
2000 nufus sayımına gore merkez ilce nufusu 9086, ilce genel nufusu ise 21.997'dir. İlce genelinde ekonomik hayat, tarım ve hayvancılığa dayanır, yorede dışarı goc olması nedeniyle ilcenin toplam nufusu azalmaktadır, koylerde genc iş gucu cok azalmıştır.
Tarih
İlcenin adının nereden geldiği ile ilgili olarak, halk arasında da yaşayan, dort ayrı rivayet vardır. Şimdi, sırasıyla bu rivayetlere değinelim:
1. Bunlardan ilki ilcenin, Pontus kralı VI. Mithradates Eupator (M.O. 120-63) tarafından kralice “Laodike” adına kurulduğu, kente “Laodikeia” (Laodike adına kurulmuş kent) denildiği ve zamanla bu adın LĂ‚dik'e donuştuğu şeklindeki rivayettir.
2. Evliya Celebi Seyahatnamesi’nde şehrin, Amasya Hukumdarlarından “Havik” tarafından kurulduğu, daha sonra “Havik” isminin, “LĂ‚dik” olarak değiştiğini belirtmektedir.
3. Evliya Celebi aynı eserinde ilcenin adıyla ilgili olarak şoyle bir rivayette bulunur: “Bu kasabanın ilk fethinde umeradan Selman Gazi kaleye girer ve “Kalenin burcuna sancağı dikmeyeyim mi?” diye Melik Ahmet Danişment Gazi’ye sorar. Melik “LĂ‚, dik!”, yani “Hayır, dik!” diye emir verir ve bunun uzerine de bu kasabaya “LĂ‚dik” adı verilir.
4. Başka bir rivayet ise Oğuz Komutanlarından Melik Ahmet Danişment Gazi’nin “İleduk Hatun” ismindeki kızının anısına ilceye “LĂ‚dik” denildiğidir.
Gunumuzde de halk arasında “İladik” soyleyişi yaygın olarak kullanılmaktadır
Coğrafi Konumu ve İklimi
İlce 36 (doğu) boylam, 41 (kuzey) enlem dereceleri arasında yer alır, ilcenin yuzolcumu 575 km2 olup, km² başına ortalama 38 kişi duşer. Rakımı 950 metredir. İlcede kara iklimi hukum surmekte olduğundan, kışlar uzun ve sert, yazlar ise serin gecmektedir.
Ekonomik Yapısı
Ladik ilcesin ekonomik yapısı 4 kısımdan oluşmaktadır.
1) Tarım
1. LĂ‚dik’in Tarımsal Potansiyeli
İlcenin en onemli gecim kaynağıdır. Tarım alet-ekipmanlarının fiyatlarının yuksek buna karşılık ilce ciftcisinin gelir duzeyinin duşuk olması ve ferdi hareket edilmesinden dolayı gunumuz tarım teknolojisinin gerisinde kalınmıştır.
Yaz ve kış mevsimlerinde de yağışlı gecen iklimi ceşitli urunlerin yetiştirilmesine olanak sağlamaktadır. Ancak, ciftcilerin sahip oldukları tarım arazilerinin meyilli, cok parcalı ve kırac oluşu; bunların yanında tohumluk, toprak işleme gibi girdilerin yuksek oluşu uretimi olumsuz yonde etkilemektedir.
Sulama, ciftcilerin kendi imkanlarıyla akarsular uzerine yaptıkları kanallarla sınırlı olarak yapılabilmektedir.
Sadece Ahmetsaray’da Tarımsal Kalkınma Kooperatifine ait bir sulama goleti bulunmaktadır.
LĂ‚dik’te başta tahıl urunleri olmak uzere sebze ve meyve uretimi yapılmaktadır. Uretilen tarım urunleri aşağıda sıralanmıştır.
Tahıl Urunleri: Buğday, arpa, yulaf
Baklagiller : Fasulye, nohut,
Sanayi Bitkileri: Şeker pancarı, mısır, ayciceği
Yem Bitkisi : Fiğ, yonca (Ucgul)
Sebzeler : Lahana, soğan, pırasa, domates, kabak, fasulye, biber,salatalık, maydonoz, marul vb.
