Optimus Teknolojisi ve Linux
Oncelikle bu yazıyı yazma amacımı belirtmek istiyorum. Ben dahil bir cok arkadaşımız yeni aldığı dizustu bilgisayarlarda, Windows işletim sistemlerinde calışan fakat Linux temelli sistemlerde oldukca fazla zorluk cıkaran yeni bir teknolojiyle tanıştık. Bu teknolojinin ismi Optimus. Optimus teknolojisi hakkında yazının ilerleyen bolumlerinde ayrıntılı bilgi vereceğim.
Gelelim neden bu yazıyı yazıyorum kısmına. Yukarıda da belirttiğim uzere optimus teknolojisi Windows işletim sistemlerinde kararlı (coğunlukla) calıştığı halde Linux temelli sistemlerde calışmamakta ve kendisi calışmadığı gibi Linux dağıtımları yuklendiği takdirde butunuyle bilgisayarın calışmasını da zorlaştırmaktadır. Bu nedenle yurtdışında optimusun Linux dağıtımlarında bir engel oluşturmasını engellemek ve varolan zorlukları aşıp bilgisayarın donanım-yazılım butunluğunde kararlı calışmasını sağlamak icin bir kac proje başlatılmıştır. İşte bu yazıda, hem optimus teknolojisinden, hem de bu teknolojinin linux yuklu bilgisayarlarda cıkardığı zorlukların aşılmasından bahsedeceğim.
Şunu da unutmadan soylemeliyim. Linux camiasında yeni sayılırım. Belli başlı bazı dağıtımları deneme fırsatım oldu, fakat henuz gormediğim ve bilmediğim bir cok dağıtım da mevcut. Anlatacağım cozum yollarından bazılarını Ubuntu 11.04 ve Mint 11'de deneme fırsatım oldu. Yani bu demektir ki daha kat etmem gereken cok yol var. Bu nedenle bu yazının bir kaynaktan cok bir başlangıc olarak kabul edilmesini rica ediyorum.
Bir coğumuz gelecekte sahip olacağı dizustu bilgisayarlarda bu teknolojiyle karşılaşacağından, herhangi bir Linux dağıtımı yukledikten sonra mutlaka buradaki ya da diğer kaynak olacak sitelerdeki cozum yollarını deneyecektir. Elbette hepimiz sahip olduğumuz bilgisayar icin bir cozum yolu bulamayacağız, fakat bir coğumuz bulduğu cozum yollarını dile getirecektir. Boylece biz kullanıcıların deneyimleri, hem yazıyı geliştirip bir kaynak olacak kadar kapsamlı hale getirecek, hem de yeni linux kullanıcılarının yaşayacağı zorlukları aşmasını sağlayacaktır. (Umit ediyorum)
Not: Optimus teknolojisinin masaustu bilgisayarlardaki karşılığı Synergy teknolojisidir.
Şimdi başlayalım.
Optimus Teknolojisine Doğru
Gunumuzde dizustu bilgisayarlar oldukca yaygınlaştı ve artık taşınabilirliğin yanında tasarım, uzun pil omru ve performans beklentisi de ortaya cıktı. Bu nedenle ureticiler hitap ettikleri kitlelere farklı farklı modeller sunarak piyasayı model zengini bir yapıya burundurdu. Fakat bazı istekler varolan koşullar nedeniyle karşılanamazken elden geldiğince tatmin edici cozumler sunulmaya calışıldı. İşte bu beklentilerden biri de -aslında talep de denebilir- hem uzun pil omru hem de performansın bir arada olmasıydı. Buna karşılık bazı ureticiler pil tuketimini azaltmak amaclı kullanıcı tarafından kapatılıp acılabilen, biri işlemciyle tumleşik, diğeriyse bağımsız/harici olmak uzere 2 adet ekran kartına sahip modelleri piyasaya surdu. Bu modellerde yuksek grafik gucu gerektirmeyen işlemlerde işlemciyle tumleşik ekran kartı kullanılırken, yuksek grafik gerektiren işlemlerde harici ekran kartını kullanmanın yolu acıldı. Fakat bu durum, bilgisayarı kapatıp acmayı, dolayısıyla hem zaman kaybının olması hem de kullanılabilirliğin azalmasını getirmekteydi. Buna bir cozum yok muydu?
