(72) Kasten Bir Muslumanı Oldurmenin Diyeti

(130) Sehl bin Ebi Hasme şoyle dedi:
Sehl bin Ebi Hasme şoyle dedi:
“Sehl bin Ebi Hasme ve kavminin buyuklerinden bir takım adamlar şoyle haber verdiler:
−Abdullah bin Sehl ve Muhayyısa kendilerine isabet eden bir kıtlık ve fakirlik sebebiyle hurma satın almak icin Hayber’e doğru yola cıkmışlardır. Hayber hurmalıkları icinde her kes kendi işleri icin dağıldılar. Muhayyısa’ya, Abdullah bin Sehl’in oldurulup bir cukura veya su gozune atılmış olduğu haber verildi.
Abdullah bin Sehl’i olmuş olarak buldular. Bunun uzerine Muhayyısa Yahudilere geldi ve onlara:
−Vallahi onu sizler oldurdunuz! dedi.
Yahudiler de ona:
−Vallahi onu biz oldurmedik! oldureni de bilmiyoruz! dediler.
Bundan sonra Muhayyısa dondu ve Medine’ye kendi kavminin yanına geldi ve onlara olayı anlattı. Bundan sonra Muhayyısa, kardeşi Huveyrisa bu kardeşi Muhayyısa’dan daha buyuktur ve Abdurrahman bin Sehl Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile konuşmaya geldiler.
Hayber’de bulunmuş olan Muhayyısa once konuşmaya başlayınca Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Muhayyısa’ya:
‘Buyuğe bırak, buyuğe bırak onu olduren kimse aleyhine beyine getireceksiniz’ buyurdu.
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu emriyle yaşca buyuk olanı sozu ona bırakmasını kast ediyordu. Bunun uzerine Huveyrisa konuştu, sonra da Muhayyısa konuştu.
Bunun ardından Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onlara Hayber Yahudileri hakkında:
−‘Ey Yahudiler! Arkadaşınızın diyetini oderler yahut da onlar bizimle harp ilan etmiş olurlar’ buyurdu. Ve bunu Yahudilere yazdı.
Onlardan da Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e:
−Abdullah’ı biz oldurmedik! diye mektup yazıldı.
Bunun uzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
−‘Sizler bu cinayetin Hayber Yahudileri tarafından işlendiğine yemin eder de arkadaşınızın kan bedeline hak kazanır mısınız?’ dedi.
Onlar:
−Biz buna yemin etmeyiz! dediler.
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
−‘Oyleyse Yahudiler onu oldurmediklerine dair size yemin ederler’ buyurdu.
Onlar:
−Ya Rasulallah! Yahudiler Musluman değildir! biz Yahudilerin yeminlerine razı olmayız! dediler.
Bunun uzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) oldurulenin diyetini kendi yanından yuz deve olarak odedi de bu develer oldurulenin evine girdirildi...”
Buhari 7048, 7049, Muslim 1669/1, Ebu Davud 4521
(131) Ebu Şureyh el-Ka’biy şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘...Sonra siz ey Huzaa topluluğu! Huzeyl’den bu adamı oldurdunuz! Onun diyetini ben odeyeceğim. Ancak bu gunden sonra kimin bir yakını oldurulurse onun ehli iki muhayyerlik icerisindedir. Ya katili oldururler veya diyet alırlar’ buyurdu.”
Tirmizi 1427, Ahmed 6/385, Albani İrva 2198
(132) Abdullah bin Amr (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Kasten işlenen cinayete benzer, adam oldurmenin diyeti, kasten adam oldurmenin diyeti gibi, ağır olan tam diyettir. Katili ise oldurulmez!’ buyurdu.
Ravi dedi ki:
Halil Muhammed bin Raşi’den hadiste şu lafızları ziyade etti:
‘Bu şekildeki oldurme şeytanın insanlar arasında şer sıcratmasındandır. İşte bu sebeple, kinsiz ve silaha sarılma olmadan koru korune kan dokulmuş olur’ dedi.”
Ebu Davud 4565
(73) Katili Bilinmeyen Muslumanın Diyetini Devlet Oder