Meyveler: Elma, armut, erik, ayva, vişne, kiraz, dut, ceviz.
2) Hayvancılık
İlcenin coğrafi konumundan dolayı eğimli arazilerin geniş yer kaplaması, iklimsel faktorlerin bitkisel uretimi sınırlarken bu alanların cayır, mera, otlak olarak kullanılmasına olanak vermesi nedenleriyle koyunculuk ve sığır besiciliği onemli bir gecim kaynağı durumuna gelmiştir.
Kucukbaş hayvan yetiştiricileri yaz aylarında surulerini yaylalara cıkarırlar. Yaz boyunca burada kalırlar.
Bireysel olarak kaz, ordek, tavuk ve hindi gibi kumes hayvanları beslenildiği gibi ilcede bu alanda faaliyet gosteren bir işletme de bulunmaktadır.
Son verilere gore ilce bazında :
12.354 buyukbaş, 19.750 kucukbaş, 1 .278 tek tırnaklı , 29.840 kanatlı hayvan bulunmaktadır.
İlce merkezinde ve hemen hemen butun koylerinde modern anlamda arıcılık yapılmaktadır.Akdağ’da bulunan kekik otu ve LĂ‚dik Ovasında yetişen ucgul (yonca) LĂ‚dik balına ayrı bir lezzet katar. “Akdağ balı” adıyla yurt icine ve yurt dışına satışı yapılır.
3) Sanayi 1. LĂ‚dik’teki Sanayileşmenin Genel Durumu İlcedeki Cimento Fabrikası dışındaki sanayi yatırımlarının hepsi KOBİ yatırımıdır. Bu işletmeler, LĂ‚dik’in Samsun girişinde kurulan Kucuk Sanayi Sitesi bunyesinde bir araya getirilmiştir. Sitede makine imalatı ( toprak işleme makineleri ), tekstil sanayi, gıda sanayi, yem sanayi, deterjan sanayi, ağac işleri ve otomobil sanayisi ( oto kaporta boya,oto lastik balans ), plastik sanayi gibi bircok alanda faaliyet gosteren sanayi kuruluşları vardır.LĂ‚dik Kucuk Sanayi Sitesi , 1990 yılında tamamlanarak 21 m2’lik kapalı alanda 100 adet işyeri ile faaliyete gecmiştir..
Ancak ekonomik kriz nedeniyle bu iş yerlerinin sadece 40’ ı calışır durumdadır. Bunların da coğu tamirhaneye donuşturulmuştur. 2. LĂ‚dik’teki Sanayi Orgutlenmesi ve Sanayi Tesisleri
a. LĂ‚dik Tekstil ve Ticaret A.Ş. İlcemizde yaşanan goc olaylarını aza indirmek, genclerimize iş sahası yaratmak icin 1998 yılında kucuk sanayi sitesinde 1500 metrekarelik kapalı bir alan uzerine kurulmuştur. 249 ortaklı ve 100 milyarlık sermayesi ile 90 kişinin istihdamına olanak sağlamaktadır.
b. Akdağ Kimya Temizlik Urunleri Sanayi Tic. Ltd. Şti. 2 Mayıs 1976 tarihinde ilkel usullerle uretime başlatılan kuruluş, gunumuzde gelişmiş teknolojiye ayak uydurarak camaşır suyu, camaşır sodası, tuz ruhu, kirec cozucu, sıvı deterjan, plastik bidon ve ambalaj malzemesi uretimini surdurmektedir.
c. LĂ‚dik Akdağ Su Fabrikası Soğanlı Koyu’nde Ağustos 2002 tarihinden itibaren modern makine ve techizatla su uretimine başlayan fabrika, cok ortaklı olarak bolge genelinde faaliyet gostermektedir.
d. LĂ‚dik Cimento Fabrikası İlcenin kuzeyinde, Akpınar Anadolu Oğretmen Lisesinin bitişiğindedir. Temeli, 10 Ekim 1976 yılında atılmış, 30.12.1983 tarihinde tamamlanarak uretime başlamıştır.
e. Buyukkızoğlu Hidro Elektirik Santralı Buyukkızoğlu Hidro Elektirik Santralı işletmeciliği yılda 1.500.000 kWh.elektirik enerjisi uretmek uzere LĂ‚dik Kaymakamlığı Koylere Hizmet Goturme Birliğince TEUAŞ Genel Mudurluğunden kiralanmış, 05.02.2002 tarihinde calışmaya başlamıştır.4 işci istihdam edilmektedir.
