Allah'a İman Ne Demektir?

Allah TeÂlÂ'nın varlığına ve birliğine inanmak ve O'nu sıfat ve isimleriyle guzelce tanımaktır.

Allah'a îman, butun dinlerin temelidir. Allah'a inanma, O'na dayanma ve ibÂdette bulunma ihtiyacı, insanda yaratılıştan vardır. Bu duygu, insanla beraber doğmuş ve her devirde de olagelmiştir.

Allah'ın varlığının delillerinden biri de budur. Cunku fıtrat yalan soylemez. İnsan fıtratında, madem, bir yuce Yaratıcıya inanıp dayanma, O'na ibÂdet etme, yalvarıp dileklerine karşılık bulma ihtiyacı vardır; oyleyse o yuce Yaradanın vÂr olmaması mumkun değildir. Bu, fıtratın inkÂrı demek olur. Başka hicbir delil olmasa bile, bu fıtrat ve vicdan delili, Allah'ın varlığını anlamamız icin kÂfi bir ışıktır.

Aslında, Allah'ı inkÂra yeltenenler bile, başları dara geldiği zaman yine Allah'a yonelmek, O'ndan yardım dilemek zorunda kalırlar. Fakat darlıktan kurtulur kurtulmaz yine eski hallerine donerler. Bunun misallerini pek cok gormuş ve duymuşuzdur. Bu hususa Kur'Ân-ı Kerîm şu şekilde işÃ‚ret buyurmaktadır:

"İnsana bir zarar dokunduğu zaman, yan ustu yatarak, yahut oturarak veya ayakta iken bize yalvarır. Fakat ondan (ilticÂsına sebeb olan o) zararı kaldırdığımız zaman, sanki kendine dokunan bir zarardan dolayı bize yalvaran o değilmiş gibi hareket eder. (Eski sapıklığına devam eder.)" (Yûnus: 12).

"Gemiye bindikleri zaman (batma korkusundan) ihlÂs ile Allah'a yalvarırlar, fakat kendilerini karaya cıkarıp kurtardığımızda, hemen şirk koşarlar." (Ankebût: 65).

Allah'ın ZÂtını Gormemiz ve MÂhiyetini İdrÂk Etmemiz Mumkun mudur?

İnsanın Allah TeÂlÂ'nın zÂtını bu dunyada gorebilmesi mumkun olmadığı gibi, gercek mÂhiyetini kavrayabilmesi de imkÂnsızdır.

Cunku, insan aklı ve duyguları mahduttur. Allah'ın mÂhiyetini kavramaya musÂid değildir. Fakat mahlûkata bakıp O'nun varlığını ve birliğini anlamaya, sonsuz kudretini ve diğer sıfat ve isimlerini bilmeye guc yetirebilir.

Bunun icindir ki Allah TeÂlÂ, bizi zÂtını ve mÂhiyetini duşunmekten men'etmiş, yalnızca kendisinin varlığını ve birliğini bilmemizi ve sıfat ve isimlerini tanımamızı emretmiştir.

Bir hadîs-i şerîfte meÂlen şoyle buyurulur:

"Allah'ın varlığını, birliğini anlamak icin goklere bakın, yere bakın, kendi nefsinize bakın ve butun bunların yaratılışındaki akıllara hayret veren incelikleri, bunların kendilerinden olamıyacağını duşunun. Cunku bunlar, Allah'ın varlık ve birliğini gosteren alÂmetlerdir. Fakat Allah'ın zÂtını, mÂhiyetini duşunmeyin. 'Allah acaba şoyle midir, boyle midir? O'nun gormesi, işitmesi nasıldır?' diye duşunmeye kalkışmayın. Zira buna kudretiniz yetmez. Ne kadar calışsanız da bunu hakkıyla bilemezsiniz, idrÂk edemezsiniz. Şaşırırsınız. Bilgi ve gorgu olculeriniz buna yetmez."

