___Capoeira Brezilya asıllı bir savunma sanatıdır. Brezilya' da yaşayan Afrika asıllı kolelerin kendilerini savunmak icin geliştirdikleri bu saldırı kokenli spor bugun Brezilya başta olmak uzere Dunyanın 48 ulkesinde resmi olarak yapılmaktadır. Estetik gorunumu ve katı formlara sahip olmayışı Capoeira' yı diğer savunma sanatlarından ayırır. Bir cok insana gore Capoeira bir savaş sanatı, savunma sanatı ya da sadece bir dans olabilir. Brezilya'daki Capoeira'nın kokenlerini yaratan koleler icin Capoeira 'Ozgurluğe giden yol' olarak kabul gormuş. Eğer siz Capoeira ile ilgileniyorsanız ya da yapıyorsanız, cevabını cok rahatlıkla verebilirsiniz. ___Capoeira, RODA adı verilen insanlardan oluşan bir cember yada yuvarlak daire yada yarım daire icerisinde 2 kişi ile belli stillerde ve ritimlerde oynanan bir oyundur. Bu oyunun adı JOGO' dur. RODA cemberinin ve JOGO ( jogu ) oyununun belli toresel kuralları vardır. RODA, orkestra'yı da icinde barındırır.Oyun muzik eşliğinde,saldırı ve savunma kavramları temel alınarak oynanır.Bu oyunda rakipler birbirlerine ağırlıklı olarak zihinsel ve bunun yanında fiziksel ustunluk sağlamaya calışır. Fakat saldırılar ve ustunluk kurma,yıkma anlamında deil aksine birliği ve uyumu sağlamak icindir. ___Capoeira 2 temel stil halinde oynanan bir oyundur.ANGOLA ve REGIONAL.Her iki stildede kurallar,oyunun anlamı ve amacının bilinmesi ,uygulamaktan cok daha onemlidir.Capoeira'yı ozel yapan şey budur. Capoeira Angola Tarihi ___Portekizliler, 16. yy'ın 30'lu yıllarında, şeker pancarı uretimi icin calıştıklarından bircok işciye ihtiyac duymuşlardı. Bu yuzden, kendi yerlileri olan "Tupi" kızılderililerini koleleştirmeye calıştılar. Kızılderililer işci değil, avcı olduklarından, o kadar yoğun bir tempoya ayak uyduramıyorlardı, ama buna karşın yine de koleleştirildiler. Portekizliler, kole kullanımında uzman olmalarına rağmen, kısa bir sure icinde yuzbinlerce kızılderili ceşitli nedenlerle olmuş ve bu nedenle kilise kızılderililerin koleleştirilmesini yasaklamıştır. Acık kalan işci boşluğu bir şekilde doldurulması gerekmiştir. Bu duşunceyle hareket eden Portekizliler, kısa bir sure sonra, 1538 yılından sonra Afrika'dan Brezilya'ya 2-3 ile 18 milyon arasında bir sayıda kole getirtmeyi başarmıştır. Kolelerin coğu, cok kotu şartlar altında kuzeydoğu Brezilya'daki şeker pancarı uretim sahalarında calıştırılımıştır. ___Bu donemde, bircok kole kacmaya calışmış, kacarken veya kactıktan sonra "Capitães do mato" (ormanın kaptanları) tarafından yakalanıp cok buyuk cezalara carptırılmışladır. Capitães de mato'ya yakalanmadan kacabilen koleler (o donemde sayıları pek fazla değildi) yaşamlarını tehlikeli ormanlarda surdurmek uzere kurdukları "quilombos" adı taşıyan koylere (topluluk) yonelmişlerdir. Kısa bir zaman sonra, Brezilya'nın ormanlarında bircok quilombos kurulmuştur. Bunların başlangıcı 16. yy'ın 90'lı yıllarında, Palmares'in ormanlarında (bugunku Alagoas) gorulmuş ve sayıları surekli artmıştır. Buna rağmen, quilombos sayısı Portekiz askerlerine karşı koyabilecek olcude