KERS (Kinetik Enerji Donuşum Sistemi) KERS nedir? Kinetic Energy Recovery System’nin (Kinetik Enerji Geri Donuşum Sistemi) baş harflerinden oluşur. Aracın frenleme esnasınsa ortaya cıkan ve kullanılmayan sıcaklığın cihaz sayesinde kinetik enerjiye donuşturulmesidir. Saklanan ve guce donuşturulen enerji ani hızlanmaya yardımcı olacak şekilde kullanılabilir. Nasıl calışır? Prensip olarak sistemin iki tipi vardır - batarya (elektrikli) ve cark (mekanik). Elektrikli olan sistem daha populer olarak goruluyor. Mekanik enerjiyi elektirik enerjisine ceviren ve aynı zamanda tam tersi işlemi de yapan aracın transmisyonuna birleşmoiş motor jeneratorunu kullanır. Bir kere elde edilen enerji bataryalarda saklanır ve istenildiğinde kullanılabilir. Mekanik sistem frenleme enerjisini yakalar ve dakikada 80.000 devir yapan ufak carkların donmesi icin kullanır. Ekstra guce ihtiyac duyulduğunda, carklar aracın arka tekerlekleriyle bağlantıya gecer. Elektrikli KERS’in tersinde, mekanik enerji durumunu değiştirmez ve bu yuzden daha etkindir. Bir başka secenek ise, hidrolik KERS’in adapte edilmemesine rağmen, istenildiğinde tekerleklere gonderilecek hidrolik basıncın toplanması icin frenleme enerjisi kullanılır. Her bir variator* icindeki bileşenler input disc ve tam tersi out put disc icerir. Her bir diskin formu diskler arasında ‘corek’ şeklinde fark olacak şekilde tasarlanmış. Her bir disk formu uzerindeki halka alan cukur şeklinde bulunur. İki ya da uc silindir her bir halka cukurun icine yerleştirilir ve her bir silindrin dışarıdaki kenarı input disc ve output disc’lerin halka yuzeyleriyle temas edecek şekilde konumlandırılır. Input disc donerken, guc silindirler uzerinden input disc’in tam tersi yonunde donuş yapan output disc’e doğru transfer edilir. Silindir acısı variator oranını kararlaştırır ve bu nedenle silindirin acısının değiştirilmesi oranın değişmesi sonuclarını doğurur. Input disc uzerindeki kucuk caplı (merkeze yakın) silindir ve output disc uzerindeki buyuk caplı (kenara yakın) silindirle variator ‘duşuk’ oranlı olur. Tam tersi şekilde input disc’te geniş cap kullanılması ve output disc’in kucuk caplı olması ‘yuksek’ oranı doğurur ve tam oranlı etki alanı sağlar, davranışına devam eder. Disklerin ve silindirlerin temas eden yuzeyleri boyunca guc aktarımı ozel geliştirilmiş uzun molekul cekme sıvısından uretilen mikroskobik filmin uzerinde gecer. Bu sıvı disc’lerin ve silindirlerin temas eden donen yuzeylerini ayırır. Input ve output disc’ler her bir variator unitesi icinde birbirlerine kenetlenir. Disc’ler ve silindirler arasında temas noktalarındaki cekiş akışkanı bu kenetlenme basıncı ile oldukca yapışkan bir hale gelir, ‘yapışkanlığı’ artar ve donen disc’ler silindirler arasındaki guc transferi icin etkin mekanizma yaratır. variator: Aralıksız şekilde vites oranını değiştirebilen mekanik guc transmisyon cihazı. KERS kullanımının sınırlandırılması konusunda kural var mı? Mevcut kurallar sistemin maksimum 60 kw (yaklaşık 80bhp) taşımasına izin verirken saklama kapasitesi de 400 kilojoule ile sınırlı. Bunun anlamı tur başına 6.67 saniye boyunca 80 bhp’lik guc istenildiğinde tek seferde ya da pistin farklı noktalarında kullanılabilecek. Yapılan tahminlere gore bu gucun tur zamanı uzerinde 0.1 ila 0.3 saniye arasında yararı olacak. Saklanan enerji pilot tarafından nasıl kullanılacak? Kurallar saklanan enerjinin kullanımının tamamen pilotun kontrolunun altında olması şartını koşuyor. Direksiyonun uzerinde pilot tarafından basılabilecek bir ateşleme duğmesi bulunacak. Neden KERS kullanılmaya başlandı? İki amacı var. Birincisi cevre dostluğunun gelişmesini desteklemek ve yol aracları ile ilgili teknolojinin Formula 1 yarışlarında da kullanılmasını sağlamak; ve ikinci