediğini gen koyan, arkaya bırakan

Allah TeÂl istediğini ilen, istediğini gen aldığı gibi, bÂzan da kullarının teşebbuslerini, onların bekledikleri zamanda semerelendırmez, maksadlarını arkaya bırakır Bunda bircok hikmetleri vardır Bu hikmetleri araştırmalı, sezmeğe calışmalıdır


el-EVVEL
Her varlıktan mukaddem olan, başlangıcı olmayan

Allah TeÂl butun varlıklar uzerine mukaddem olup kendi varlığının evveli yoktur Kendisi icin asla başlangıc tasavvur olunamaz Onun icin Ona EVVEL demek, "ikincisi var" demek değildir "SÂbık'ı, yanı, kendisinden evvel bir varlık sÂhıbı yok" demektir


el-ÂHİR
Sonu olmayan

Herşey biter, helak ve fenaya gider, ancak O kalır Varlığının sonu yoktur Evvelıyetıne bidayet olmadığı gibi, Âhınyetıne nihayet yoktur Onun icin Ona "Âhır" demek, "Bir sÂbık'ı yanı, kendisinden evvel bir varlık sÂhıbı var" demek değildir "Bir lÂhıkı yok" demektir


ez-ZÂHİR
AşikÂr olan, kat'T delillerle bilmen

Allah TeÂlÂ'nın varlığı herşeyden aşikÂrdır Gozumuzun gorduğu her manzara, kulağımızın ısıttığı her nağme, elimizin tuttuğu, dilimizin tattığı her şey, fikirlerimizin uzerine calıştığı her mÂna, hÂsılı, gerek icimizde, gerek dışımızda şimdiye kadar anlayıp sezebildiğimiz her şey O'nun varlığına, birliğine, kemal sıfatlarına şÃ‚hıddır


el-BÂTIN
Gizli olan, duyu organları ile idrÂk edilemeyen Allah TeÂlÂ'nın varlığı hem aşikardır, hem gizlidir

AşikÂrdır, cunku varlığını bildiren delil ve nişanları gozsuzler bile gormuş ve bu hakikatler hakikati yuce varlığa, eşyanın umumî şehadetını sağırlar bile ışıtmıştır.

Gizlidir Cunku biz Onu kunhuyle bilemeyiz Amma varlığını kat'T surette biliriz


el-VÂLÎ
Mahlûkatın işlerini yoluna koyan, Bu muazzam kÂinatı ve her an biten hÂdısatı tek başına tedbîr ve idare eden

Allah TeÂl butun varlığı idare eden, biricik ve en buyuk validir Diğer valiler ve hukumdarların idaresi, O'nun izni ve musaadesi iledir Ve onların velayet ve idaresi, son derece nakıstır

Allah'ın velayet ve tedbiri ise sınırsız, gercek ve hakikîdir Her şey emri ve iradesi altındadır Herşey'ı bilir Ondan habersiz mulkunde hicbir şey cereyan etmez Âdile mukÂfatını, zÂlime cezasını eksiksiz verir Sebebler, O'nun icraat ve idaresinde yardımcı değil, sadece izzet ve haşmetini gosteren birer perdedirler Hakikî te'sır, O'nun kudretındendır


el-MUTEÂU
Yaratılmışlar hakkında aklın mumkun gorduğu her şeyden, her hal ve tavırdan pek yuce ve pek munezzeh