gelişmemiştir. Bu durum, 14 Şubat 1630 yılında Hollandalılar'ın ucbine yakın askerle Portekiz ordusuna saldırmasıyla değişmiş ve koleler ayaklanarak kacma imkanı bulabilmişlerdir. Palmarino'lulara katılan cok sayıda kole, Palmarino'luların kendilerine olan guvenlerini arttırmıştır. ___1635 yılında, quilombo'ların başına Gunga-Zumba (anlamı: buyuk oncu) gecmiştir. Gunga-Zumba onderliği ele aldıktan sonra, Hollanda ve Portekiz askerleri bircok kez Palmarino'ya saldırı duzenlemiş, ama her seferinde başarısız olmuşlardır. ___1667'den 1670'e kadar Pernambuco'nun guneyi Palmarino'luların egemenliğinde kalmıştır. 1676'da Pernambuco'nun o donemki generali olan Pedro de Almedia, acımasızlığı ile unlenen komutan, Fernão Carrilho'yu Palmarino'yu yerlebir etmesi icin gorevlendirmiştir. 1667'de Palmarino'ya saldırılmış ve kuşatma sonucunda Gunga-Zumba'nın Amaro'da bulunduğu ortaya cıkmıştır. Komutan Fernão C. Gunga-Zumba'yı ele gecirebilme amacıyla Amaro'ya saldırmış, ama ayağından ağır bir yara almasına rağmen Gunga-Zumba kacmayı başarmıştır. ___1678'de Porto Calvo'ya geri donen komutan, buyuk olcude asker kaybetmesine rağmen, Portekiz halkı tarafından bir şampiyon gibi karşılanmıştır. Generalin elinde 200'den fazla Palmarino esiri bulunmasından dolayı, Gunga-Zumba'yla bir antlaşmaya varmaya calışmış ve savaşlardan yorgun duşen Gunga-Zumba antlaşmayı kabul etmiştir. Bunun ardından, Gunga-Zumba yanına bircok Palmarino'luyu alarak Serinhaém'den 32 kilometre uzaklıkta bulunan Lucaû'daki bir rezerveye yerleşmiştir. Herkes Palmarino'luların yenildiğini duşunurken, kısa bir sure sonra halk yeniden ayaklanmış ve yeni kral, oncekilerden daha acımasız ve kararlı olan Zumbi başa gecmiştir. ___İlk quilombo'lar kurulmadan once, tutsak donemlerinde geliştirilen Capoeira, Gunga-Zumba'nın doneminde de kullanılmasına rağmen, en yoğun Zumbi'nin doneminde kullanılmıştır. Zumbi'yi yok etmek icin bircok girişimde bulunulmuş ve sonra Pernambuco'nun generali, "yabani" lakabı takılmış Domingos Jorge Velho'yu Bandeirantes'in başına gecirerek, Zumbi'yi ve Palmarino'luları yakalamak uzere gorevlendirmiştir. Bircok kez savaşa girilmesine rağmen, Velho her seferinde başarısız olmuş, ama pes etmemiştir. Pernambuco'nun zengin tabakası, Palmarino'lular yuzunden bircok kole kaybetmiş ve bunun sonucunda generale baskı yapmaya başlamışlardır. General, bunun uzerine 1694 yılında Velho'ya, Palmarino'ya karşı 9000 asker vermiştir. Bu savaş Palmarino tarihinde ikinci en buyuk savaş olmuştur. Velho başarısız olmak uzereyken, Macaco (Palmarino'da bir quilombo)'nun onune altı tane top getirtmiş ve Palmarino'luları geri cekilmeye zorlamıştır. Bu sistemi bir raya oturtarak, Velho tum koyleri birer birer yıkmaya başlamıştır. Savaş bittikten sonra, Palmarino'luların cok azı hayatta kalmıştır ve bunlardan birisi de Zumbi'dir. ___Kitaplarda anlatılana gore, Zumbi cok yakın bir arkadaşı olan Antônio Soares'in ihbarı uzerine oldurulmuştur, cunku Soares Portekizlilerin tutsağı konumunda olduğundan, işkencelere daha fazla dayanamayarak