3. El Sanatları: Ulkemizde olduğu gibi LĂ‚dik’te de cumhuriyet ile birlikte kilim dokumacılığı,hasır dokumacılığı, kaval yapımı, supurge bağlama ,corap ve kazak oruculuğu gibi el sanatları.gelişmeye başlamıştır.
a. Hasır Dokumacılığı İki uzun ve iki kısa ağac parcasının dikdortgen şeklinde birleştirilmesinden oluşan tezgaha ipler gerilir. Genelde golden, yetmediği zaman da Bafra ilcesi sazlıklarından getirilen kamışlarla hasır dokunur. Gol cevresindeki tum koylerde dokunan hasırlar, seracılıkta ve ambalaj malzemesi olarak da fabrikalarda kullanılır. Uretimin en cok yapıldığı yerler Bolat ve Hamit koyleridir.İlcede, mısır kılıflarından da hasır yapılmaktadır.
b. Kilim Dokumacılığı Eskimiş ve kullanılmayan giyecekler uzun şeritler halinde kesilerek yumak haline getirilir. 50 cm genişliğinde kurulmuş olan basit tezgahlarda dort kazık ve bir tarakla dokunur. Bu kilimler sofa ve salon girişinde kullanıldığı gibi; buğday, mısır ve meyve kurutulmasında da kullanılır. Keci kılından dokunan ve “copur” adı verilen kilimler ise mesire yerlerinde cadır yapımında kullanılır. İlce merkezinde ve bircok koyde, nadiren de olsa, uretimine devam edilmektedir.
c. Kaval yapımcılığı İlcemizde, değişik ağac turlerinden yapılan kaval imalatı bugun sadece Salur’da Seydi YERLİ tarafından yapılmaktadır. Onun yaşlanması ve yeni nesillerin ilgi gostermemesi yuzunden bu sanat gelecekte surdurulemeyecek ve unutulacaktır.
d. İc Giyim Dokumacılığı 1950’li yıllardan itibaren kilim ve culha dokumacılığı gibi yoresel el sanatlarının yerini ic giyim dokumacılığı almıştır.Bu sektorun başlamasında Almanya’da işci olarak calışan kişilerin getirdikleri dokuma makineleri etkili olmuştur. Getirilen bu makinelerle evlerde atlet, fanila, pijama vb. ic giyim camaşırları dokunulmaktadır. Boylece, sağlanan ek gelir ile ailelerin ekonomik duzeyleri yukselmektedir.Makine sahibi dokuyucuların calışmalarını amatorce yapmaları, pazarlamayı kendi imkanları ile yurutmeleri neticesinde kooperatifleşmeye ve şirketleşmeye gidilememiştir.1970’li yıllarda 10 adet olan makine sayısı, 1980’li yıllarda 650’ye ulaştığı halde, bugun sadece 25-30 tanesi calıştırılmaktadır.
4) Ormancılık
Turistik Değerleri
1-DOĞAL SİT ALANLARI
1-LÂDİK GOLU
İlcenin 12 km doğusunda bulunan ve 870 hektarlık alana sahip olan gol, barındırdığı balıkların yanı sıra uzerinde yuzen adacıkları (Torf madeni) ile son derece ilgi cekici bir doğal sit alanıdır.Tabiî guzelliği, etrafının ağaclarla cevrili olması, insanı dinlendiren temiz havası ile ilcenin onemli bir mesire yeri olmuştur. Başta turna balığı, tatlı su levreği olmak uzere tahta balığı, sazan, kızılkanat gibi lezzetli balık turlerini barındırması balıkcılıkla ilgilenen kişileri ilceye cekmektedir. Uzerinde yuzen ot koklerinden oluşan adacıkları, barındırdığı bircok kuş turlerinin yuva yaparak uremelerine imkan vermektedir. Kurulacak gozleme kuleleri ile bu hayvanları izlemek mumkun olacaktır.Burada su kayağı, sorf, yelkenli yarışı gibi sportif faaliyetleri yapmak da mumkundur.Bu ozellikleriyle gol, ilce turizmine hizmet etmektedir.