Aslında biraz duşunecek olursak, Allah'ın zÂtî mÂhiyetini kavramanın mumkun olmadığını aklen bile anlayabiliriz. Yumurta icindeki bir civcivden yumurtanın dışındaki Âlemi idrÂk etmesi elbette beklenemez. İnsan aklı da şu muhteşem kÂinatı ve kÂinat icindeki Allah'ın yarattığı Âlemleri bilme, tanıma bakımından, yumurta icindeki civcivden farksızdır. Bu bakımdan, aklın son derece sınırlı idrÂk kapasitesiyle kÂinat HÂlikının zÂtını ve mÂhiyetini kavrayabilmesi muhÂl icinde muhÂldir.

Mehmed Kırkıncı bu hususu şu şekilde izah etmektedir:

"Bir insanın mağarada buyuyup hic ışık yuzu gormediğini ve kendisinin bir gun sabahın erken saatlerinde ve daha guneş doğmadan dunya yuzune cıkarıldığını farzediniz. Her tarafı dolduran ışıktan derhal gozleri kamaşan bu şahsa, bu ışığın bir guneşten geldiği soylense o adam guneşi ziyadesiyle merak edecek ve onu tanımaya calışacaktır.

Şimdi bu adamın, hayÂlinde nasıl canlandırırsa canlandırsın, guneşi kat'iyyen anlayamayacağı ve her defasında guneş yerine başka şeyler tahayyul edeceği ÂşikÂrdır. Cunku, guneşi etrafında gorduğu şeylere kıyas edeceğinden yapacağı her kıyas yanlış olacak ve isabet kaydetmiyecektir.

Guneşe inanmak o adam icin îmanın bir ruknu olsa, o, guneşi her nasıl tasavvur ederse etsin her hÂlukÂrda şirke duşecektir. Onun yapacağı tek şey, bu ışığın bir guneşten geldiğini ve fakat o guneşin mahiyetini bilemeyeceğini idrÂk etmektir. Zaten ondan istenen îman da bundan ibarettir.

Temsildeki adamın guneşi anlayamaması gibi, her bir insan da kendi beden memleketini idare eden ve ruh denilen sultanın mahiyetini bilememektedir. Bizler, bedenimizin ruhla kaim olduğunu, onun bu bedenden ayrılması hÂlinde bu binanın yıkılacağını ve o sultanın goz penceresiyle bu Âlemi seyrettiğini, kulak cihazıyla sesler Âlemini temaşa ettiğini, dil terazisiyle de butun tadları tarttığını... bildiğimiz hÂlde, ruhun mÂhiyetini bilemiyoruz. Onun mÂhiyeti hakkında her ne soylesek, hilÂf-ı hakikat olacağı gibi, ruhun zÂtını her ne tarzda tahayyul veya tasavvur etsek onun hakkında yanlışlığa duşmuş olacağız.

İşte, gormediği bir guneşin zÂtını anlamaktan Âciz ve kendi ruhunun mÂhiyetini bilmekten eli kısa olan insanın, zaman ve mekÂndan munezzeh, umum Âlemlerin HÂlik-ı ZulcelÂlini ve MÂlik-i ZulkemÂlini (hÂşÃ‚) zÂtiyle anlamaya calışması, ne derece buyuk bir dalÂlet dîvÂneliğidir ve insanı başaşağı şirke yuvarlayan bir duşunce sapıklığıdır, kıyÂs ediniz." (Hikmet Pırıltıları)



Allah'a İmanın İnsan Hayatına Te'sirleri Nelerdir?

Allah'a inanan ve O'na sevgiyle bağlanan insanın mÂnevî ufku kÂinat kadar geniş, huzûru ve neş'esi Cennet bahcesi gibi daima taze ve olumsuzur.

Gozlerinde îman nuru parlar, sozlerinde hakikat, sevgi ve neş'e cağlar.

İş ve hareketlerinde ahlÂk, vekar ve isabet goze carpar.

O, insanları hilkat itibariyle kardeşi bilir, onlara lutuf ve merhamet gozuyle bakar.

Şefkatlidir, insanların dertlerine bir karşılık beklemeden koşar. Boynu bukuklerin gonlunu alır, yetimleri bağrına basar.

KÂinatla ve icindeki varlıklarla unsiyet icindedir. Tanış gibidir. Hicbir hÂdise, onu korkutmaz, gozunu yıldırmaz. Kalbindeki îman kuvveti ile kÂinata bile meydan okuyabilir.

