Makaleler:
jurgen aschoff
ernst poppel
manfred eigen
edgar luscher
hans heimann
jan assmann
yılmaz oner

Zamanı soyut kavramların metafiziksel dunyasından kurtaramadık değil mi? Peki, zamanı ozne olarak biz mi icat ettik? Oyle ya, Platon’un dediği gibi, zaman “ebediliğin hareketli bir kopyası mı”?

Ancak bir “akış” olarak anlaşılıyorsa ebedilik bir “durgunluk” değil midir ya da şimdiki-zamanlılığın butun fenomenler icin suregelmesi? Yoksa zaman, Hint duşuncesinde olduğu gibi, bir “tekrarlanmalar dongusu” ile mi bağlantılıdır?

Eski Mısırlılar tasarımında boyle bir “dongu” imgesi yok. Orada “Dun”, daha oncesi olmayan, icinde kurtulunamayan ebedi bir dun (Diyet) iken, “Yarın” hicbir vakit gecmişe donuşmeyen ebedi bir Yarın (Neheh) dir.

Ama ilk kez Eski Hintlilerin tasarladıkları dongu veya periyodiklik olgusu ise, “olcum acısında gerekli kesinlik icin yeterli” bir yasaya oturtulacak gibi değil.

Her olcum gibi, zamanı olcmek icin de bir yasa oluşturmaya ihtiyac var! Ne var ki olcum de maddesel surece yapılan bir mudahaledir, yani quanta-teorik etkileşme surecinde yaratılan bir Arıza’dır. O nedenle olcum yasası da boyle bir mudahalenin şiddetini hesaba katmak zorundadır. Peki, mudahale denen Arıza (Olcum) nerede meydana geliyor? Elbette, elementer maddenin bağrındaki, onun enerjisini ureten ilişkilerde. İşte zaman da bu enerji uretim-ilişkilerinin virtuel olarak (fiilileşmeksizin) yapılandığı potansiyel duzeyden ortaya cıkıyor.

Biyolojik nesnel sureclerde direkt olarak beliren zaman, her insanın psikolojik yapısına bilinc-altından bu biyolojik surecler aracılığıyla yansıyor ve Oznel Zaman bicimine burunuyor dolaylı olarak.


Not: Paylaştığım kitapların tarama ve pdf yapımları bana aittir.

Link kontrol edildi, onaylandı.