MeselÂ, bir zengin hakkında, "Bu adam yarın fakır duşebilir", denebilir ve adam da zenginken fakır olabilir Fakat Allah TeÂl hakkında, bu gibi ihtimallerin duşunulmesi mumkun değildir O, her turlu noksanlık, eksiklik, zaaf, acizlik, hat ve kusurdan munezzehtir İsteyenler coğaldıkca ihsanı artar, herkese hikmet ve iradesine gore verir Verdikce hazîneleri tukenmez


el-BERR
Kulları hakkında kolaylık isteyen, iyilik ve bahşişi cok olan

Allah TeÂl kullan icin daima kolaylık ve rahatlık ister, zorluk istemez, zorluk cıkaranları da sevmez Yapılan kotulukleri bağışlar, orter Bir iyiliğe en az 10 mukÂfat verir Kul gonlunden iyi bir şey gecırmışse, onu yapmamış olsa bile, yapmış gibi kabul edip mukÂfat verir Aksine kotulukleri ise yapmadıkca cezalandırmaz


et-TEVVÂB
Tevbelerı kabul edip, gunahları bağışlayan

Bu ısm-ı şerîf, tevbe'nın mubalÂğa sîgasıdır Tevbenın asıl mÂnÂsı donmektir Kulun isyan yolundan donmesi demektir


el-MUNTEKİM


Sucluları, adaleti ile mustehak oldukları cezaya carptıran
Allah TeÂlÂ'nın intikamı vardır Âsîlerin belini kıran, canilerin hakkından gelen, taşkınlık yapan azgınlara hadlerini bildiren şubhesız ki O'dur



el-AFUVV

Afvı cok

Allah TeÂlÂ, gunahları silen, onları hic yokmuş gibi kabul edendir

Bu mÂnaya gore bu ısım, Gafur ismine yakındır Ancak arada şu fark vardır Gufran Gunahları ortuvermek demektir Afv ise, gunahları kokunden kazımaktır Gunahları kokunden kazımak, o şey'ı ortmekten daha iyidir


er-RAÛF
Cok re'fet ve şefkat sÂhıbı

Mahlûkat icinde bilhassa insanlar icin, Allah'ın inayeti, kerem ve re'fetı hicbir olcuye ve ifadeye sığmayacak kadar geniş ve buyuktur



MÂLİKU'L-MULK
Allah TeÂl mulkun hem sÂhıbı, hem hukumdarıdır Mulkunde dilediği gibi tasarruf eder Hicbir kimsenin O'nun bu tasarrufuna itiraz ve tenkide hakkı yoktur Dilediğine verir, dilediğinden alır Mulkunde hicbir ortağa ve yardımcıya ihtiyacı yoktur


ZU'L-CELÂLİ ve'l-İKRÂM
Hem buyukluk sÂhıbı, hem fazl-ı kerem

CelÂl, buyukluk, ululuk manasınadır Buyukluk alÂmeti olan ne kadar kemÂl Ât varsa hepsi Allah'a mahsustur Mahlûkattakı kemÂlÂt, O'nun kemÂlinin zayıf bir golgesi ve işaretidir

Allah TeÂl aynı zamanda buyuk bir fazl-ı kerem sahibidir de Mahlûkat uzerine akıp taşmakta olan sayıya gelmez, sınır kabul etmez nimetler hep O'nun ihsanı ve ikramıdır O nimetlerin zerresinde olsun hic kimsenin hakkı yoktur


el-MUKSİT
Butun işlerini denk, birbirine uygun ve yerli yerinde yapan Mazluma acıyıp zÂlimin elinden kurtaran

Allah TeÂl en ustun bir adalet ve merhametin sahibidir Her ışı birbirine denk ve lÂyıktır Zerre kadar da olsa haksızlığı tervic etmez Kullarına muamelesi merhamet ve adalet uzeredir Yapılmış olan hicbir iyiliğin zerresini bile karşılıksız bırakmaz İnsanların birbirlerine karşı işledikleri haksızlıkları da duzelterek hakkı yerme getirir


el-CÂMİ
İstediğini, istediği zaman, istediği yerde toplayan Birbirine benzeyen, benzemeyen ve zıd olan şeyleri bir araya getirip tutan -

Gem, dağınık şeyleri bir araya toplama demektir Allah TeÂlÂ, vucudlarımızın curuyerek suya, havaya, toprağa dağılmış zerrelerini tekrar birleştirecek, bedenlerimizi yeni baştan inşa edecektir