LADİK GOLUNDE YAŞAYAN BALIK TURLERİ: Ladik Golunde yaşamakta olan başlıca balık turleri; Turna Balığı Geceğan Tahta Balığı Sazan Kızıl Kanat Tatlı Su Istakozu
Gol alanınının genişletilmesiyle birlikte golde yakalanan balık sayısında duşuş olduğu gorulmuştur. Bunun nedeni ise; goldeki su miktarının artmasıyla birlikte sucul bitkilerinde azalması bu sucul bitkiler arasında turna balıklarından kacarak sığınan balıkların artık kacacak yerlerinin olmamasıdır. Boylece bu balıkların azalmasına paralele olarak Turna Balığı sayısında da azalma olmuştur. Doğal Guzelliklerinşin yanı sıra icerisinde barındırdığı balıkların yanında bu bolgede tatlı su ıstakozu da bulunmaktadır. Mide rahatsızlıklarına iyi gelmesinin yanında seks gucunude artırdığı idda edilen bu ıstakozlar sipariş yolu ile komşu il ve ilcelere dahi yollanmaktadır.
LADİK GOLUNDE YAŞAYAN KUŞ TURLERİ :
27 Temmuz 1997 yılında golde yapılan kuş gozlem gezisi sonuclarına gore, Ladik Golunde aşağıdaki kuşların yaşadığı ve urediği tespit edilmiştir;
a) Gece Balıkcılı : Gol ustundeki saz adacıklarında en az 10 kadar genc bireye rastlanmış olup, burada ureyip coğalmaktadırlar. b) Alaca Balıkcıl : 2 birey kaydedilmiştir. c) Kucuk Ak Balıkcıl : En az 100 bireylik bir grup ucarken gozlenmiş olup, gol yakınındaki koylerde yaşayıp uremektedirler. d) Erguvanı Balıkcıl : 5 birey kaydedilmiştir. e) Kara Leylek : 6 birey kaydedilmiş olup, gol cevresinin bu turun uremesine uygun olduğu gorulmuştur. f) Yeşilbaş : Toplam 12 ergin birey sayılmıştır. 2 dişi ergin birey ile birlikte yumurtadan yeni cıkmış toplam 14 yavruya rastlanmıştır. Bu da bu turun bu bolgede yaşadığını gostermektedir. g) Uzunbacak : 15 birey sayılmış olup, bu kuşlardan bazılarının teritoryal davranış gosterdikleri kaydedilmiştir. Bolgede yuksek olasılıkla uremektedirler. h) Kızkuşu : Gol kıyısı boyunca ciftler veya daha buyuk topluluklar halinde toplam 150 birey kaydedilmiş olup, buyuk olasılıkla bolgede uremektedirler. i) Yeşil Dudukcun : Yaklaşık 20 birey kaydedilmiştir. j) Karabaş Martı : En az 100 birey kaydedilmiştir. k) Gumuş Martı : En az 10 birey kaydedilmiştir.
l) Sumru: En az 100 birey kaydedilmiştir. m) Kucuk Sumru : 2 birey kaydedilmiştir. n) Ak Kanatlı Sumru : En az 20 bireyden oluşan iki ayrı grup kaydedilmiştir. o) Turna: 6 birey kaydedilmiştir.
Ladik Golu civarında gozlenmiş ve bolgede uremesi olası olan diğer turler şoyledir :
Kaya Guvercini, Tepeli Toygar, Tarlakuşu, Kızıl Sırtlı Orumcekkuşu ve Boğmaklı Ardıc.
Ladik Golu civarındaki dağlık alanda yer alan meşeliklerde de serce ve saka kuşları gorulmuştur.
Yukarıdaki sayılar, Yarar ve Magnin (1997)’de verilen Onemli Kuş Alanı (OKA) Turu icin populasyon esik değerlerini sağlamamaktadır. Ancak gol, barındırdığı su kuşu populasyonları nedeniyle OKA olarak değerlendirilebilir. Bolgenin kuşlar acısından onemini tam olarak anlayabilmek icin ayrıntılı bir araştırmaya ihtiyac vardır. Bolge ozellikle ureyen balıkcıl populasyonları acısından incelenmelidir.
