Dunyada hicbir şey yok iken, daha dunya yok iken Allah canlarımızı yaratmış ve huzurunda toplayıp cemalinden bir numune gostererek “Elestu bi Rabbikum?” diye sormuştu.


Henuz maddeye burunmeyen canlarımız, Allah’ın cemalini gorup aşık oldukları icin, o aşk sarhoşluğunun etkisiyle hep birlikte “Kalû: Bela (Evet! Dediler).” İslam tasavvufuna gore canların Hak Teala’ya olan aşkları nedeniyle yaptıkları bu akit, bu sozleşme, her şeyin aşk ile başladığını gosterdiği gibi, insanın madde alemindeki hayatında da aynı akdin gizli bir anlaşma ve kabul olarak devamlılığını gosterir. Canlarımızın Elest meclisinde aşk ile verdikleri “bela” sozu, varlık aleminde ete kemiğe burunduğumuz zaman da bizi bağlar ve “Bela=Evet!” diyerek tasdik ettiğimiz ahitten artık donemeyeceğimizi gosterir. Bunun icin de eskiler “bela” kelimesini her telaffuz edişte o gunu ve o verilen sozu bir kez daha hatırlamaya ve Allah’ın guzelliği karşısında aşk ile kulluk etmeye ozen gostermişlerdir. Eğer kullar o sozu hatırlamazdan gelirse Hak Teala bir bela gondererek hatırlanmasını sağlar. İşte bu anlayıştır ki butun eski şairlerin, “bela” kelimesini andıkları her yerde ezel bezmindeki o soze gonderme yapmalarını adeta zaruri kılmıştır.

Fuzuli ustadımız, Mecnun’u Leyla’nın aşkında pişirip İlahi hakikatlere erdirince, gectiği menzillere dair bir gonul muhasebesi yaptırır ve aşkın gercekte ne olduğunu anlamasını sağlar. Mecnun, her şeyi perdesiz gormeye başladığında, “Bildim ki nihan bela imiş aşk / Bir dertli macera imiş aşk (Biliyorum ki aşk gizli=nihan bir bela, bir dertli macera imiş)” itirafında bulunur. Yani ki Mecnun, oncelikle nihan (gizli); sonra da ma-cer (akıp giden şey) diyerek bizi hakikat alemine cağırır. Cunku nihan, aşkın gizliliğinden kinaye olmakla birlikte bela kelimesiyle birlikte kullanıldığında “soyut, mucerret, ortulu, maddenin icinde gizli olan” gibi anlamlar taşır. Bu da insanın maddi varlığı icinde gizli olan can demektir. Mecnun, aşkın ta ezelden, bezm-i elest’ten bir bela ve macera olduğu hakikatine ermiştir. Bu hakikat Halimî’nin bercestesinde şoyle gorunur: “Benim derd-i derûnum Âşık-ı zÂr olmayan bilmez / Mahabbet bir belÂdır kim giriftÂr olmayan bilmez”. Demek olur ki: “İcimdeki derdimi aşk ile inlemeyenler bilemez. Aşk oyle bir beladır ki, cekmeyen asla bilemez.” Buradaki aşkın bela olması ve aşıklara bela getirmesi aslında onların kotuluğu icin değil, bilakis aşk işinde olgunlaşıp kemale ererek Sevgili’yi layıkıyla tanımak ve hakikatine ermek icindir. Cunku onlar aşkın bir bela olduğunu dillendirirken aslında aşkın bir kader olduğuna inanmış olurlar. “Bela” denilen gunde alnımıza yazılmış ve bu dunyada tezahur eden bir kader. Belaya tahammulun, kullukta bir kademe ilerlemesi sayılması bundandır.

Nefî’ diyor ki: “Âşıka ta’n eylemek olmaz mubtelÂdır neylesin / Âdeme mihr u mahabbet bir belÂdır neylesin!” Şoyle sadeleştirilebilir: “Âşık oldu diye Âşığı ayıplamak olmaz; tutulmuştur bir kere, elden ne gelir?! İnsan olana sevgi ve aşk bir beladır (“bela=evet” denilecek bir kabuldur, gayrı) elden ne gelir.”

Şairin fikrine gore aşk muptelalığı insana ezelde “bela=evet!” tasdikinde bulunduğu vakit yazılmıştır ve bu dunyada bu belayı cekmekten başka caresi bulunmamaktadır. Daha yaratılış gununde, canlarımızın ilk tattığı lezzet aşk ve sevgi olduğuna gore buna “bela (evet, kabulumdur)” diye can atmak dururken “bela (musibet)” olarak gormek yakışık almaz. Hele de aşk belası insanın kulluktaki kemalini artırıp dururken.

Son bir beyit de Enderunlu Fazıl’dan okuyalım. Buyuruyor ki: “Dil-i Mecnûn arayıp Leyla’sın / Ya belasın bula ya Mevla’sın (Mecnun’un gonlu Leyla’sını ararken ya Leyla’sını bulur, yahut belasını).”

Sizce Mecnun’un belasını bulması, Kalu Bela’da verdiği soz gereği bu dunyada Allah’a kulluk icin baş eğip itaat gostermesinden gayrı ne olabilir. Zaten Leyla aşkından Mevla aşkına da boyle yukselinebilinir.

BERCESTE:

Y Rab belÂ-yı aşk ile kıl Âşin beni

Bir dem belÂ-yı aşktan etme cud beni

Fuzuli

İlahi!.. Aşk belası ile beni icli dışlı eyle… Oyle ki bir an bile beni bana bırakıp aşk belasından ayrı duşurme…

__________________