Allah'ın kendisine bahşettiği nimetlerden O'nun iradesine uygun şekilde faydalanır ve tadar.

Olumden korkmaz. Zira, olumu bir hiclik ve yokluk kuyusu değil, hakikî hayatın ve ebedî saadetin başlangıc kapısı kabûl eder.

Dunyada kendini misafir bilir. Misafirhane sahibi olan Allah'ın rızÂsı ve izni dairesinde yer, icer ve rahatla yaşar. Misafirlik muddeti bitince de bu misafirhaneden huzurla ayrılıp ebedî mekÂnına gider.

Allah'a inanan ve sevgiyle bağlanan kimse, inancsızlığın verdiği korkunc ızdırap ve elemlerden kurtulur.

Allah'a inanan kimsenin, kendine de, başkalarına da hicbir zararı dokunmaz. Kanunun olmadığı yerlerde bile Allah'ın onu her an gorduğu inancı, işlediği kotuluklerin cezasız kalmayacağı korkusu, onu kotuluklerden alıkor. Değil kotuluk, bil'akis elinden geldiğince herkese iyilik yapmaya, faydalı olmaya calışır.

Ruhunu iyi duşuncelerle doldurur, yuksek ahlÂka erer, icinden kotu hisleri kovar.

Allah'a inanmak ve O'na bağlanmak, insanı aynı zamanda gercek hurriyetine kavuşturur. Zira her şey'in Allah tarafından yaratıldığını bilen insan, yaratıklara değil, yaratana kul olur. Mahlûkattan değil, HÂlıkdan korkar. Yalnız Allah'a guvenir, dayanır, O'ndan ister, O'na sığınır. Kula kul olmaz. Kimseye el acıp dilencilik ve dalkavukluk yapmaz.



Allah Sevgisi ve Allah Korkusu

İslÂm'ın insanlara oğrettiği ilÂhî esaslardan biri de, Allah'ı sevmek ve O'ndan korkmaktır.

Mu'min; nimeti, lutfu ve keremi sonsuz olan Rabbine karşı buyuk bir sevgi ve hurmetle bağlanacak, O'nun rahmet ve merhametinin her şey'i kuşattığını duşunecek, ne kadar gunahkÂr olursa olsun, O'nun afvından umidini kesmiyecektir. Yuce Allah'ın rahmet, sevgi ve şefkati sonsuz ise de, bunun yanında kahr ve azÂbının şiddetli olduğunu da unutmayarak O'ndan korkacak, gazabından emin olmayacaktır.

Korkunun ifratından yeis, yani, umidsizlik doğar. Pek fazla umidlenmek ise, insanı gaflete atar ve Âkıbeti umursamamaya goturur. Bu bakımdan Allah'ın azÂbından emîn olmak da, rahmetinden umîd kesmek de dînimizde yasaklanmıştır.

Şu halde mu'minin kalbi, Rabbinin huzurunda, korku ile umid arasında O'na lÂyık bir kul olma heyecaniyle carpmalıdır.

Kur'Ân-ı Kerîm'de mu'minlerin bu vasfına şu şekilde dikkat cekilmektedir:

"Mu'minler, Allah'ın rahmetini umarlar ve azÂbından da korkarlar..." (İsrÂ: 57).

"Allah'a korku ve umid icinde dua ediniz" (A'rÂf: 56) buyurulmaktadır.

İmanın kemÂline delÂlet eden bu hÂle beyne'l-havf ve'r-recÂ, yani, korku ile umid arasında olma hÂli adı verilir.

Gercekten de Allah'a olan îmanın kemÂli, sadece Allah'ı sevmek veya sadece O'ndan korkmakla gercekleşemez. İkisinin bir arada bulunması gerekir. İnsan, sevginin vereceği nazlanma ve şımarıklıktan ve rahmetine guven duygusunun sevkedeceği taşkınlık ve itÂatsizlikten, ancak Allah korkusu ile kurtulabilir...

Sadece korkunun vereceği ye's ve umidsizlik halinden insanı kurtaracak da, Allah sevgisi, rahmetinin genişliğine ve afvının sonsuzluğuna olan inanctır. Bu sebeble "Hayrın başı Allah sevgisi; hikmetin başı da Allah korkusudur" denilmiştir.