Zumbi'yi ele vermiştir. ___20 Kasım 1695'de Gongoro'da Zumbi Soares'le karşılaşmış ve sarıldıkları sırada, Soares Zumbi'nin karnına bir hancer saplamıştır. Aniden meydana cıkan Portekiz askerlerinden kacmaya calışırken, Zumbi bir kişiyi oldurmuş ve bircok kişiyi yaralamıştır. ___Zumbi'nin olumu ile Palmarino direnişi sona ermiştir. Palmarino'nun tarihi Capoeira'nın da tarihi olmuştur, cunku siyah kolelerin ateşli silahlara karşı kullandıkları en buyuk silahları Capoeira'ydı. Bundan dolayı, 13 Mayıs 1888 Brezilya'daki "abalicão" (koleliğin kalkması)'dan sonra isyancıların vazgecilmez silahı Capoeira da yasaklanmıştır. Bu engellere rağmen, siyah kulturun bir oğesi olan Capoeira hayatta kalmayı başarabilmiştir. " Vucutları silahlarıydı.Dansları ise kamufle. Bu gizlilik aynı zamanda da onların hayat felsefesi ve kulturu oldu." Uzatılan Zincirler ___Brezilya'da 1888'de koleliğin kalkması, yani abolicÂo'dan sonra zenciler sosyal ve ekonomik hayat icin buyuk bir problem oldular. Bu beklenmeyen yuksek sayıdaki işci gucu nereye yerleştirilebilirdi? Bunların tumunu kim odeyecekti? ___Onceden olduğu gibi zencilerin coğu alt seviyelerde yaşıyordu; işsiz evsiz ve geleceksiz. Tum işler kabul edilmeliydi, cunku en azından bir sure de olsa hayatlarını garanti altına almalılardı. Yine de bu kadar zor koşullar altında yaşamak kotu sonuclar doğruacaktı ve bu yuzden zencilerin coğu birer suclu oldu. Zencilerin vazgecilmez silahı olan Capoeira, bu donemlerde bir suc aracı olarak kullanıldığından aynı zamanda bir suc unsuru olarak da goruluyordu. Capoeira'nın calışılması kesinlikle yasaktı, ama yine de kolelik donemlerinde şeker pancarı uretim bolgelerinde yaptıkları gibi gizli gizli calışmalar devam etti. Beyaz insanların gozlerinden uzak, arka sokaklarda... ___Capoeira calışırken veya yaparken yakalanan bir kişi 11 Ekim 1890'dan beri kanun kitaplarında yer alan 487 numaralı maddeye gore, 2 ila 6 ay arası bir sureyi tamamlamak icin Fernando de Noronha adasına'daki hapishaneye cezasını cekmek uzere gonderildi. ___Bu zor şartlara rağmen Capoeira calışılmaya devam etti. Polisler bu spora iltimas gostermiyorlardı. Oysa ki sadece birkac Capoeira'cı korkulan insanlardı (Burada Capoeira'cı denmesinin ve Capoeirista denmemesinin sebebi, Capoeirista olmak icin sadece Capoeira yapmanın yetmeyeceğidir). Polis ve Capoeira'cıların catışmaları surmekteydi ve her catışmada iki taraftan da olenler ve yaralananlar oluyordu. Capoeira'nın bu derece yasak olmasına rağmen, gucu de yadsınamıyordu. Bu yuzden polis kuvvetleri Capoeira bilenler arasından seciliyordu. ___19. yy. başlarında sarayın koruması olan Major Nunes Vidigal mukemmel bir Capoeira'cıydı ve gorevlerini yerine getirirken halkın onunde Capoeira kullanmaktan cekinmiyordu. Bu yuzyılın 20'li yıllarında en cok dikkat cekense Bahia'daki polis şefi Pedro de Azevedo Gordilho'ydu. Capoeirista'lara, condomblé'ye ve ofoxé'ye yaptıklarından dolayı unu pek iyi sayılmazdı. Gordilho o donemlerde Capoeirista'ların duşmanı olarak goruluyordu ve genelde onların şarkılarında