A-SELÂM VE SELÂM SOZCUKLERİ
SelĂ‚m, Cenab-ı Allah’ın 99 guzel isimlerinden biridir. Namazdan sonra:”Allahumme entesselĂ‚m vemin kesselĂ‚m” diyoruz. Yani: “Allah’ım! Sen selĂ‚msın, selĂ‚met de sendendir.” diye sesleniyoruz.
Cennetin bir adı da “DĂ‚ru’s- SelĂ‚m” (barış ve esenlik) yurdudur. Cenab-ı Allah, En-am:127, Yunus:25 Ă‚yetleri ile kullarını selĂ‚met yurduna cağırıyor.
Selam sozcukleri:
Gunumuzde kullanılan selĂ‚m sozcukleri şoyle oluyor:
- SelÂm,
-Merhaba,
-Gunaydın,
-Tunaydın,
-İyi gunler,
-El işaretleri,
-Kafa sallamak,
-Haydi goruşuruz,
-Kendine iyi bak….vs.
Bu ve bunun gibi sozcukler gercek selĂ‚m değildir. Selam yerine gecmez.
B-SELÂMIN ANLAMI
SelĂ‚m, karşı tarafa sağlık, iyilik dileklerini sunmaktır. SelĂ‚m, Muslumanların ortak dilidir.
“Es-selĂ‚mu aleykum” demek: Sağlık selamet uzerine ol. Sıkıntılarından kurtul, kaza-beladan emin ol. SelĂ‚met icinde yaşa. Allah seni selĂ‚mete, esenliğe kavuştursun” diye dua etmektir.
Karşı taraf da: “Ve aleykum selĂ‚m” diye selamı aldığında selĂ‚m verene aynı duayı yapmış olur. Yani selĂ‚m, Muslumanlar arası guzel bir dualaşmadır.
Meşhur Kadı İyaz, selĂ‚mın “muhafaza” manasına geldiğini ifade ile şoyle der: Es- selĂ‚mu aleyke (Allah’ın muhafazası ve korunması senin uzerine olsun) demektir. SelĂ‚m verilene: “Cenab-ı Allah yĂ‚r ve yardımcın olsun” diye dua etmektir.
SelĂ‚m alıp verdikten sonra “Merhaba” denilir ki, selĂ‚mı alanlar, gelene: “Bizden sana zarar gelmez, rahat ol” diye guven vermiş olurlar.
C-SELÂMIN ŞEKLİ
Sunnet uzerine olan selĂ‚m. “Es-selĂ‚mu aleykum”dur. Kendisine selĂ‚m verilen de “Ve aleykums-selĂ‚m” der, selĂ‚mı alır.
Daha guzeli ile selĂ‚ma karşılık:”Ve aleykum selĂ‚m ve rahmetullahi ve bereketuh” denilir.
Genel olarak şoyle selam verilir:
- SelÂmun aleykum.
-Es- selÂmun aleykum.
SelĂ‚m getirene “Aleyke ve aleyhi’s- selĂ‚m” denir.
Mektupta selĂ‚m yazana:”Ve aleyke’s- selĂ‚m” denir.
Oluye selĂ‚m:”Aleyke’s- selĂ‚m” diye verilir.
Kabristanda selĂ‚m:”Es- selĂ‚mu ya ehle’l-kubur” denir.
İcinde insan olmayan bir yere girildiğinde:” Es- selĂ‚mu aleynĂ‚ ve alĂ‚ ibĂ‚dillahissalihın” diye selĂ‚m verilir. (Omer Nasuhi BİLMEN, Buyuk İslam İlmihali:485)
Kadın kadına:”Esselamu aleykim” diye selĂ‚m verilir.
Erkek erkeğe “Es- SelĂ‚mu aleykum” der.
Peygamber (sav)’e: “EsselĂ‚tu Ves selĂ‚mu aleyke ya Rasulallah” diye selĂ‚m gonderilir.
Peygamber Efendimiz İslam’a davet mektuplarında “SelĂ‚m hidayete tabi olanlara” diye selĂ‚m yazmıştır.
Başka dinden olana İslam selĂ‚mı verilmez. Ona “selĂ‚m” denir veya merhaba, gunaydın gibi şeyler soylenir.
Başka dinden olan veya inancsız:”SelĂ‚mun aleykum” dese bile ona İslam selĂ‚mı verilmez “ve aleyke” denir. (Muslim selĂ‚m:8)
Yahudiler el işareti ile selĂ‚m verir. Eğilmek Mecusilerin selĂ‚mıdır. Gunaydın şeklindeki selĂ‚m, İslam’dan onceki Arapların selĂ‚mıdır. Araplar “sabahın hayrolsun” “gunun aydın olsun” diye selam verirlerdi.