Aslında, Allah'a olan sevgi kadar, O'ndan korkmak da son derece tatlı ve zevkli bir haldir...

Allah korkusunda nasıl bir lezzet ve ruhî haz olduğu şu şekilde izah edilmiştir:

"Ârif-i billÂh, aczden, mehafetullah'dan (Allah korkusundan) telezzuz eder. Evet, havf'da (Allah korkusunda) lezzet vardır. Eğer bir yaşındaki bir cocuğun aklı bulunsa ve ondan suÂl edilse, "En leziz ve en tatlı hÂletin nedir?" Belki diyecek: "Aczimi ve za'fımı anlayıp validemin şefkatli sinesine sığındığım hÂlettir..."

Halbuki butun vÂlidelerin şefkatleri ancak bir lem'a-i tecellî-i rahmettir (Allah'ın rahmetinin kucuk bir tecellîsidir).

Onun icindir ki kÂmil insanlar, aczde ve havfullah'da oyle bir lezzet bulmuşlar ki kendi havl ve kuvvetlerinden şiddetle teberrî edip Allah'a acz ile sığınmışlar, aczi ve havfı (korkuyu) kendilerine şefaatcı yapmışlar..." (Sozler)

Allah'ı sevmek ve O'ndan korkmak hususunda Peygamberimiz de şoyle buyurmuşlardır:

- "Mu'min kimse, Allah'ın azab ve ikabının miktarını bilseydi, hicbir kimse Cenneti umid etmezdi. KÂfir de Allah'ın rahmetinin ne kadar cok olduğunu bilseydi hic kimse O'nun rahmetinden umid kesmezdi."

- "Cennet size ayakkabınızın bağından daha yakındır, Cehennem de boyle..."

- "Sağılan sut memeye girmediği gibi Allah korkusundan ağlayan kimse de Cehenneme girmez. Allah yolunda carpışırken husule gelen tozla Cehennemin dumanı birleşmez."

- "Allah katında iki damla ve iki izden daha sevimli bir şey yoktur.

- "Herhangi biriniz olurken Allah'a husn-i zan etmeksizin (afv ve mağfiret edeceğini ummaksızın) olmesin."


Allah'ın Sıfatları

Her Muslumanın, Allah'ın butun kemÂl sıfatlarına sahip, noksan sıfatların hepsinden de uzak olduğuna inanması farzdır.

Allah TeÂl hakkında kabûl edilmesi vÂcib olan kemÂl sıfatları başlıca iki kısma ayrılır:

1. Tenzihî ve selbî sıfatlar

2. ZÂtî ve subûtî sıfatlar

Tenzihî ve selbî sıfatlar şunlardır: Vucud, Kıdem, Beka, VahdÂniyet, Muhalefetun lil-havÂdis, Kıyam bi-nefsihî.

ZÂtî ve subûtî sıfatlar ise şunlardır: Hayat, İlim, Semi', Basar, İrÂde, Kudret, KelÂm, Tekvîn.

Şimdi bunları sırası ile inceleyelim:

1- TENZİHÎ ve SELBÎ SIFATLAR

Vucûd:

Bu sıfat, Allah TeÂlÂ'nın vÂr olduğunu ifÂde eder. Allah TeÂlÂ'nın varlığı başka bir varlığa bağlı olmayıp, zÂtının îcabıdır. Yani vucûdu, zÂtıyla kaimdir ve zÂtının vÂcib bir sıfatıdır. Bu sebeble Hak TeÂlÂ'ya VÂcibu'l-Vucûd denilmiştir. BÂzı KelÂm Âlimleri, Vucûd sıfatına, sıfat-ı nefsiyye adını vermişlerdir.

Vucûd'un zıddı olan adem (yok olma) Allah TeÂl hakkında muhaldir.

Allah'ın yok olduğunu iddi etmek, kÂinatı ve icindeki varlıkları inkÂr etmeyi gerektirir. Cunku her şey'i yaratan ve vÂr eden O'dur.

