Aristoteles ve Farabi’de Burhan Teorisi

Felsefe varlığı kendinde nasılsa oylece akla alma cabası, burhan teorisi ise varlığı kendinde nasılsa oylece akla almaya cabalama oğretisidir. Varlık olmadan bir şeyin felsefesi yapılamaz ve belli bir tur doğaya sahip akıl olmaksızın bir şey felsefe yapamaz. CenÂb-ı Hakk her şeyi bilir, insan aklı ise gucu olcusunde bilmeyi sever. Aklın varlığa nasıl nazar edeceği, varlığı nasıl tahsil edeceği burhan teorisinin konusudur. Burhan teorisi akıldan varlığa ve varlıktan akla doğru uzanan bir yoldur, bir tarîktir. Burhan teorisi varlığa doğru yurume, varlıkta kalabilme ve varlıktan kendine donme usûludur. Oyleyse burhan teorisi akıl ile varlığın arasını bağlayan bir koprunun adıdır. Burhanın bir ucu felsefî zihne, diğer ucu mukemmel varlığa bağlıdır. MeşşÃ‚î ise varlığa doğru burhan koprusunde yurumeye calışan aklın taşıyıcısı olan ruhtur. Koprunun asıl ve ote ucu doğaca once bizce sonra gelen varlık iken, fer‘î ve beri ucu doğaca sonra bizce once gelen akıldır. Oyleyse once gelene onde, sonra gelene sonda yer vermek gerekir. Varlığa doğru seyreylemek ve varlığı doğru seyreylemek bu seyr u seferi eyleyen ustaların izini surmeyi gerektirir. İzini sureceğimiz ustalar burhan teorisinin ve felsefenin iki kurucu ismi olan Aristoteles ve FÂrÂbî’dir. O halde murÂdımızı ifade edecek soz Varlık ve Akıl: Aristoteles ve FÂrÂbî’de BurhÂn Teorisi olmalıdır.

Klasik, 1. Baskı, 2017

ALINTIDIR