Başkalarına benzememek icin elle, başla, eğilerek selĂ‚m verilmez ve alınmaz. Peygamberimiz:”Bir kavme benzeyen onlardandır” buyurmuşlardır.
Bir hadislerinde de selĂ‚m alıp verirken eğilmeyi yasaklamıştır. Bir gun Peygamber (as)’a bir kişi:
-Birine rastlayınca hurmeten selĂ‚m icin eğilmeli midir? diye sorar. Peygamber (as) ona:
-Hayır! Der.
O kişi tekrar sorar:
-Musafaha da mı yapılmaz?
Peygamber (as) Ona:
-“Elbette bunu yapar” diye cevap verir. (İ.Canan Hadis Ans:9/422)
Ayrıca bir yere gelip selĂ‚m veren icin ayağa kalkılmaz ve kalkılması istenmez. Bu konuda Peygamberimiz:”Kim insanların kendisi icin ayağa kalkıp, saygı gostermelerini isterse, ateşteki yerini hazırlasın” buyurur. (Buyuk Hadis Ans:4/7733)
Bir yerden ayrılırken, geri geri gidilerek saygı gosterip, selĂ‚mlanmaz. Bu cahiliye Ă‚detidir. İslam inancı ile bağdaşmaz.
SelĂ‚m verenin selĂ‚mını alanlar, selĂ‚mı aldıktan sonra “Merhaba” der. Bu bir rahatlatmadır. “Rahat ol! Bizden sana zarar gelmez” demektir. Peygamber aleyhisselĂ‚m boyle yapmıştır. “Merhaba” demek Peygamber (as)’ın sunnetidir.
D-SELÂMIN DİNİ YONU
Kur’an’da 37. Ayette “SelĂ‚m”,” SelĂ‚met” kelimeleri zikredilmiştir.
Cenab-ı Allah 12 defa muminleri selĂ‚mlamıştır.
Boyle olunca, selĂ‚m vermek, selĂ‚m almak Canab-ı Allah’ın emridir. Peygamber (sav) bu emri yerine getirdiği icin de sunnettir.
Cenab-ı Allah Kur’an’da şoyle buyurur:
-“Bir selĂ‚m ile selĂ‚mlandığınız zaman, sizde ondan daha guzeli ile selĂ‚mlayın; yahut aynı ile karşılık verin…” -Nisa:86
Cennette muminlerin selĂ‚mlaşacağı bildirilerek:
“Onlar cennette boş bir soz işitmez. “SelĂ‚m” sozunu işitirler” _Meryem:62
-Neml:59’da Cenab-ı Allah mumin kullarına selĂ‚m veriyor.
-Saffat:181’de Peyberlere selĂ‚m veriyor.
-Cennette meleklerin muminlere selĂ‚m vereceği bildirilerek:”Melekler yanlarına gelir:”Sabrettiklerinizden dolayı size selĂ‚m olsun!” derler” _Rad:23-24
Hud:69’da Melekler İbrahim (as)’a selĂ‚m vermiştir.
Cenab-ı Allah Adem (as) vasıtasıyla nasıl selĂ‚m verileceğini, nasıl alınacağını oğretmiştir.
Peygamberimiz (as) şoyle buyurur:
-“Cenab-ı Allah Adem’i yaratınca Ona:
-Şu meleklere selĂ‚m ver” dedi.
Adem:
-Es-selĂ‚mu aleykum” dedi.
Melekler:
-Es-selĂ‚mu aleyke verahmetullah” diyerek selĂ‚mı aldı.” -Buhari, Enbiya:1
Din alimlerince selĂ‚m vermek, verilen selĂ‚mı almak dini bir vecibedir.
Dinen selĂ‚m vermek sunnet, (Kur’an’da emredildiği icin vacip diyenlerde vardır) almak farzdır. Topluluk halinde farz-ı kifaye olur. Bir kişi verse, bir kişi alsa sorumlu olunmaz.
SelĂ‚m gonderenin selĂ‚mını almak vaciptir.
Eğer verilen selĂ‚m alınmazsa, veren selĂ‚mı verdiği gibi geri alır. “Aleykum selĂ‚m” der.
İnsanlardan ayrılırken de selĂ‚m vermek sunnet, verilen selĂ‚mı almak (farz veya) vaciptir.