Kıdem:

Kıdem, Allah TeÂlÂ'nın varlığının başlangıcı olmaması demektir. Allah TeÂl kadîmdir, ezelîdir. Yani once yok iken sonradan vÂr olmuş değildir. Gecmişe doğru ne kadar gidilirse gidilsin, CenÂb-ı Hakk'ın vÂr olmadığı bir an, bir zaman, tasavvur edilemez. Aslında zaman ve mekÂnı yaratan da O'dur. Allah TeÂl zaman ve mekÂn kayıtlarından munezzeh, ezelî ve kadîm bir ZÂt-ı ZulcelÂldir.

Kıdem'in zıddı olan hudûs (sonradan olma, belli bir zamanda yaratılma) Allah TeÂl hakkında muhaldir.

Beka:

Beka, Allah TeÂlÂ'nın varlığının sonu olmaması, daima var bulunması demektir.

Allah TeÂlÂ'nın varlığının başlangıcı olmadığı gibi, sonu ve nihayeti de yoktur. O hem kadîm ve ezelî, hem de bÂki ve ebedîdir. ZÂten kıdemi sÂbit olan bir varlığın, bekası da vÂcib olur.

Beka'nın zıddı fena, yani, bir sonu olmaktır. Bu ise, Allah TeÂl hakkında muhaldir.

Muhalefetun lil-havÂdis:

Allah'ın, sonradan vucud bulan varlıklara benzememesi demektir.

Allah TeÂl ne zÂtında, ne de sıfatlarında kendi yarattığı varlıklara benzemez.

Biz Allah'ı nasıl duşunursek duşunelim, O, hÂtır ve hayÂlimize gelenlerin hepsinden başkadır. Cunku hÂtıra gelenlerin hepsi hÂdis, yani, sonradan yaratılmış, yok iken vÂr edilmiş şeylerdir. Allah TeÂl ise, vucûdu vÂcib, kadîm ve bÂkî, her şeyden mustağnî, her turlu noksandan uzak, butun kemÂl sıfatlara sahip olan İlÂhî ve mukaddes bir zÂtdır.

Şubhe yok ki, boyle yuce bir ZÂt, once yok iken sonra vÂr olan, bil'Âhare tekrar zeval bulan varlıklara benzemez.

Nitekim CenÂb-ı Hak kendi zÂtını Kur'Ân-ı Kerîm'de:

"Onun "Hak TeÂlÂ'nın) benzeri yoktur. O, her şey'i işitici ve gorucudur" (Şûra: 11) sozleriyle tavsif etmiştir.

Peygamber Efendimiz de (asm) bu mÂnayı te'yiden:

"Her ne ki senin aklına geliyor, işte Allah TeÂl onun gayrısıdır" buyurmuştur.

Kıyam Bi-nefsihî:

Allah TeÂlÂ'nın, başka bir varlığa ve hicbir mekÂna muhtac olmadan zÂtı ile kaim olması demektir.

Mevcudatın hepsi, sonradan vucuda gelmiştir. Bu sebeble de bir Yaradana ve bir mekÂna muhtacdırlar. Buna mukabil her şeyin yaratıcısı olan Allah TeÂlÂ'nın vucûdu, zÂtının gereğidir ve varlığı hicbir şey'e muhtac değildir.

Şayet Allah da vÂr olabilmek icin başka bir varlığa muhtac olsa idi, O da mahlûk olur ve her şey'in HÂlikı ve başlangıcı olmazdı.

Halbuki O, her şey'in HÂlikı ve yaratıcısıdır. O'ndan başka her şey mahlûktur. HÂlık ise, mahlûkuna asla muhtac olmaz.

Vahdaniyet:

Allah'ın bir olması demektir.

Vahdaniyet, Allah TeÂlÂ'nın kemal sıfatlarının en onemlisidir. Cunku bu sıfat, Allah TeÂlÂ'nın zÂtında, sıfatlarında, fiillerinde bir olduğunu; saltanat ve icraatında ortaksız bulunduğunu ifade etmektedir.

Bu sıfatın zıddı olan birden fazla olmak (taaddud) ve bir ortağı bulunmak (teşerruk) Allah hakkında muhaldir.