Allah TeÂl birbirine benzeyen şeyleri bir araya getirip topladığı gibi, birbirinden ayrı varlıkları da bir araya getirmektedir Onların ic ice birlikte yaşamalarını te'mın etmektedir Sıcaklık ile soğukluk, kuruluk ile nemlilik gibi birbirine zıd unsurları bir arada tutması da yine Allah'ın Camı' isminin tecellısındendır


el-GANİYY
Cok zengin ve her şeyden rnustağnf

Ganıy, hicbir şey'e ihtiyacı olmayan, herşey yanında mevcud bulunduğu icin hicbir şekilde başkasına muracaat mecburiyetinde kalmayan zÂt demektir


el-MUĞNÎ
İstediğini zengin eden -

Allah TeÂl dilediğini zengin eder, omur boyunca zengin olarak yaşatır Dilediğini de omur boyunca fakirlik icinde bırakır

BÂzı kullarını zenginken fakır, bazılarını da fakırken zengin yapar

"Kıyamet gunu fakirlik ve zenginlik tartılmayacak, fakirliğe ne alcude sabredıldığı, zenginliğe de ne olcude şukredilmiş olduğu hesab edilecek

Mesele, cok fakır veya cok zengin olmak değil, cok sabretmek veya cok şukretmektir " Yahya bin Muaz


el-MÂNİ
Bir şey'ın meydana gelmesine musÂade etmeyen

İyiden ve kotuden pek cok arzularımız vardır ki bin bitmeden bin ortaya cıkar Yaşadığımız muddetce bunlar ne biter, ne de tukenir Biz de bu arzularımızı elde etmek icin calışır dururuz Her arzumuz bir takım sebeblere, sebebler de MÂnı' ve Mu'tf olan Allah'ın emrine bağlıdır Allah TeÂl isteyenlerin isteklerini, dilerse verir, o zaman isteyenin tuttuğu sebebler cabucak meydana gelir Mu'tî ısm-ı şerffının mÂnası budur Allah TeÂl bÂzı isteklere de musaade etmez O zaman isteyenin yapıştığı sebebler kısır kalır, ne kadar cabalanırsa cabalansın netice vermez Bu da MÂnı' ısm-ı şerîfının tecelIisidir

Kullarının başına gelecek felÂket ve musibetleri onlemek, gen cevirmek de yine MÂnı' ısm-ı senlinin tecellıyatındandır


ed-DARR
Elem ve zarar verici şeyleri yaratan


en-NÂFİ

Hayır ve menfaat verici şeyleri yaratan

Menfa ati arı ve mazarratları, hayır ve serleri yaratan Allah TeÂlÂ'dır İnsana menfaat ve zararlar belli bÂzı sebebler altında geliyorsa da, o sebebler o menfaat ve zararların sahibi ve muessiri değil, birer perdesidir Gercekte zararın da faydanın da, hayrın da şerrin de yaratıcısı Allah'tır



en-NÛR
Âlemleri nurlandıran, istediği sfrnalara, zihinlere ve gonullere "ûr yağdıran

Butun eşyayı aydınlatan "ur, şubhesız ki, Allah'ın zÂtının "Orundandır Cunku goklerin ve yerin *ûru O'dur

Nasıl ki, guneşin aydınlattığı her zerre, guneşin varlığına bir delildir, kÂinatın her zerresinde gorunen aydınlık da, o aydınlığı yaratan varlığın mevcud olmasına bir delil teşkil etmektedir



el-HÂDÎ



Hidayeti yaratan
İstediği kulunu hayırlı ve kÂrlı yollara muvaffak kılan, muradına erdiren

Her yarattığına, neye ihtiyacı varsa, ne yapması gerekiyorsa onu oğreten

HidÂyet, Allah TeÂlÂ'nın lutuf ve keremıyle kullarına, sonu hayır ve saadet olacak isteklerin yollarını gostermesi veya o yola goturup muradına erdirmesi demektir Sadece hayır yolunu ve sebeblerını gostermeğe ırşÃ‚d, neticeye erinceye kadar o yolda yurutmeye de tevfîk denir

