Calışma ve Sosyal Guvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı'nın konaklama tesislerinde yaptığı denetimler, korkunc bir gerceği ortaya koydu.

Turizm sektorunde calışan işcilerin calışma surelerini mevzuata uygun hale getirmek, odenmeyen fazla calışma ucreti varsa bunların işcilere odetilmesini sağlamak, izinsiz yabancı uyruklu calışma/calıştırmayı ile kayıt dışı istihdamı onlemek amacıyla gercekleştirilen denetimlerde, otellerin neredeyse tamamında "taşeron" sistemi uygulandığı, toplu sozleşme yapılabilen işyeri sayısının "yok denecek kadar" az olduğu, turizm personelinin haftalık izinlerinin dahi kullandırtılmadığı, maaşların asgari ucret ya da asgari ucretin cok az fazlası olduğu, fazla mesai ucretlerinin odenmediği saptandı.

Raporun giriş bolumunde, emek piyasasında gorulen tum sorunların turizm sektorune de yansıdığına işaret edilerek, Turkiye’de hizmet sektorunde calışanların yuzde 10-12’sinin turizm sektoru tarafından doğrudan istihdam edildiği belirtildi. Bu doğrultuda, otel, yiyecek-icecek, ikram ve turizm sektorundeki işci ile işverenler arasında oluşturulması gereken sosyal diyaloga daha cok gereksinim duyulduğunun altı cizilen raporda, turizm sektorunde “gunluk 16 saati aşan calışmalar”ın genel kabul gorerek yaygın bir şekilde calışma sureleri olarak uygulanır hale geldiği vurgulandı.

Raporda şoyle denildi:

"Ayrıca, otel işyerlerinin calışma ozelliklerinden dolayı genelde haftanın 7 gunu acık oldukları, işcilerin hafta tatili gunleri ve genel tatil gunlerinde calıştırıldıkları, bu durumun da işcilerin dinlenmelerini ve kendilerini işlerine yeniden odaklayabilmelerini imkansız hale getirdiği gorulmektedir. Yukarıda acıklanan nedenlerle birlikte Antalya, Muğla ve Aydın illerinde turizm sektorunde calışan işcilerin calışma surelerinin uzunluğundan kaynaklanan işci-işveren uyuşmazlığının fazlalığı ile 2010 yılında “Turizm Sektorunde Calışma Mevzuatına Aykırı Uygulamaların Onlenmesi’’ projesi kapsamında Antalya ilinde yapılan denetimlerde anılan sektorde izinsiz yabancı uyruklu işcilerin yoğunlukla calıştırıldığının tespit edilmesi bu sektorde teftiş yapılmasını gerekli kılmıştır."

Raporda, denetim yapılan otellerin tamamına yakınında alt işverenlik (Taşeron) uygulamasına rastlandığı kaydedilerek, teftiş kapsamında 105’i alt işverenlik olmak uzere toplam 211 işyerinin teftişi yapıldığı anlatıldı. Teftiş kapsamına alınan 106 otel işletmesinin 6’sında muvazaalı işlemle karşılaşıldığı ve alt işverenlik uygulamalarına son verilmesi sağlandığına değinilen rapyorda şu bilgiler yer aldı:

"Denetim yapılan 106 otelin 78’i mevsimlik olarak 28’i ise yılın butun aylarında faaliyetini devam ettirmektedir. İşyerlerinin yuzde 74’unun mevsimlik olması sektor calışanları bakımından onemli bir sorun olarak gorulmektedir. Teftişin yurutulduğu Antalya, Aydın ve Muğla illerindeki 1.535 turizm işletme belgeli tesislerden sadece 9’unda toplu iş sozleşmesi olması (yuzde 1’in altında) sektordeki orgutluluğun yok denecek duzeyde olduğunu gostermektedir. Sektorde yoğun olarak bireysel iş ilişkisi kurulmuştur. Teşmil uygulaması yapılan işyeri ise yoktur."