E-SELÂMIN ONEMİ
Muslumanlığın guzel nişanelerinden biri de selĂ‚mlaşmadır. SelĂ‚m, her dinde her toplumda vardır ama bizdeki kadar guzel, bizdeki kadar etkili değildir.
İnancımıza gore selĂ‚m, muslumanın musluman uzerinde bir hakkıdır. Muslumanın musluman kardeşi uzerinde 5 hakkı vardır.
1- Uygun olan davetine icabet etmek,
2- Oğut ve nasihat isterse, oğut vermek,
3- Aksırınca “Şukur elhamdulillah” derse “Yerhamukellah” demek,
4- Hasta olursa ziyaret etmek, olurse cenazesini defnetmek,
5- Karşılaştığında selĂ‚m vermek.
Kur’an’da selĂ‚m verenin iyiliğine şehĂ‚det edileceği bildirilmiştir. (Nisa:94) “Size selĂ‚m Verne mu’min değilsin demeyin!” buyurulur.
Peygamber (as) şoyle buyurur:
-“Biriniz kardeşi ile karşılaştığı zaman Ona selĂ‚m versin. Eğer aralarında bir taş yahut duvar veya ağac girip engel olurda sonra onunla yine buluşursa, tekrar selĂ‚mlaşsın.” -Buyuk Hadis Kul:4/7682
Dinimiz selĂ‚mlaşmaya o kadar onem vermiştir ki, kavuşunca selĂ‚mlaşılacaktır. Ayrılırken de selĂ‚m verilecektir. Peygamber (as): “Bir topluluktan ayrılan selĂ‚m versin, oyle ayrılsın” buyurmuştur.
Toplumumuzda selĂ‚m vermeyen icin “selĂ‚m bile vermedi” selĂ‚mı almayan icinde “selĂ‚m bile almadı” denir, kınanır. Demek oluyor ki selĂ‚m, bazı şeylerin olcusudur.
İnsanımızın bugun toplum ilişkileri cok zayıf, hatta felc. Altlı-ustlu oturan, karşı karşıya oturanların bile ilişkileri istenildiği gibi değil. Değil aclığından tokluğundan, cenazesinden bile haberi olmuyor.
İyi olmayan ilişkilerin duzelmesi icin toplumumuz Allah’ın selĂ‚mının vereceği sıcaklığa, muhabbete ihtiyacı vardır. Diyebilirim ki, bugunun insanı bir selĂ‚mlık ilgiye muhtac.
SelĂ‚m vermek, karşı tarafa itibar etmek, değer vermek demektir.
SelÂm, iyi niyet ifadesidir.
SelĂ‚m asla kucumsenmemeli, hafife alınmamalıdır. SelĂ‚m korkuyu giderir, guven sağlar. Allah’ın selĂ‚mı diğer selĂ‚m şekilleri gibi değildir. Verildiği zaman dikkat ceker ve ilgiyi uyandırır.
Yusuf İslam, musluman olmadan biri O’na “Es-selĂ‚mu aleykum” der selĂ‚m verir. Yusuf İslam, anlayamaz. Yakın birine “Bu ne demek?” diye sorar, O da bu şekilde selĂ‚mın manasını anlatır. Ondan sonra Yusuf İslam, İslam’a ilgi duymaya başlar. Araştırır ve musluman olur. Şereflendiği İslam’ı da ad olarak benimser.
SelĂ‚mı vermek de duadır, almakta duadır. Yani selĂ‚mlaşan insanlar birbirine dua etmiş olurlar. Denilebilir ki selĂ‚m, duadır, ibadettir. SelĂ‚m, vereni de alanı da rahatlatır. İnsanları birbirine yakınlaştırır. Kırgınlıkları, dargınlıkları bir anda kesip atar. Aradaki kini, duşmanlığı ve buz dağlarını eritir, yok eder.
Bundan başka selĂ‚mlaşmanın bir cok faydaları vardır.
SelĂ‚m sadece tanıdığına verilmez. Tanıdık olsun, olmasın herkese verilir. O zaman tanışma, kaynaşma kolaylaşır. İşler daha kolay gorulur. SelĂ‚m verenle alan arasında guven hasıl olur, arada ilgi artar.
Ayrıca selĂ‚m, Cenab-ı Allah’ın rızasını kazanmaya vesile olur. Cunku selĂ‚m veren ve alan Allah’ın emrini yerine getirmiş, Peygamber işi işlenmiş olur.
Araştırmacı Yazar
Mustafa OSELMİŞ
__________________