HidÂyetin karşılığı dalÂlettir DalÂlet, doğru yoldan bile bile veya iğfale kapılarak sapmak demektir HidÂyetin neticesi fman, dalÂletin neticesi fmansızlık ve kufurdur



el-BEDÎ




Orneksız, mısalsız, acı ve hayret verici Âlemler icad eden
ZÂtında, sıfatında, fullerinde, emsali gorulmemiş olan

Bedf, mubdf manasınadır Mubdf, ıbd eden, yanı orneği bulunmayan bir şey'ı icad eden demektir

Allah herhangi bir kuluna peygamberlik veya velîlık vererek ustun kılmışsa, bu ustunlukle o kul, kendi zamanındaki sair insanlara nısbetle bedî' olmuştur BÂzı Âlimlere verilen Bedıuzzaman lÂkabı gibi Bu tÂbir, zamanının eşsiz, mısılsız Âlımı mÂnasına gelmektedir



el-BÂKÎ

Varlığının sonu olmayan

Bu ısm-ı şerîf "varlığın devamını" bildiren bir kelimedir Varlığın devamı, onu ve sonu olmamakladır Onu olmamak mulahazasıyla Allah TeÂlÂ'ya Kadîm, sonu olmamak mulahazasıyla Bakî denir Bu mÂnalara yakın Ezelî ve Ebedî ısm-ı şerifleri de vardır

Allah TeÂlÂ'nın varlığı, devam bakımından zaman mefhumu icme girmez Cunku, zaman denilen şey, kÂinatın yaratılmış olduğu andan itibaren sonsuzluğa doğru akışının derecelerini gosteren bir mefhumdur Şu halde, zaman yaratılmışlar başlamıştır ve onlarla bitecektir KÂinat yokken zaman da yoktu, fakat Allah TeÂl vardı KÂinat biter, zaman da biter, fakat Allah BÂKÎdır


e I-VÂRİS
Servetlerin gecici sahiplen ellen boş olarak yokluğa dondukleri zaman servetlerin hakikî sÂhıbı

Allah TeÂl mulkun gercek sÂhıbı olduğu gibi, gercek vÂrisidir de İnsanların mulk sÂhıbı olmaları gecici olduğu gibi, varislikleri de gecici ve muvakkattir Mulkun gercek vÂrisi, mulk sÂhıbı Allah'tır Kıyamet hengÂmında butun canlılar olecek, butun mulk tamamıyla O'na kalacaktır


er-REŞÎD
Butun işlen ezelî takdirine gore yurutup, bir nizam ve hikmet uzere akıbetine ulaştıran, Her şey'ı yerli yerme koyan, en doğru şekilde nizama sokan Reşîd isminde ıkı mÂna vardır

1 Doğru ve selÂmet yolu gosteren Bu mÂnada HÂdî ismiyle eş mÂnaya gelir

2 Hicbir ışı boş ve faydasız olmayan, hicbir tedbîrinde yanılmayan, hicbir takdîrınde hıkrnetsızlık bulunmayan zÂt mÂnasındadır


es-SABÛR
Allah, bir ışı, vakti gelmeden yapmak icin acele etmez Yapacağı işlere muayyen bir zaman koyar ve onları koyduğu kanunlara gore - zamanı gelince - icra eder Onceden cizdiği zamandan, - bir tenbelın yaptığı gibi, - geciktirmez Ve keza - bir acelecinin yaptığı gibi - zamanı gelmeden yapmağa kalkmaz Bıl'akıs her şey'ı, hangi zamanda yapılmasını takdîr buyurmuş ise, o zaman yapar.