Elbette vardı, Nvidia geliştirdiği teknoloji ile buna bir cozum sundu. Optimus.
Optimus Teknolojisi Nedir?
Optimus teknolojisi bir otomatik geciş teknolojisidir. Bu teknoloji, sadece Nvidia ekran kartlarının sahip olduğu, gerektiğinde işlemciyle tumleşik grafik yongasının da kullanılabildiği bir teknoloji olmakla birlikte, Arrandale (Core i3/i5/i7), Penryn (Core 2 Duo) ve Pine Trail (Atom N4xx) altyapılarını desteklemektedir. Yuksek grafik isteyen uygulamalarda (yazılım,oyun ya da multimedya) Nvidia ekran kartı devredeyken, internette gezinirken, yazı yazarken, okurken ya da muzik dinlerken (veya benzeri uygulamalarda) yani kısacası yuksek grafik gucu gerektirmeyen durumlarda ise işlemciyle tumleşik grafik kartının devrede olması yukarıda bahsettiğim pil omru/performans ilişkisini en ust duzeyde tutmaktadır. Boylece sahip olduğumuz Nvidia canavarı her daim calışmayacağından pilimiz uzun sure dayanacak ve dolum-boşalım işlemlerinin az olması nedeniyle de pil omrumuz normalden uzun olacak ve bilgisayarımız daha az ısınacaktır. İşte bu durumu otomatikleştiren de Optimus teknolojisidir.
Optimus teknolosini Transformers filmindeki robotlara benzetebiliriz, altınızda kısıtlı hareketler yapabilen bir araba varken canınız biranda akrobatik hareketler ve ordan oraya atlamayı cekti diyelim, işte optimus sayesinde otobanda giderken arabanız bir anda hem de siz icindeyken robota donuşuyor ve yuksek hareket kabiliyetiyle robotunuzun izin verdiği olcude istediğinizi yapabiliyorsunuz. Daha sonra da yine robotunuzu durdurmadan arabaya donuşmesini istediniz, anında bu gercekleşiyor ve hem enerjiden tasarruf ediyorsunuz, hem de bu geciş sizi kısıtlamıyor.
Optimus teknolojisini Nvidia şu sozlerle tanıtıyor;
Alıntı:
MUKEMMEL PİL OMRU VE MUKEMMEL PERFORMANS. BU KADAR BASİT.
NVIDIA® Optimus™ teknolojisi, dizustu bilgisayarınızı akıllı bir şekilde optimize ederek daha uzun sureli bir keyif yaşamanız icin pil omrunu uzatarak gereksinim duyduğunuz olağanustu grafik performansını sunar.
Başlıca Avantajlar:
*Optimus teknolojisi tamamen otomatiktir, ayarları manuel olarak değiştirmek zorunda olmadan daha uzun pil omru ve muhteşem gorsellere olanak verir.
*Optimus, arka planda ve yaptığınız işi kesintiye uğratmadan dizustu bilgisayar deneyiminizi en iyi nasıl optimize edeceğine karar verir.
*NVIDIA® CUDA™ teknolojisi ile 10 kattan fazla daha iyi performans beklediğiniz NVIDIA grafikleri, kesintisiz ve endişesiz olarak uygulamalarınızın ve oyunlarınızın keyfini cıkarmanıza olanak verir.
Tanıtım videosu;
http://www.youtube.com/watch?v=nv1S9amZiCU
Gelelim işin Linux boyutuna,
Optimus ve Linux
Nvidia'nın Optimus teknolojisi konusunda cok fazla, hatta hic uğraşmadığı Nvidia'nın şu sozleriyle acıklığa kavuşmaktadır; ''We have no plans to support Optimus on Linux at this time.''