Konaklama sektorunde işcilerin sendika uyesi olmamalarının nedenleri arasında, konaklama sektorunde calışanlarının sirkulasyonunun cok yuksek olması, sendikaların aktif olmaması, sezonluk calışmanın yoğunluğu, işsizlik oranının yuksekliği, işcilerin iş guvencesi korkuları, işverenlerin orgutlu davranışlara tepkileri sayıldı.


HAFTALIK CALIŞMA SURELERİ


Teftişlerde, işcilerin yaklaşık yuzde 50’lik bolumunun haftalık calışma suresinin uzerinde calıştığı, fazla calışmanın ozellikle mutfak ve servis bolumunde yoğun bir şekilde yapıldığı saptandı. İşcilerin yuzde 21’lik bir bolumunun haftanın 7 gunu calıştırıldığı ya da hafta tatillerinin biriktirilerek yasaya aykırı şekilde kullandırıldığı da belirlendi.

Denetimlerde, konaklama sektoru calışanlarının yuzde 12'sinin asgari ucret aldığı, her ne kadar yuzde 88’i asgari ucretten fazla alıyor gorunse de bu oranın cok buyuk bir kısmı asgari ucrete cok yakın tutarlara denk geldiği de anlaşıldı. Raporda, denetimi yapılan işyerlerinde en sık rastlanılan noksanlıkların altı cizilerek, teftiş edilen işyerlerinin yuzde 90’ında fazla calışmaya ilişkin hukumlere muhalefet saptandı. Bunun yanında calışma surelerinin yasal surelerin uzerinde olması, hafta tatili kullandırmama, calışılan ulusal bayram ve genel tatil gunu ucretlerinin odenmemesi,ucretlerin tam ve zamanında odenmemesi, yasaya aykırı gece calışma yaptırılması ve izinsiz yabancı uyruklu istihdamı hususlarında mevzuata aykırılıklara rastlandı.

Denetimlerde 72 işyerinde ucretlerin zamanında odenmediği, gunluk ucretle calışan işyerlerinde 31 gun ceken aylarda 30 gunluk ucret odendiği, maktu ucretli işyerlerinde işcinin hasta, izinli ve sair sebeplerle gelmediği gunlerin ucretlerinin kesildiği tespit edildi.

Raporda yer alan diğer eksiklikler de şoyle:

• 95 işyerinde fazla calışma, yapılan fazla calışmaların ucretlerinin odenmediği ya da eksik odendiği, fazla calışma onaylarının alınmadığı hususları saptanmıştır.

• Teftiş kapsamında 57 işyerinde hafta tatilinin hic kullandırılmadığı biriktirilerek yasaya aykırı olarak kullandırıldığı tespit edilmiştir.

• Denetimi yapılan 62 işyerinde genel tatil gunlerinde calışılmasına rağmen bugunlere ilişkin ek bir yevmiye daha odenmediği tespit edilmiştir.

• Denetimi yapılan 98 işyerinde haftalık calışma suresinin 45 saatin uzerinde belirlendiği, işcilerin calışma surelerinin ara dinlenmeleri dahil kesintisiz 12 saat dinlenmeyi icerecek şekilde duzenlenmediği tespit edilmiştir.

• 75 işyerinde gece calıştırılacak işcilerin sağlık durumlarının gece calışmasına uygun olduğuna ilişkin sağlık raporlarının alınmadığı, gece postalarında calıştırılacak işcilerin listelerinin ve bu işciler icin işe başlamadan once alınan ve periyodik sağlık raporlarının bir nushasının ilgili bolge mudurluğune verilmediği ve postaların duzenli olarak değiştirilmediği hususları tespit edilmiştir

93 işyerinde (bu işyerlerin buyuk bir kısmı otellerde alt işveren olarak ya da kiralama yonetimi ile iş yapan hamam-sauna, animasyon, deri, kuyum, market vb. şekilde faaliyette) izinsiz yabancı uyruklu calıştırıldığı tespit edilmiştir.

Yine bazı yabancı uyruklulara tur operatoru adı altında calışma izni alınmış olmasına karşın bunların tur operatoru olarak değil animasyon, cocuk kulubu, sauna vb. yerlerde calıştırıldığı tespit edilmiştir.

KAYNAK

__________________