Kur’Ân-ı Kerim'e abdestsiz olarak dokunulamayacağı ve ele alınamayacağı butun fıkıh kitaplarında kayıtlıdır. Mezheplerin bu husustaki delili şu meÂldeki Âyet-i kerimedir:

“Ona tertemiz olanlardan başkası dokunamaz.”1

Bazı tefsirlerde bu Âyetin birkac mÂnÂya geldiği belirtilmekte ise de, uzerinde ittifak edilen mÂn şudur:

“Kur'Ân’Â hadesten, yÂni abdestsizlikten ve guslu icap eden bir halden temizlenmiş olanlardan başkası dokunamaz.”

Peygamber Efendimiz (asm) de Yemenlilere yazdığı bir mektupta, Kur’Ân-ı Kerim’e ancak abdestli olarak ve guslu gerektiren hallerden temizlendikten sonra el surulebileceğini bildirmiştir.2

Fakat bazı zarurî durumlarda, abdestsiz olarak da Mushaf’ın ele alınabileceği hususunda ruhsatlar mevcuttur. Yanma, suya duşme gibi tehlikeli durumlarda Kur’Ân’ın zÂyi olmaması icin abdestli olmadan da bulunduğu yerden alınıp kurtarılabilir. Yine Kur’Ân, bir yerden başka bir tarafa alınıp konulması gerektiği hallerde, temiz bir bez ve kÂğıt parcası ile tutulup kaldırılabilir.

Ayrıca, eğer Kur’Ân kendisine bitişik bulunmayan bir mahfaza, kap, canta icinde ise veya bir beze sarılı halde bulunuyorsa, yine abdestsiz olarak ele alınabilir. Henuz ruştune ermemiş bir cocuk oğrenmek maksadıyla abdestsiz olarak Kur’Ân’ı ele alıp okuyabilir. Hatt MÂlikî mezhebine gore, Kur’Ân oğreticisi olan bir kimse abdestli olmadığı halde, eğer kadınsa ve hayızlı bulunsa bile, sırf oğretmek maksadıyla Kur’Ân’ı eline alabilir.

Kur’Ân-ı Kerim abdestsiz olarak ele alınmamakla birlikte, el surmemek şartıyla bakarak okunabilir. Yine abdesti olmayan kimsenin ezbere Kur’Ân Âyet ve sûrelerini okumasında bir mahzur yoktur. Fakat cunup olan bir kimse, aybaşı halinde ve lohusa olan kadın Kur’Ân’a el suremeyeceği gibi, ne ezberinden, ne de Mushaf’a dokunmadan okuyamaz. Yalnız FÂtiha, Âyetelkursi ve Muavvizeteyn’i (Kul eûzu’ler) gibi sûre ve Âyetleri du maksadıyla okuyabilir.

Kur’Ân’ın dışındaki dinî kitaplara gelince; Kur’Ân-ı Kerim icin abdest almak farz iken fıkıh, hadis ve akaid kitaplarını alıp okumak icin, onlara hurmeten abdest almak mendubdur.

Hanefî mezhebinin buyuk Âlimlerinden İmamı Serahsî bir gece Kur’Ân okumakla meşguldu. Fakat bir karın ağrısından dolayı sık sık tuvalete cıkmak mecburiyetinde kalmıştı. Elindeki kitabı abdestsiz olarak da okumak istemiyordu. Bunun icin bir gecede on yedi kere abdest alma durumunda kaldı.

Bu husus, meselenin takva cihetidir. Zaten o zatların yucelmesindeki bir sır da ilme ve kitaba olan bu hurmetlerinden dolayı değil midir?

Halebî-i Sağîr gibi bazı fıkıh kitaplarında, dinî kitapların abdestsiz olarak ele alınması mekruh sayılmaktaysa da, İmam-ı Âzam’dan rivayet edilen bir goruşe gore —ki sahih olan budur— mekruh olmadığıdır. Cunku insan bu kitapları elle tutup okumakla doğrudan Kur’Ân’a dokunmuş bulunmamaktadır. Cunku bu kitaplardaki Âyetler esas kitabın muhtevasının az bir kısmını teşkil etmektedir. Dolayısıyla, mekruh olmaz, denmektedir.3

Tefsir kitapları hususunda Hanefî mezhebinin goruşu, onları abdestsiz olarak ele alınmasının mekruhluğu şeklinde ise de, Tahtavî’de şoyle bir ibare yer almaktadır:

“Tefsirlerdeki Kur’Ân Âyetlerine el surulmesi cÂiz değildir. Fakat diğer kısımlarına el surulebilir.”4

ŞÃ‚fiîlere gore ise, eğer tefsir kısmı Kur’Ân’dan fazla ise abdestsiz olarak ele alınabilir. Şayet Kur’Ân kısmı fazlaise dokunmak cÂiz olmaz.5

Bu acıklamalardan sonra şoyle denilebilir:

Tefsir kitapları icindeki Âyetlere el surmeden alınıp okunabilir. Ayrıca RisÂle-i Nurlar da birer Kur’Ân tefsiri olduklarından onlar da abdestsiz olarak okunabilir; ancak bu halde iken icindeki Âyetlere dokunulmaması gerekir. Fakat efdal olanı, mumkun olduğu kadar abdestli halde iken okumaktır. Kur’Ân meallerinde ekseriyetle Kur’Ân-ı Kerim’in tamamı bulunduğundan onları okurken abdestli olmaya gayret edilmelidir.

Kaynaklar:

1. VÂkıa Sûresi, 79.
2. DÂrimî, TalÂk: 3.
3. İbrahim Halebî. Halebî-i Sağîr, s.40.
4. et-TahtÂvî. HÂşiyetu’TahtÂvî al MerÂki’l-FelÂh. (İstanbul: Temel Neşriyat, 1985), s.66.
5. Abdurrahman el-Cezerî. Kitabu’l-Fıkhı ale’l-MezÂhibi’l-Erbaa. (KÂhire: Matbaatu’l-İstikame) 1:49.

Kaynak
__________________