Bunun uzerine Linux camiasında bir topluluk oluşturulmuş ve Gecişli (Hibrid olarak kullanılsa da ben gecişli demeyi tercih ediyorum) kartların Linux dağıtımlarında kullanılmasına yonelik uygulamalar yapılmaya başlanmıştır. Şu anda Optimus teknolojisi Linux dağıtımlarında kullanılamamaktadır. Fakat bu teknolojinin yarattığı zorluklar (fan hızı/sesi, bilgisayar sıcaklığı v.b.) belirli metodlarla aşılmaya calışılmaktadır.
Topluluğa buradan ulaşabilirsiniz; Ayrıca aşağıda anlatacağım cozum yollarının İngilizce anlatımları da bu sayfada ayrıntılı olarak mevcuttur.
Nvidia Gecişli Kartlar icin;
İronhide;
İronhide, Bumblebee ile aynı ozellikleri gostermekte fakat donanıma gore farklı performans sunabilmektedir. Ubuntu 11.04 ve Mint 11 uzerinde iki cozum yolunu da denedim. Bumblebee ile sistem acılmazken (guncelleştirmelerle ilgili bir cakışma soz konusu olabilir diye duşunuyorum) İronhide ile sistemi cok verimli olarak kullanabildim. Gelelim kuruluma;
İronhide kurulumundan once mesa-utils kurulmalıdır. Bunun icin ucbirimi acıyoruz.
Kod:
sudo apt-get install mesa-utils
komutu ile mesa-utils kurulmaktadır. Daha sonra aktif haldeki nouveau suruculerini pasifleştiriyoruz ve boylece nvidia-current surucusu yuklenirken cakışma yaşanmasını engellemiş oluyoruz. Bunun icin;
Kod:
sudo rmmod nouveau
Ardından şu komutları sırasıyla uygulayarak ironhide kurulumuna geciyoruz;
Kod:
sudo apt-add-repository ppa:mj-casalogic/ironhide sudo apt-get update sudo apt-get install ironhide
Daha sonra bize sunduğu seceneklerden istediğimizi secebiliriz, istersek de ''Show all profilles''seceneğini secerek daha fazla yapılanışa ulaşabiliriz.
Resimde de gorduğunuz uzere gonullu calışmalar bir cok farklı model bilgisayara ulaşmakta ve aynı model icin bile farklı yapılanış secilebilmektedir. Deneme yanılma yontemi ya da kullanıcı geribildirimlerini takip etme yontemiyle istediğimiz seceneği secmekte ozguruz, dilersek ''Enter Manuel Configuration'' seceneği ile kendimize ozel yapılanış da yapabiliriz. Ben kendi bilgisayarıma uygun olan ve ''Thomas Krutz'' tarafından oluşturulan 2 numaralı yapılanışı seciyorum.
En uygun seceneği secip bir sonraki aşamaya gectiğimizde, resimde gorulen pencere karşımıza cıkmaktadır. Bu aşamada, secilen yapılanışın kullanıcı sayısı, kim tarafından hazırlandığı ve hangi dağıtımın hangi surumunde test edildiği ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Dilerseniz siz de bu yapılanış grubuna katılabilirsiniz.
Yapılanış seciminden sonra karşımıza goruntulerin kartlar arasında aktarımı ile ilgili secenekleri gelmektedir. İlgili acıklama resimde mevcut olmakla birlikte ''XV'' varsayılan olarak secili gelmektedir.
Gerekli yapılandırmalar tamamlandıktan sonra İronhide bize ''Tamamlandı'' uyarısını iletecektir.
Bumblebee;
Bumblebee, yukarıda da değindiğim uzere İronhide ile aynı ozellikleri gostermektedir. Sadece kurulum komutları farklı olmakla birlikte, yapılanış ekranları da ucbirimden gosterilmektedir. 2 farklı yontemle yuklenebilir.
Not: Genel anlamda İronhide, Ubuntu ve turevleri icin oncelikli olarak tavsiye edilmektedir.