Allah'ın diğer isimlen

Allah'ın isimlen 99 taneden ibaret değildir Âyet ve hadîslerde bu 99 isimlerden ayrı olarak Allah'a başka isimler de ızÂfe edilmiştir

Allah'a ızÂfe edilen diğer bÂzı isimler şunlardır

el-VÂhıd'ın yerme el-Ehad, el-KahhÂr'ın yerme el-KÂhır, eş-Şekûr'un yerme eş-ŞÃ‚kır, el-KÂfı, ed-DÂım, el-Munevver, es-Sıddık, el-MuhFt, el-Karîb, el-Vıtr, el-FÂtır, el-AllÂm, el-Ekrem, el-Mudebbır, er-Reff, Zıttavl, ZulmeÂnc, Zulfadl, el-HallÂk, el-MevlÂ, en-Nasîr, el-GÂlıb, el-HannÂn, el-MennÂn

Kur'Ân-ı Kerîm'de Allah ısm-ı şerîfı 2800 defa zikredilmiştir Allah isminden sonra Kur'an'da en cok zıkn gecen ısım, Rab ismidir 960 yerde zikredilmektedir

Rab isminden sonra, Kur'an'da en cok yer alan isimler ise, Rahman, Rahîm ve MÂlik isimlendir Fatiha suresinde "Allah" isminden sonra sıra ile zikredilen bu dort ısm-ı şerîfe, CenÂb-ı Hakk'ın Rubûbıyet Sıfatlan adı da verilmektedir

Terbiye etmek, buyutmek, yetiştirmek mÂnalarını ihtiva eden Rab kelimesinin asıl mÂnası "Bir şey'ı derece derece yukselterek, gayesi olan en mukemmele enşınceye kadar kollayan" demektirİsm-i A zam Nedir?

Allah TeÂlÂ'nın Kur'an ve hadîs-ı şeriflerde zikredilen isimlerinin en buyuğudur

Ism-ı A'zam'ı, Allah, isimlen icinde gizlemistir Bunun da hikmeti, kullarının butun EsmÂ-ı HusnÂ'ya rağbetini sağlamak, kendisine butun isimleriyle dua edilmesini te'mın etmektir Ism-ı A'zam belli olsaydı, insanlar yalnızca o isimle dua ederler, diğer isimlen terkederlerdı Cunku Ism-ı A'zam'ın Allah katında buyuk bir değen vardır Bu isimle yapılan duaların mutlaka kabul edildiği rivayet olunmustur

Ism-ı A'zam'ın EsmÂ-ı HusnÂ'dan hangi ısım olduğu hakkında, İslÂm Âlimleri ayrı ayrı kanÂatler ilen surmuslerdir Buyuk ekseriyetin kanÂati, Ism-ı A'zam'ın, lÂfza-ı CelÂl yanı Allah ismi olduğudur Hz Alı Efendimize gore Ism-ı A'zam tek ısım değildir Ferd, Hayy, Kayyûm, Hakem, Adi, Kuddûs'tan ibaret 6 isimdir

Imam-ı A'zam'a gore, Ism-ı A'zam, Hakem ve Adi olmak uzere ıkı isimdir Gavs-ı A'zam'ın Ism-ı A'zam'ı, Hayy ismidir Imam-ı RabbÂnf'ye gore de Ism-ı A'zam, Kayyûm'dur

Gorulduğu gibi İslÂm buyukleri, Ism-ı A'zam'ı farklı isimlerde bulmustur Belki de herbırının hususi Âlemine tecellî eden Ism-ı a'zam değisik olmustur

EsmÂ-ı Husn icinde bir Ism-ı A'zam olduğu gibi, her ısım icin de a'zamf bir mertebe vardır BÂzan bir ismin a'zamf mertebesi, Ism-ı A'zam ile karıstırılır, o ısım a'zamf mertebedeki tecellîsi sebebiyle Ism-ı A'zam sanılır Ism-ı A'zam'ın her Âlime gore değisik olmasının bir sebebi de budur..

Allah`ın Selamı uzerinize Olsun.....
__________________