(133) Sehl bin Ebi Hasme’den:
Sehl bin Ebi Hasme şoyle dedi:
“Sehl bin Ebi Hasme ve kavminin buyuklerinden bir takım adamlar şoyle haber verdiler:
−Abdullah bin Sehl ve Muhayyısa kendilerine isabet eden bir kıtlık ve fakirlik sebebiyle hurma satın almak icin Hayber’e doğru yola cıkmışlardır. Hayber hurmalıkları icinde her kes kendi işleri icin dağıldılar. Muhayyısa’ya, Abdullah bin Sehl’in oldurulup bir cukura veya su gozune atılmış olduğu haber verildi.
Abdullah bin Sehl’i olmuş olarak buldular. Bunun uzerine Muhayyısa Yahudilere geldi ve onlara:
−Vallahi onu sizler oldurdunuz! dedi.
Yahudiler de ona:
−Vallahi onu biz oldurmedik! oldureni de bilmiyoruz! dediler.
Bundan sonra Muhayyısa dondu ve Medine’ye kendi kavminin yanına geldi ve onlara olayı anlattı. Bundan sonra Muhayyısa, kardeşi Huveyrisa bu kardeşi Muhayyısa’dan daha buyuktur ve Abdurrahman bin Sehl Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile konuşmaya geldiler.
Hayber’de bulunmuş olan Muhayyısa once konuşmaya başlayınca Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Muhayyısa’ya:
‘Buyuğe bırak, buyuğe bırak onu olduren kimse aleyhine beyine getireceksiniz’ buyurdu.
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu emriyle yaşca buyuk olanı sozu ona bırakmasını kast ediyordu. Bunun uzerine Huveyrisa konuştu, sonra da Muhayyısa konuştu.
Bunun ardından Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onlara Hayber Yahudileri hakkında:
−‘Ey Yahudiler! Arkadaşınızın diyetini oderler yahut da onlar bizimle harp ilan etmiş olurlar’ buyurdu. Ve bunu Yahudilere yazdı.
Onlardan da Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e:
−Abdullah’ı biz oldurmedik! diye mektup yazıldı.
Bunun uzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
−‘Sizler bu cinayetin Hayber Yahudileri tarafından işlendiğine yemin eder de arkadaşınızın kan bedeline hak kazanır mısınız?’ dedi.
Onlar:
−Biz buna yemin etmeyiz! dediler.
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
−‘Oyleyse Yahudiler onu oldurmediklerine dair size yemin ederler’ buyurdu.
Onlar:
−Ya Rasulallah! Yahudiler Musluman değildir! biz Yahudilerin yeminlerine razı olmayız! dediler.
Bunun uzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) oldurulenin diyetini kendi yanından yuz deve olarak odedi de bu develer oldurulenin evine girdirildi...”
Buhari 7048, 7049, Muslim 1669/1, Ebu Davud 4521
(74) Kişi Malı Uğruna Oldurulduğunde Şehittir!

(134) Abdullah bin Amr (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Kimin malı haksız olarak elinden alınmak istenir de onun sahibi malı uğruna savaşır ve oldurulurse o kimse şehittir!’ buyurdu.”
Tirmizi 1420
(75) Kasıta Benzer Hataen Muslumanı Oldurmenin Diyeti

(135) Abdullah bin Amr (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mekke’nin fethedildiği gun KÂbe’nin basamağının uzerinde bir hutbe irat etti de uc kere tekbir getirdi sonra da:
‘Bir olan Allah’tan gayrı ilah yoktur; O, vadini yerine getirdi; kuluna yardım edip nusrat verdi ve tek başına hizipleri hezimete uğrattı. Dikkat edin! Cahiliyet doneminde kan ve mal davalarından zikredilen ve iddia edilen kavgalar varsa onların hepsi ayaklarımın altındadır! Ancak hacılara su dağıtma ve Beytullah’a hizmet işleri bundan mustesnadır’ buyurdu.
Sonra sozune devamla:
−‘Dikkat edin! Kamcı veya değnekle olup kasta benzer hata olarak oldurmenin diyeti; yuz devedir. Onlardan kırk tanesinin karnında yavrusu bulunacaktır’ buyurdu.”
Ebu Davud 4547, Nesei 4813, İbni Mace 2627, Albani İrva 2197
(76) Hataen Muslumanı Oldurmenin Diyeti