ismi Pedrito olarak gecerdi. ___Tum bunların genelinde aslında beyazların Capoeira ile araları iyiydi, cunku ust seviye insanların ve politikacıların korumaları Capoeira okullarında eğitim gormuştu. Bunun yanı sıra, secim gunlerinde Capoeira onemli bir unsur olarak goruluyordu, cunku halkın coğunluğunu zenciler oluşturuyordu. Soylenenlere rağmen secim sonrasında herkes sozlerini unutuyordu ve hatırlamak da istemiyordu. Yıllar gectikce goz onune cıkmamak şartıyla Capoeira okullarına, yani "Academia"lara izin verildi. Tabii Capoeira'cılara da. Bunların arasında buyuk bir ihtimalle dunyanın en unlu mestre'si olan, Mestre Bimba da bulunuyordu... ___Mestre Bimba'nın gercek ismi Manoel dos Reis Machado'dur. 23 Kasım 1899'da Salvador - Bahia'da doğmuş ve 12 yaşında "Baiana de NavegacÂo" adlı firmanın kaptanı olan Afrikalı Bentinho sayesinde Capoeira ile tanışmıştır. Mestre Bimba: ___O zamanlar Capoeira'yı sadece işsizler, hamallar ve suclular yapıyordu. Capoeira yaparken yakalanan oyuncuları tehdit eden cezalardan biri şu şekildeydi: Ellerden biri bir ata, diğer el ise başka bir ata bağlanır, atlar serbest bırakılır ve koşturulurlardı. Suruklenmeden dolayı olenler coktu. ___Mestre Bimba her şeye rağmen, polislerin takibini de dikkate almayarak, genc yaşta Capoeira oğretmeye başladı. Gerûlio Vergas'ın 1930 yılında Capoeira'yı yasal hale getiren onayı ile Mestre Bimba yeni bir tarz yarattı. Bu tarza "Luta Regional Baiana" ismini verdi, ama daha sonra Capoeira Regional adıyla tanındı. Mestre Bimba, saygı duyulan ve korkulan bir dovuşcuydu. Ona uc vuruş diyorlardı ve ataklarına kimse karşı koyamıyordu. Orneğin, 1931 yılında Praca de Sô'deki Odeon Parkı'nın acılışında, Mestre Bimba hangi tarz olursa olsun herkese meydan okudu ve karşısına dort dovuşcu cıktı. Bu dovuşculerden en dayanıklısı, Mestre Bimba karşısında sadece 1 dakika 40 saniye durabildi. Bundan sonra, her yerde, hic yenilmeyen kahraman olarak bilinmeye başladı. ___Mestre Bimba muzik calgılarında da oldukca iyiydi ve mukemmel bir Berimbau ustasıydı. Capoeira Regional'ın Toque'lerini (ritmlerini) kendisi yarattı. ___Muzik dışında, M. Bimba'nın Condomble inanclarına saygı duyduğu ve inandığı da bilinirdi. ___1930'lu yıllarda, Gerûilo Vergas yonetime gecmişti ve halktan politikası icin destek arıyordu. Bunun bir etkisi olarak, polislerin ve guvenlik kuvvetlerinin kontrolu altında, kapalı alanlarda Capoeira'nın calışılmasına izin verildi. Bunu fırsat bilen M. Bimba, ilk "Academia"yı actı ve boylece bir cağ atlanıp, kolelik ve bastırılmışlığın sonu gelmiş oldu. ___M. Bimba, oğrencilerinin Capoeira Regional'ı daha iyi oğrenebilmeleri icin "8 Sequéncia"yı oluşturdu ve bununla birlikte saldırılar ve kontrataklar, bir duzen altında daha kolay oğretilebilmeye başlandı. Bunun yanında, "Cintura Deprezada" ile hava hareketlerinin oğrenimini amaclandı. Bu sistemde, oyunculardan biri, diğerini "BalÂo" ile havaya yolluyordu ve diğer taraf her seferinde ayak ustu inmeye calışırdı ve zamanla bunu oğrenirdi. ___1930-1937 yılları