LADİK GOLUNDE YETİŞEN BİTKİLER :
Ladik Golunde yetişen bitkiler konusunda yeterince araştırma yapılmamıştır. 1987 yılında cekilen uydu fotoğrafına gore (şekil 1) golun onemli bir kısmının sazlıklarla ve diğer sucul bitkilerle kaplı olduğu, 1997 yılında ise gol yuzeyindeki sucul bitkilerin ileri derecede azaldığı ve yalnızca bazı kucuk saz adalarının varlıklarını surdurdukleri gorulmuştur (şekil 2). DSİ (Devlet Su İşleri) tarafından golun kuzey bolgesine inşa edilen setle birlikte goldeki su seviyesi artmış ve bu nedenle tarım alanları sular altında kalarak onemli bir tarım arazisi kaybolmuştur. Goldeki sucul bitkilerin azalmasının temel nedeni de goldeki su miktarının artmasıdır. Gol suyunun tatlı su olması ozelliğinden dolayı her turlu sucul bitki golde yetişebilir. LADİK GOLUNUN KULLANIM AMACI :
Ladik Golu sulama amaclı olup, Amasya’nın Suluova İlcesi topraklarını sulamak icin yapılan Yedikır Baraj Golu’nun yedek su deposu gorevini gormektedir. Ladik Golu bu nedenle baraj golu niteliğinde olup gol suyu ile yaklaşık 88.000 dekarlık arazi sulanmaktadır. Sulama mevsimi oncesinde su duzeyi yukseltilmekte ve ihtiyaca gore akan su miktarı regulator vasıtasıyla azaltılıp coğaltılabilmektedir. 2- 19 MAYIS GOLETİ Doğal sit alanı olmadığı halde etrafındaki cam ağacları; temiz icme suyu, havası ve manzarası ile insanları cezbeden 19 Mayıs Goleti de ilcenin gol turizmine hizmet etmektedir.Piknik yapmaya uygun olarak duzenlenmiş mesire yeri ve yuruyuş alanı vardır. Ayrıca, golette aynalı ve kambur sazan gibi ceşitli balıkların bulunması amator balıkcıları buraya cekmektedir.
2-ARKEOLOJİK SİT ALANLARI
a- Ladik Kalesi İlcenin guneyinde bulunan kale ve cevresinde yapılan kazı calışmalarında kale duvarlarına, su kanallarına, Bizans ve Amisos sikkelerine, ok- mızrak gibi savaş aletleri parcalarına rastlanılmıştır. Evliya Celebi de “Seyahatname” adlı eserinde bu kaleden bahsetmiştir.
b- Kaya Mezarları Bu mezarların hangi doneme ve kimlere ait oldukları bilinmemektedir. Başlamış Koyu sınırları icerisindedir.
c- Hoyuk ve Tumulusler a. Kumbettepe: Buyukkızoğlu’nda bulunan hoyuk, İlk Tunc Cağı, Orta Tunc Cağı ve Demir Cağı donemlerine aittir. b. Devşerkaya Tepesi: Aşağıgolyazı’dadır. İlk ve Orta Tunc Cağı ile Demir Cağı, Helenistik-Roma ve Gec Antik Cağı donemlerine aittir. c. Tombultepe: Hamitkoy’dedir. İlk ve Orta Tunc Cağı donemlerine aittir. d. Kilisetepe : Cuce Koyu’ndedir. İlk ve Orta Tunc Cağı, Demir Cağı, Helenistik- Roma, Antik Cağ donemlerine aittir. e. Koyici Tepesi: İlk Tunc Cağı, Demir Cağı, Helenistik-Roma, Gec Antik Cağ donemlerine aittir. f. Kale Tepe: Karaabdal’dadır. İlk ve Orta Tunc Cağları ile Demir Cağı donemine aittir. g. Kurbanhoyuk: Kabacagoz’dedir. İlk Tunc Cağı donemine aittir. h. Dobaklı tepe: Kıranboğaz’dadır. İlk Tunc Cağı’na aittir. ı. Destemen Tepesi: Yukarıgolyazı’dadır. İlk Tunc Cağı’na aittir. i. Yuktepe: Salur’dadır. İlk ve Orta Tunc Cağıları, Demir Cağı, Helenistik-Roma, Gec Antik Cağ donemlerine aittir. j. Dedealtı Tepesi: Başlamış’tadır. İlk ve Orta Tunc Cağları donemlerine aittir. k. Ağcı Tepe: Hasırcı’dadır. Kalkolitik Cağ donemine aittir. l. Kilisecik Tepesi: Sarıgazel’dedir. İlk Tunc Cağı donemine aittir. m. Dokmetepe Tumulusu: Alayurt Koyundedir.
