Kurbanın Mahiyeti, Vucubu ve Şer'î Hikmeti

1- Kurban Yuce Allah'ın rahmetine yaklaşmak icin ibadet niyeti ile kesilen ozel hayvandır. Kurban bayramı gunlerinde (ilk uc gunde) boyle Allah rızası icin kesilen kurbana (Udhiyye), bunu kesmeğe de "tazhiye" denilir.
2- Kurban Bayramında ibadet niyeti ile kurban kesmek, hur, mukîm (yolcu olmayan), muslim ve zengin kimseye vacibdir. Zenginden maksad, temel ihtiyaclarından başka, artıcı olsun olmasın, en az iki yuz dirhem gumuş değerinde bir mala sahib olan, fitre vermekle yukumlu olan kimselerdir. (Zekat bolumune bakılsın!..)
Kurban kesme gunlerinde (kurban bayramının ilk uc gununde) kurban kesmeğe gucu varken kurban kesmeyip de sonra fakir duşse, buradaki vucub uzerinden duşmuş olmaz.
3- Kurban kesme yukumluluğu icin, İmam Azam ile İmam Ebû Yusuf'a gore, akıl ve buluğ şart değildir. Bundan dolayı zengin olan bir cocuğun veya bir delinin malından bunların velisi kurban keser. Bu cocuk veya bu mecnun o kurbanın etinden yer. Geri kalan kısmı da, elbise gibi aynından faydalanacakları bir şeyle değiştirilir.
Fakat İmam Muhammed'e gore, kurban yukumluluğu icin akıl ve buluğ şarttır. Bundan dolayı cocukların ve mecnun olanların mallarından kurban kesilmesi gerekmez. Fetva da buna goredir. Velileri onlar adına mallarından kesecek olsalar, kurban bedelini onlara odemeleri gerekir. Ancak bir kimsenin kendi malından cocuğu icin kurban kesmesi mendubdur.
(İmam Malik ile İmam Şafiî'ye gore, kurban vacib değil, muekked bir sunnettir.)
4- Vacib olan kurban gorevi, Hak yolunda fedakarlığın bir nişanıdır. Yuce Allah'ın verdiği nimetlere karşı yapılan bir şukurdur. Bunun sonucu da sevaba ulaşmak ve birtakım belalardan korunmaktır.
Şu gercek de bilinmeli ki, insanların ihtiyacları icin yeryuzunde yuz binlerce hayvan kesiliyor. Fakat bunlardan yalnız durumları yeterli olanlar yararlanıyor. Kurban Bayramında ise, Hak rızası icin bircok hayvan kesiliyor. Bunların etlerinden ve derilerinden cok fakir kimseler de yararlanıyor. İktisadî olan mesele, dinî ve ahlakî bir mahiyet kazanıyor. Şahıs menfaati yerine toplumun menfaati bulunmuş oluyor. Bunun icin kurban kesilmesi, İslama ait insanî ve sosyal buyuk bir fedakarlık demektir.
5- Kurban kesilmekle, kesilen hayvanların sayısı cok artmış olmaz; cunku kurban kesilen gunlerde kasapların kestiği hayvan sayısı azalır ve boylece o gunlerde aynı mikdar hayvan kesilmiş olur.
Kendi zevkleri icin hergun binlerce hayvanın kesilmesini cok gormeyenlerin, senede bir defa Allah rızası icin bir mikdar hayvanın muhtaclar yararına olarak Kurban adı altında kesilmesini cok gormeleri, doğrusu buyuk bir duşuncesizliktir.
Sonuc: Kurbanın meşru olması, din, ahlak ve toplum yararı bakımından birtakım hikmet ve hacetlere dayanır. Bunu değerlendiremeyecek bir akıl sahibi olamaz.
__________________