(136) Allah-u TeÂl şoyle buyuruyor:
“Hata olmanın dışında mu’min mu’mini olduremez! Hata olarak mu’mini olduren kimse, mu’min bir kole azat etmesi ve olenin ailesine diyet odemesi gerekir. Eğer (olenin ailesi diyeti) bağışlarsa bu mustesnadır. Oldurulen mu’min, duşmanınız olan bir kavimden ise, mu’min bir kole azat etmek gerekir. Ve eğer sizinle kendi aralarında antlaşma olan bir kavimden ise ailesine verilecek bir diyet ve mu’min bir kole azat etmek lazımdır. Bunları bulamayan kimsenin, Allah tarafından tevbesinin kabulu icin iki ay peş peşe oruc tutması gerekir. Allah bilendir, hukum ve hikmet sahibidir.”
Nisa 92
(137) Abdullah bin Amr (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hata olarak oldurulen kimseye diyet icin yuz tane deveye hukum verdi. Onlar; otuz tane Bintu Mehad, otuz tane Bintu Lebun, otuz tane Hıkka ve on tane de erkek İbnu Lebun’dur.”
Ebu Davud 4541, Nesei 4815, İbni Mace 2630
(138) Abdullah bin Amr (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hata olarak adam oldurmedeki diyetin kıymetini koy ahalisine dort yuz dinar veya onun muadilini gumuş olarak takdir ederdi. Bunu deve fiyatları uzerine dengelerdi. Develer pahalanınca dinar ve gumuşun kıymetini yukseltirdi. Ucuzluk gorulduğunde altın ve gumuşun miktarında eksiltme yapardı.
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in zamanında yuz deve dort yuz dinar ile sekiz yuz dinar arasında bir kıymete baliğ oldu. Bu kıymetin gumuşten muadili sekiz bin dirhemdir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bunu sığır sahiplerine iki yuz sığır olarak hukum verdi. Kişinin koyundan odeyeceği diyeti de iki bin koyun olarak hukum verdi.”
Ebu Davud 4564
(139) Abdullah bin Amr (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in zamanında diyetin bedeli sekiz yuz dinar veya sekiz bin dirhem idi. O gunlerde Ehli kitabın diyeti muslumanların diyetinin yarısı kadar bir kıymette idi. Bu, Omer (Radiyallahu Anh) Allah ona rahmet etsin halife olana kadar boyle idi.
Omer (Radiyallahu Anh) halife olunca ayağa kalkıp bir hutbe okudu da:
−Dikkat edin! Deve fiyatları pahalandı dedi.
Abdullah (Radiyallahu Anh) dedi ki:
−Omer (Radiyallahu Anh) diyet miktarını altın sahiplerine, bin dinar, gumuş sahiplerine on iki bin dirhem, sığır sahiplerine iki yuz sığır, koyun sahiplerine iki bin koyun ve elbise sahiplerine iki yuz elbise olarak tayin etti.
Abdullah (Radiyallahu Anh) dedi ki:
−Omer (Radiyallahu Anh) ehli zimmetin diyetini hali uzere terk etti, diyet miktarlarını yukseltirken onu yukseltmedi.”
Ebu Davud 4542, Albani İrva 2447, Albani Mişkat 3498
(77) Nicin Oldurulduğu Bilinmeyen Kimsenin Diyeti

(140) Muhammed bin Ubeyd (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Kim birbirlerine taş atarken veya kırbac yahut değnek ile vuruşarak koru korune oldurulurse, bu hata olarak oldurmedir. Bunun diyeti de hata ile oldurulme diyetidir...’ buyurdu.”
Ebu Davud 4539, 4540, 4591, Nesei 4803, 4804, İbni Mace 2635
(141) Abdullah ibni Abbas (Radiyallahu Anhuma) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Kim bir kavmin arasında birbirlerine taş atarken veya kırbac ile vuruşurken koru korune oldurulurse, bu hata olarak oldurmedir. Diyeti de hata ile oldurulme diyetidir. Kim de kasten oldurulurse katilin iki elinin işlediğinden dolayı kısası gerekir. Herkim araya girer katilin kısas olmasına mani olursa, Allah’ın, meleklerin ve butun insanların laneti onun uzerine olsun!’ buyurdu.”
Ebu Davud 4591
(142) Abdullah bin Amr (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Kasten işlenen cinayete benzer, adam oldurmenin diyeti, kasten adam oldurmenin diyeti gibi, ağır olan tam diyettir. Katili ise oldurulmez!’ buyurdu.
Ravi dedi ki: Halil Muhammed bin RÂşi’den hadiste şu lafızları ziyade etti:
‘Bu şekildeki oldurme şeytanın insanlar arasında şer sıcratmasındandır. İşte bu sebeple, kinsiz ve silaha sarılma olmadan koru korune kan dokulmuş olur’ dedi.”
Ebu Davud 4565
(78) Ceninin Diyeti