3-YAYLALAR
a. LĂ‚dik Yaylası Yolu asfalt ve stabilizedir. Yayla evleri mevcuttur. Suyunun soğukluğu, havasını temizliği ile unludur. “Dudak buyduran” adlı yerin suyu o kadar soğuktur ki yore halkı “İcildiğinde insanın dudaklarını dondurur.” manasında bu yakıştırmayı yapmıştır.Hatta, suyun soğukluğundan dolayı yenilenleri hemen erittiği ve iştahı actığı da soylenilir. İlcenin icme suyu da buradan gelmektedir.1997 yılından itibaren, temmuz aylarında Akdağ Yayla Şenlikleri duzenlenmektedir.Yayla uzerinde yapılacak kar kayağı ve cim kayağı tesislerinin ilcedeki turizm gelirini yukselteceği duşunulmektedir.
b. Aktaş Yaylası 950 rakımlı yayla LĂ‚dik-Taşova yolu uzerindedir. Yolu asfalt olup ulaşımı kolaydır. Yayla evleri ve suyu vardır Yola yakın oluşu, gol manzarası ve cam ağaclarıyla kaplı alanı ile en cok tercih edilen mesire yerlerindendir.
c. Kupecik Yaylası 1600 m. rakımlı yaylanın ilceye uzaklığı 23 km’dir. Yayla evleri ve suyu mevcuttur. Suyunun bobrek taşlarını erittiği soylenilmektedir.
d. Buyukkızoğlu Yaylası Yayla evleri ve suyu vardır. Bu mesire yerinde kaynağı Akdağ’dan cıktığı icin suyu cok soğuk ve temiz olan Buyukkızoğlu Şelalesi bulunmaktadır. Bu ozellikleriyle şelale, alabalık yetiştiriciliğine uygundur. Cevresi piknik yapmaya musaittir.
e. Cakırgumuş Yaylası Yolu ham yol olan yaylaya her turlu aracla ulaşmak mumkundur. Yayla evleri ve suyu vardır. 1998 yılından beri Cakırgumuş koyluleri tarafından, iş nedeniyle dışarıda olan kişileri bir araya getirmek ve kulturu devam ettirmek amacıyla ağustos ayının ikinci haftasında yayla şenlikleri duzenlenmektedir.
f. Gurcu Yaylası Akdağ Kış Sporları ve Kayak Merkezi’nin yapılması duşunulen yayladır. Yolu stabilize olduğu icin her turlu aracla gidilebilir.Yayla evleri, suyu ve yakınında kucuk bir golu vardır.
3-TARİHİ ESERLER
a. Saat Kulesi 1827 yılında İlce Kaymakamı Reşit Bey tarafından inşa ettirilmiştir. 1943 depreminde buyuk hasar gormuş, aslına uygun olarak tekrar yaptırılmıştır.Uc katlı platform uzerinde yer alan Saat Kulesi, 14 metre yuksekliğindedir. Kırmızı renkli duzgun kesme taş malzemeli, cokgen kaideli ve silindir govdeli bir eserdir.
b. Eski Hamam Yeni Cami Mahallesi’nde bulunan hamam, Bulbul Hatun tarafından yaptırılmıştır.1970’li yıllara kadar kullanılan hamam, vakfiye malıdır.
Samsun Ladik Patlıcan Koyunun Yoresel Yemeklerinin Resimleri