İslÂm dîninde, hatt butun hak dinlerde, tevhid, yani, Allah'ın birliği (tevhid) akîdesi, îman esaslarının ve tum dinî inancların temelini teşkîl eder. Kalbde tevhid akîdesi bulunmadıkca, Allah indinde hicbir inanc, hicbir amel, makbûl değildir. Bu sebeble İslÂmiyet, beşeriyete her şeyden once tevhid inancını sunmuş ve butun insanlığı Allah'ı birlemeğe, şerîk ve nazîrden tenzîhe cağırmıştır. Hak dinler ile bÂtıl dinlerin ayrıldığı en muhim nokta da, bu husustur. Cunku bÂtıl dinler de Allah'ın varlığını kabûl etmekte, fakat İlÂhî sıfatlarda, bilhÂssa, vahdaniyet sıfatında hatÂya duşerek, O'na nazîr ve ortaklar koşmaktadırlar.

Bu bakımdan, Allah'ın varlığını kabûlden sonra en muhim hakikat, tevhid inancı olmaktadır. Tevhid inancı olmadan Allah'a îmanın bir mÂnası ve değeri kalmamaktadır.

Kur'an'da Allah'ın birliği ve tevhid inancı uzerinde duran Âyetlerden bÂzıları şunlardır:

"De ki Allah birdir." (İhlÂs: 1).

"Allah'tan başka bir yaratıcı var mıdır?" (FÂtır: 3).

"Onunla (Allah ile) birlikte hicbir ilÂh yoktur. (Eğer olsaydı) her ilÂh kendi yarattığını kabûllenir (ve korur) ve mutlaka birisi diğerine galebe eder (ustun gelir)di." (Mu'minûn: 91).

"Yer ve gokte Allah'tan başka ilÂhlar olsaydı, yerin de, goğun de nizÂmı bozulur, harÂb olurdu." (EnbiyÂ: 22).

2- ÊZÂTÎ ve SUBÛTÎ SIFATLAR

Bu sıfatlar, selbî sıfatlar gibi Allah'ı noksanlıklardan tenzîh eden îtibarî vasıflar olmayıp, CenÂb-ı Hakk'ın zÂtı ile kÂim olan ezelî ve hakikî sıfatlardır.

Bu sıfatlara ayrıca sıfat-ı meÂnî ve sıfat-ı ilmî de denir.

Subûtî sıfatlar, Eş'arîlere gore 7, MÂturidîlere gore, 8'dir. Şimdi bunları sırası ile inceleyelim:

HayÂt:

CenÂb-ı Hakk'ın hayat sÂhibi olması, hayat sıfatiyle muttasıf bulunması demektir.

CenÂb-ı Hak hakkında vÂcib olan bu sıfat, mahlûkatta gorulen ve maddenin ruh ile birleşmesinden doğan gecici ve maddî bir hayat olmayıp ezelî ve ebedîdir. Butun hayatların kaynağı olan hakikî hayattır.

Hayat sıfatı, İlim, İrÂde, Kudret gibi kemÂl sıfatlariyle yakından ilgilidir. Bu sıfatların sÂhibi bir zÂtın, hayat sÂhibi olması zarurîdir. Cunku olu bir varlığın ilim, irade ve kudret gibi kemÂlÂtın sÂhibi olacağı duşunulemez.

Bunun icindir ki, hayat sıfatını, CenÂb-ı Hakk'ın ilim, irade ve kudret gibi sıfatlarla vasıflanmasını sağlayan ezelî bir sıfattır, diye tÂrif etmişlerdir.

Hayat sıfatının zıddı memÂt, yani, olu olmaktır. Bu ise Allah hakkında muhaldir.

İlim:

Allah TeÂlÂ'nın her şey'i bilmesi, ilminin her şey'i kuşatması demektir.

Bu Âlemi en guzel şekilde, en mukemmel bir nizÂm uzere yaratan ve onu idare eden ZÂt-ı Akdes'in, yarattığı varlığı en ince teferruatına kadar bilmesi gerekir. Zira hakikatı, faydası, luzum ve hikmeti bilinmeyen bir şey, nasıl yaratılabilir? O halde yaratıcının bir şey'i yaratabilmesi icin, evvel ilim sÂhibi olması, sonra o ilmin icablarına gore yaratması şarttır. Bundan başka, îman ve sÂlih amel sÂhiplerini mukÂfatlandırmak, isyan eden ve kotu yolda olanları da cezalandırmak, ancak bu kimselerin yaptıklarını butun teferruatı ile bilmekle mumkundur.