arasında, M. Bimba'nın oğrencisi olan Cisnando Lima'nın yardımlarıyla, Capoeira Regional boks ve jiu jitsu'dan teknikler aldı ve eğlence ve torelerden fedakarlık ederek, dovuşu ust sınırlarına taşımaya calıştı. ___M. Bimba'dan once Capoeira'nın ders sisteminde oğretme kavramı bulunmuyordu. Oğrenmek isteyenler, Jogo'yu ve calışanları izler, kendi başların calışırlardı. Bazı zamanlarda da, Mestre'ler veya tecrubeli ve bilgili oyuncular ufak tiyatrolar duzenleyerek oğrenmeyi kolaylaştırırlardı. ___Yıllar gectikce M. Bimba Capoeira alanında bircok başarı elde etti ve 1949'da oğrencileriyle SÂo Paulo'ya giderek, diğer tarzdaki dovuşculere karşı ceşitli turnuvalar hazırladı. 1955'te, o donemin başbakanı olan Gerûlio Vargas icin bir gosteri duzenlendi ve gosterinin sonunda başbakan, M. Bimba'ya sarılarak: "Capoeira bizim tek gercek milli sporumuzdur" dedi. ___Brezilya'yı baştan sona gezmiş olan M. Bimba, 70'li yılların başında kırgın bir şekilde Salvador'dan Guyana'ya gecti. ___"Bir daha asla geri donmeyeceğim, cunku ust tabakadaki insanlar beni hic bir zaman ciddiye almadılar; Guyana'da beni hicbir şey memnun etmiyorsa, ben de onun mezarının tadını cıkarırım" demiş ve bir yıl sonra, 1974 yılında Guyana'da 74 yaşında hayata gozlerini yumdu. Bazı sadık oğrencileri, bedenini Bahia'ya geri goturduler. ___Capoeiro, Brezilya'da yaşayan Afrikalılara ait bir halk dansı, spor ve sanat. Afrikalılar bu sanatı Afrika'dan mı getirdiler, baslangıcı nerededir, ilk capoeiristler kimlerdi? Kimse bunların cevabını tam bilmiyor. Capoeira'yı hic bir Afrika etkisi olmayan bir Brezilya halk sanatı olarak duşunmek kuskusuz yanlış olur. Ancak Capoeira'nın Afrika'dan bu haliyle geldiğini iddia etmek de yanlış olacaktır.. Herseyden once, Portekiz, Amerika ve Karaib adaları gibi tarihinde kolelik sistemi bulunan bir cok ulkede caz, blues veya limbo dansı gibi zencilerle ilgili ortak kulturel ogelerin gorulmesine rağmen, Brezilya dışındaki hic bir ulkede Capoeira'ya rastlanmıyor. ___Afrika, Avrupa ve Yerli kulturleri, kendine ozgun, celişkili ve karmaşık bir tarihe sahip Brezilya'da birbirlerini oldukca etkilemişler. Diğer yandan, ulkenin cesitli bolge ve sosyal seviyelerinden herbiri kendi kultur ozelliklerini bir dereceye kadar korumuş. 1888 yılında koleliğin kaldırılmasına kadar, yaklaşık dort milyon Afrikalı Brezilya'ya getirilmis. Bu insanlar Avrupa kultur ogeleri karşısında sindirilmeye zorlanırken, aynı zamanda onların olağanustu etno-kulturel direnişleri de Brezilya kulturunu buyuk olcude etkilemiş. Koleliğin rastlandığı tum Amerika bolgeleri icinde sadece Brezilya'da Afro-Amerikan bir halk oluşmuş. ___Bira Almeida bu gun Capoeira oğreten, mestre derecesinde bir sanatcı. Bu dereceye yukselebilmek icin yaklaşık 25 yıl kadar ugraş vermek gerekiyor. Kendisi Dunya Capoeira Dernegi'nin kurulmasinda onculuk etmis, bu konuda kitaplar yazmış, kaset ve plak doldurmuş, film muzikleri yapmış, bir cok gosteride yer almış. San Fransisco'da actıkları okullarında Capoeira oğretiyorlar; cesitli yerlerde duzenlenen seminerler ve gosterler aracılığıyla Capoeira'yı tum dunyaya tanıtmaya calışıyorlar. 