Yontem 1:
Bumblebee kurulumu icin ucbirimi acıp;
Kod:
sudo bumblebee-uninstall sudo apt-get install ppa-purge sudo ppa-purge ppa:ubuntu-x-swat/x-updates sudo ppa-purge ppa:xorg-edgers/ppa sudo apt-add-repository ppa:mj-casalogic/bumblebee sudo apt-get update sudo apt-get install bumblebee
komutlarını yurutmek yeterli olacaktır. Bu komutlarla, varsa daha onceden kurulu bumblebee kaldırılacak, x-updates ve xorg-edgers ppa'ları kaldırılacak, ardından bumblebee deposu eklenecek, son olarak da bumblebee kurulacaktır.Yapılanış ayarları ucbirim penceresinden gercekleşmekte ve İronhide ile aynı sureci gostermektedir.
Yontem 2:
Oncelikle sisteminizde git kurulu olmalıdır. Kurulu değilse ucbirimden;
Kod:
sudo apt-get install git
komutu ile kurabilirsiniz. Daha sonra yine ucbirimden;
Kod:
git clone http://github.com/MrMEEE/bumblebee.git cd bumblebee/ sudo ./install.sh
komutlarıyla Bumblebee kurulumunu yapabilirsiniz.
İster Bumblebee ister İronhide yuklemiş olun, herhangi bir programı Nvidia ekran kartı ile calıştırmak istediğiniz de ucbirimden;
Kod:
optirun program_ismi
komutunu yurutmek yeterli olacaktır. Program kapatıldığında ise goruntu otomatik olarak İntel goruntu birimine aktarılmaktadır ve ucbirimde buna dair uyarı da gosterilmektedir. Orneğin Firefox'u Nvidia kartı ile calıştırmak istediğimizde;
Kod:
optirun firefox * Starting Ironhide X server ironhide _PS0 Enabling nVidia Card Succeded. DGPS Enabling nVidia Card Succeded. . [ OK ]
mesajı size başarılı bir şekilde Firefox'un Nvidia kart ile calıştırıldığını, Firefox kapatıldığında ise;
Kod:
NOTE: child process received `Goodbye', closing down * Stopping Ironhide X server ironhide _DSM Disabling nVidia Card Succeded. _PS3 Disabling nVidia Card Succeded. DGPS Disabling nVidia Card Succeded. [ OK ]
mesajı size başarılı bir şekilde Nvidia kartın kapatıldığını iletmektedir.
Ayrıca sistemimize kurduğumuz Bumblebee ya da İronhide'ı google-chrome tarayıcı ile şu şekilde de test etmemiz mumkundur. Ucbirimi acıp;
Kod:
optirun google-chrome http://webglsamples.googlecode.com/hg/aquarium/aquarium.html
komutu ile belirtilen adrese gidebiliriz. Tarayıcının sol ust tarafında balık sayısı ve oynatımdaki fps değeri gorulmektedir. Bir de ucbirimden şu komutu yuruttuğumuzde;
Kod:
google-chrome http://webglsamples.googlecode.com/hg/aquarium/aquarium.html
aradaki farkı gorebilirsiniz. İlk komutla birlikte tarayıcıyı Nvidia kart ile acmakta ve oynatımı bu kart ile gostermekteyiz fakat 2. komutla oynatım intel goruntu birimi ile gosterilmektedir.
İronhide Grafik Arayuzu
Ironhide ile Nvidia Optimus kullananlar icin kullanımı kolaylaştıran ironhide-ui isimli bir paket eklendi.
Bu paketi aşağıdaki kodu ucbirimde calıştırarak kurabilirsiniz.
Kod:
sudo apt-get install ironhide-ui
Peket uygulamaları optimus ile ilişkilendireceğiniz bir grafik arayuz ve sistem cekmesine eklenebilen bir uygulamacıkdan (indicator) oluşuyor.
[IMG]http://img638.**************/img638/6660/captureironhideapplicat.png[/IMG]
Sistem cekmesinden kullancağınız uygulamacığın otomatik başlamasını istiyorsanız Başlangıc Uygulamalarına eklemeniz gerekiyor.
İsim => Ironhide-UI
Komut => ironhide-indicator
[IMG]http://img52.**************/img52/6942/unprogrammededmarrage.png[/IMG]
[/COLOR]Kaynak : forum.ubuntu
__________________