(143) Mugire bin Şu’be şoyle dedi:
“Omer bin el-Hattab (Radiyallahu Anh), insanlara gebe kadının karnına vurulması sebebiyle ceninin olu olarak duşmesinin hukmunu oğrenmek isteyerek:
−Duşuk cenin hakkında hukum verdiğinde Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’i kim işitti? deyip soruşturdu.
Mugire dedi ki, ben:
−Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’i işittim, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) duşuk ceninin diyeti hakkında bir erkek veya dişi kole gurrusidir diye hukum verdi dedim.
Omer (Radiyallahu Anh):
Bu hukum uzere seninle beraber şahitlik edecek bir kimseyi getir dedi. Bunun uzerine Muhammed bin Mesleme’yi buldum ve onu Omer (Radiyallahu Anh)’a getirdim.
Muhammed bin Mesleme (Radiyallahu Anh):
−Ben, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) uzerine bunun benzerini hukmettiğine şahitlik ederim dedi ve Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’i:
−‘Ceninin diyeti bir kole yahut bir cariye gurrusidir’ diye hukum verirken işittiğine şahitlik etti.”
El-Gurre: Her şeyin ilki ve değerlisidir. Genc kole ve cariyeye de yine gurre denir. Dolayısıyla hadisteki mana: genc ve kıymetli bir kole veya cariye demektir.
Buhari 6773, Muslim 1681/34, 35, Albani İrva 7/263
(144) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Huzeyl kabilesinde birbiriyle kavga eden iki kadın arasında hukum vermişti. O kadınlardan biri diğerine bir taş atmış ve attığı taş hamile olan diğer kadının karnına isabet etmişti de bu sebeple karnındaki bebeğini oldurmuştu. Bunu Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e dava ettiler. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kadının karnındaki ceninin diyeti kole veya cariye gurresidir diye hukum verdi.
Bunun uzerine tazminat odemekle hukum verilen kadının velisi kafiyeli biri şekilde:
−Ya Rasulallah! Henuz yemeyen, icmeyen, konuşmayan ve cığlık atmayan bir bebek icin nasıl olurda tazminat odemeye mahkûm olurum? Bu gibisi heder olur dedi.
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
−‘Bu adam kÂhinlerin kardeşlerindendir!’ buyurdu.”
Buhari 5779, Muslim 1681/34, 35, Begavi 2543, 2544, Albani İrva 2205
(79) Mukatebenin Diyeti

(145) Abdullah ibni Abbas (Radiyallahu Anhuma) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zamanında bir mukateb oldurulmuştu. Bunun uzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona, mukatebeliği icin odediği kadarından hur diyeti, henuz odemediği kısmından da kole diyeti odenmesini emretmişti.”
Nesei 4827
(146) Abdullah ibni Abbas (Radiyallahu Anhuma) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) oldurulen mukatebin diyeti hususunda; O şahsa, mukatebeliği icin odediği kadarından hur diyeti, henuz odemediği kısmından da kole diyeti odenir, diye hukum verdi.”
Ebu Davud 4581, Nesei 4824
(80) Muahidin Diyeti

(147) Amr bin Şuayb babası ve dedesi tarikiyle şoyle tahdis etti:
“Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Muahidin diyeti hur Muslumanın diyetinin yarısı kadardır’ buyurdu.”
Muahid: Anlaşma gereği DÂru’l-İslam’da bulunan gayrı muslimlerdir.
Ebu Davud 4583
(81) Zimminin Diyeti

(148) Amr bin Şuayb babası ve dedesi tarikiyle şoyle tahdis etti:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘Ehli zimmetin diyeti Muslumanların diyetinin yarısı kadardır. Ehli zimmet; Yahudi ve Hıristiyanlardır’ buyurdu.”
Ehli zimmet: Onlara zimmî de denir.
Nesei 4820, İbni Mace 2644
(149) Amr bin Şuayb babası ve dedesi tarikiyle şoyle tahdis etti:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
‘KÂfirin diyeti mu’minin diyetinin yarısı kadardır’ buyurdu.”
Nesei 4821, Tirmizi 1413
__________________