1993 yılında onunla ucakta tesadufen tanıştığımda, Almanya'da yapılacak 9. Capoeira Yaz Toplantı'sına katılmak uzere San Fransisco'dan Paris'e gidiyordu. ___Bira Almeida, Capoeira ogretirken com-pe adını verdiği bir yontem uyguluyormuş. Com-pe sozluk olarak "ayak ile" anlamını taşıyor. Sembolik olaraksa, bir kişinin daha fazla fiziksel guc ve sağlık, ruhsal denge, acık zihin ve bilge bir ruh icin Capoeira aracılığı ile bilincli bir şekilde aldığı yolu temsil ediyor. ___Capoeira'nın baslangıcı, Brezilya'daki kolelik doneminin ilk 200 yılına rastlıyor. Yuzyıllar once Atlantik'in ote yanındaki Angola'dan zenci koleler aracılığıyla Brezilya'ya getirilmiş. Şimdi Brezilya'nın kuzeyindeki zenci liman sehirlerinde yaygın olarak yapılan Capoeira baslangıcta olumcul bir gosteriymiş. Bu yıllara ait dokumanlar ilk cumhuriyet hukumeti tarafindan yakılmış. 15 Aralık, 1890 tarihinde, o zamanın Maliye Bakanı Ruy Barbosa, ulke tarihinden kolelik izlerini silmek niyetiyle bu kararı imzalamış. Pek coklarına gore bu kararın altında, kole sahiplerinin, kolelerin serbest brakılmasıyla ilgili tazminatları odememesi icin yapılmış ekonomik bir manevra yatıyor. Capoeira ile ilgili kayıtlara ilk defa bundan sonra geleni donemde rastlanıyor.. Ancak bu donemde Capoeira bir "sosyal hastalık" olarak kabul edilmiş ve Brezilya Ceza Yasası ile resmen yasaklanmış. ___Brezilya'daki Afrika inanclarına gore, evrendeki tum şeyleri hareket ettiren sihirli bir guc, Ache, bulunuyor. Doğanın her noktasında var olan bu guc ozel ayinlerle aktarılabiliyor. Capoeiranın din ile doğrudan bir bağlantısı bulunmamasına ragmen, capoeiristlerin bu ya da başka bir şekilde Afro-Brezilya ayinleriyle bir ilişkileri bulunuyor. Capoeira da dolayısı ile Ache koklerle olan bir bağlantı ve her bir capoeirist tarafindan geliştirilmesi gereken ozel enerji anlamını taşıyor. ___Baslangıctan mestre olmaya giden yolda, oğrencilerin "karanlıkta oynamak", "suda oynamak" ve "ışıkta oynamak" olarak tanımlanan fiziksel evrelerden gecerek yeterince uzun bir mesafe katetmeleri gerekiyor. Zihin ve bedenlerini gerilim ve tekniklerden arındırmaları ve anlık hareketlere bir kapı acmaları, Capoeira oynamayı tum kalpleriyle oğrenmeleri gerekiyor. Contra mestre, yani yardımcı usta, adı verilen bu aşamadan sonra capoeiristlerin ayakları yorulacak, acıyacak, fakat onların ruhları "kristal kure ile oynamak" uzere onlara yardım edecek. Onlar hareketlerin zamanlaması ve etkinliği uzerinde uzmanlaşacak ve kendilerini hayatın ritmine uyum gostermek uzere ayarlayabilecekler. Eğer fiziksel uc noktaların kesin sınırlarını keşfetmek uzere bu sanat uzerinde calışmaya devam ederlerse, ve eğer yeni baslayanların karalıktaki yeni oyunlarına cevap vermek uzere onların davetlerini kabul etme cesaretleri varsa ve boyle alcak gonullu olabilirlerse, o zaman belki onların bir mestre olmak icin orixas tanrıları tarafindan bahşedilen "zihinde oynamak" mertebesine erişme şansları olabilir. __________________