olarak gecişi amaclamak. Takip halindeki pilotlar ateşleme duğmesine bastığı anda ondeki aracı gecmesi icin yardımcı olacakken lider durumdaki pilotta kacmak icin yine bu duğmeyi kullanabilecek. Kurallar dahilinde, cihazın kullanılmasında sınır olacak ve bu noktada taktik devreye girecek, KERS enerjisinin ne zaman ve nerede kullanılacağı onemli rol oynayacak. Takımlar bu sistemi kullanmak zorunda mı? KERS’in kullanımı 2009 yılı icin zorunlu değil. Maliyetlerin yuksek olması ve sistemin yararının tam anlamıyla acık olmaması nedeniyle 2009 araclarında bazı takımların KERS sistemini kullanmamaları surpriz olmayacaktır. KERS kullanacak olan arac sistemi kullanmayacak olan aractan daha ağır olacak mı? Hayır. KERS sistemlerinin ağırlığının 35 kg olması bekleniyor. Formula 1 araclarının ağırlığı en az 605 kg (pilotla birlikte) olmak zorunda, fakat geleneksel olarak takımlar aracı daha hafif yapmaya calışırlar ve istenilen ağırlığa ulaşmak icin 70 kg’lık safra kullanırlar. Bunun anlamı takımlar KERS sistemi icin aracta daha az safra kullanacaklar ve aracın ağırlık dağılımının ceşitliliği konusunda daha az ozgur olacaklar. KERS kullanan herhangi bir takım ve nispeten ağır bir pilot daha az ozgur olacak bu yuzden 2009 yılında zayıf pilotlar avantaj sağlayabilirler. Peki ya Sunucu Serhan Acar Bu Konuda Ne Duşunuyor? F1'de her zaman soylediğim ve arkasında durduğum konu onun hep teknolojinin ve motor sporlarının zirvesi olarak kalmasıdır. Kesin olarak gozukuyor ki 2009 yılında konuşulacak en onemli konu KERS olacaktır. Başkan Mosley'in soylediği devrimi yaratacağına kesinlikle inanmıyorum. Kısaca KERS ( Kinetic Energy Recovery System ) yani kinetic enerji geri kazanım sisteminin cok farklı yonlerden bakış acılarıyla değerlendirilmesi ve anlaşılması gerekiyor. Birincisi KERS'in başkanın ifadesine gore spora yeni takımlar cekmek ile ilgili cabalarına karşı bence tarihi cevabı veren Nick Fry olmuştu. Fry super agurinin spordan cekilmesi ile ilgili olan bir soruya verdiği cevapta bu konuda sorulması gereken ilk soru şudur: F1 yeterince mali kaynağa sahip olmayan ozel bir takımın yer alacağı bir yer midir? Bu sporda, her zaman en dibe duşerek olmak ya da olmamak sınırında calışan takımlar olmuştur ve olacaktır da. F1'in gercek misyonu Volkswagen'i, Audi veya bir başka ureticiyi buraya cekebilmektir. Yoksa Arrows ve Prost'la aynı kaderi paylaşabilecek, daha fazla sayıda bağımsız takımı getirmek gibi bir misyon soz konusu değildir. Demişti. Eğer bir Force India'nın 60 kw lık bir guc kazanımıyla bir duzlukte ya da bir virajda bir duğmeye basıp bir Ferrari yada mclaren'i geride bıraktığını geciş gormek acısından istediğimi kesinlikle soyleyemem kaldı ki burası NASCAR ya da GP2 Serisi değil Sonuc olarak 19.000 devirde yarışıyorlar: guc ve devirde ise hic fark yok. Bu yuzden sollama yapmak icin daha fazla devir kullanma ihtimali de yok. F1'e ufak takımlar icin gelin burada size de yer var mesajı verip yeni Arrowslar prostlar yaratıp gridin son sırasındaki kırıntılarla yetinmelerine goz yummak spora katkı yapmak anlamını mı taşıyor? KERS teknolojisi icin dışarıdan yeni muhendislere zamana ve en onemlisi paraya ihtiyac duyduğunu her fırsatta dile getiren bir dev olan Ferrari'nin acıklamalarını duyan bir takımın KERS var diye bu spora girebileceğini duşunmek gercekten buyuk bir hata. Sevgili Mosley guvenliği arttırmak adına surucu lisans ucretlerini on katına cıkarabilirsin ya da pist guvenliği icin NASA'nın astronot guvenliği kadar radikal kararlar alabilirsin bunu sonuna kadar destekleriz ancak gelişimi durdurmak ve cevreci kurumlara yaranmak adına yaptığın bu ilkel adım gercekten F1 teknolojilerini sadece geriye gotureceğine inanıyorum. Umarım bu tarihi yanıt icinde guzel bir uydurma cevabın da vardır. John Howett: Butce kısıtlaması, daha kucuk takımlara yardımcı olmayacak. Cunku onlar zaten hicbir zaman bu kadar harcamıyor. !!! Ağırlık dağılımının hayati onem taşıdığı bu sporda Bazı takımlar, gelecek sene KERS'i kullanmanın zorluklarının bu unsurunun, parcaları mumkun olduğunca hafif yapmaya yonelteceği ve bu nedenle şu an gecerli olan ağırlık sınırının korunması, hafif parca uretimine ulaşmak esaslı bir zaman ve para kaybı olacak. 2009 yılında teknik yonetmeliklerce bu sisteme bağlı olarak değiştirilen maksimum 305mm minimum 300mm'lik fren diski capları gibi gorunurde bizim gormediğimiz ama takımları icin hayati onem arz eden konuların ( KERS ve buna bağlı olarak değişen 2009 teknik yonetmelikler ile ilgili hazırladığım yazıyı yakında sizlere sunacağım.) bile maliyeti ucurduğunu, kucuk miktarda bir ağırlıktan yuksek miktarda enerji deposu almanın zorluğunu hep beraber goreceğiz. F1 tarihinde ilk kez ileriye değil geriye donuk bir adım attığını duşunuyorum ! Bakalım devrim gorecek miyiz ? Ama unutulmasın cevreyi koruma adına ve başarısı spora girdikten en az on sene yada hic olmayacak bir takımı teşvik etme adına bir torro-roso'nun iki yıllık bir surecte koklu takımların emeğini ve cabasını hice sayarak bir duğmeyle yarış kazandığını hissedersek F1 benliği acısından gercek bir yıkılma devrimi yaşıyor demektir. KERS sistemi enerji biriktirip enerji boşaltmak olayı değildir...Sadece kullanılamayan kinetik enerjinin bir şekilde kullanıma hazır sunulması sistemidir...360 km/h'den 60 km/h hıza duştuğunuzde frenlere binen yukun bir şekilde motora aktarılmasıdır... Bir melez motor kullansanız belki NOS etkisi oluşturmanız olağan ancak tek motor kullanıyorsanız bu imkansız... Bu sistem halihazırda İsvec, Norvec ve Danimarka halk otobuslerinde kullanılıyor... Bence F1'e gelmesinin tek nedeni bu sistemin daha da geliştirililebilmesi...Buna yonelik yatırımların artması... Cunku Ek = 1/2 mv2 dir...Daha fazlası fizik kanunlarına karşıdır..Siz Raskas'ı nasıl 360'la donmek isterseniz, kendinizide bariyerlerde bulmanız şaşırtıcı değildir ... Şarj Evresi Kinetik Enerji Geri Donuşum Sistemi ya da KERS 2009 icin opsiyonel bir gelişme. Bunun gibi sistemler aracın frenleme işlemi sırasında acığa cıkan kullanılmayan enerjiyi alıyor, depoluyor ve ardından motor gucunu gecisi olarak arttırmak icin yeniden kullanıyor. Bu ve takip eden diagram yakıt tankı temelinde ana bileşenlerin karakteristik yerleşimini gosteriyor ve sistemin temel işlevselliğini resmediyor - şarj etme evresi ve yukseltme evresi. Şarj etme evresinde, arka frenlerdeki kinetik enerji (1) elektirk alternator/motor (2) tarafından yakalanıyor, ana işlem birimi (CPU)(3) tarafından kontrol ediliyor, ardından bataryaları (4) şarj ediyor. [IMG]http://img397.**************/img397/6449/kerscharging100505446ry5.jpg[/IMG] Yukseltme Evresi Yukseltme evresinde, elektirk alternator/motor pilot direksiyondaki yukseltme (boost) butonuna bastığında devam eden bir akımla depolanan enerjiyi motora gonderir. Bu enerji yaklaşık olarak 80 beygir gucune eşit ve her turda yaklaşık 6.6 saniye suresinde kullanılabilir. Ana KERS bileşenlerinin konumu yakıt tankının yakıt kapasitesini 15 kg civarında azaltıyor (tipik olarak 2008 yılında 90-100 kg arasındaydı) ki bu da yarış stratejisini etkilemekte yeterli ozellikle de tek pitstop yapılma ihtimali olan pistlerde. Sistem ayrıca bataryaların soğutulması icin ek olarak radyator gerektiriyor. Mekanik KERS burada gosterilen elektriksel KERS'in tam tersi, aynı prinsiple calışıyor fakat depolamak icin volan (cark) kullanıyor ve kullanılmayan enerjiyi yeniden kullanıyor. [IMG]http://img82.**************/img82/3801/kersbosthh1xz3.png[/IMG] Serhanacar ve Turkiyef1'den Derlemedir.