İlmin zıddı cehil, gaflet ve unutkanlıktır. Butun bunlar Hak TeÂl hakkında muhaldir.

İrÂde:

Allah'ın bir şey'in şoyle olup da boyle olmamasını dilemesi; her şey'i dilediği gibi tayin ve tesbit etmesi demektir.

Allah TeÂl kÂmil bir irÂde sahibidir. Bu kÂinatı ezelî olan irÂdesine uygun olarak yaratımştır.

Bu kÂinatta olmuş ve olacak her şey Allah'ın dilemesi ve irÂde etmesiyle olmuş veya olacaktır. O'nun her dilediği mutlaka olur, dilemediği de asla vucûd bulmaz. Bu hususta Kur'an'da:

"Allah dilediğini yaratır. Bir işe hukmederse (yani onu dilerse) ona ancak 'ol' der, o da oluverir" (Âl-i İmrÂn: 47) buyrulur. Hadîs-i şerîfte de: "Allah'ın dilediği oldu, dilemediği de olmadı" denilmiştir.

İrÂde sıfatından başka meşîet adında mustakil bir sıfat yoktur.

Cunku, irade ve meşîet aynı mÂnaya gelir. Nitekim meşîet, Kur'an'da ve hadîslerde irÂde mÂnasına kullanılmıştır.

Kudret:

Kudret, Hak TeÂlÂ'nın varlıklar uzerinde irÂde ve ilmine uygun olarak te'sir ve tasarruf etmesi, her şey'i yapmağa ve yaratmaya gucu yetmesi demektir.

Allah TeÂlÂ'nın sonsuz bir kudret sahibi olduğuna ve her şey'e kadir bulunduğuna, gormekte olduğumuz şu kÂinat ve ihtiva ettiği guzellik ve şaşmaz nizam en buyuk delildir.

Tekvin:

Tekvin; îcad ve yaratma demektir. Tekvin'i mÂdum (yok) olan bir şey'i yokluktan cıkarmak, vucûda getirmek diye îzah etmişlerdir.

Tekvin, Ehl-i Sunnet'in iki hak itikadî mezhebinden biri olan MÂturidîlere gore, ilim, irade ve kudret sıfatından ayrı bir sıfattır.

Yine MÂturidîlere gore, Hak TeÂlÂ'nın yaratmak, rızık ve nimet vermek, azÂb vermek, diriltmek, oldurmek gibi butun fiilleri, tekvin sıfatına rÂcidir. Onun eser ve tecellîsi sayılır. Bunlara sıfat-ı fi'liyye (fiilî sıfatlar) da denilir.

Kudret ve tekvin, birer kemal sıfatı olup zıdları olan acz, Allah hakkında muhaldir.

Eş'arîlere gore ise: Allah'ın tekvin sıfatı diye ayrı, mustakil bir sıfatı yoktur. Tekvin, kudret sıfatının makdûrata (yaratılması takdîr edilmiş şeylere) yaratma Ânında taallûkundan ibarettir. Yani tekvin, kudret sıfatı icinde itibarî bir vasıf olmaktadır.

Allah TeÂlÂ'ya Mukevvin isminin verilmesi, O'na, kudret sıfatından ayrı, Tekvin adında bir sıfatın isnÂd edilmesini gerektirmez. İcad etmek, yaratmak, bilfiil vucuda getirmek, Hak TeÂlÂ'nın Kudret sıfatıyla olur.

MÂturidîler Tekvin sıfatını Kudret sıfatından ayrı bir sıfat kabûl ettiklerinden, zÂtî ve subûtî sıfatları 8 olarak sayarlar. Eş'arîlere gore ise bu sıfatlar 7'dir (SıfÂt-ı Seb'a).

Semi' ve Basar:

Allah'ın her şey'i işitip, her işi gormesi demektir.

Sem' ve basar sıfatları da Allah'ın ezelî ve ebedî kemÂl sıfatlarındandır.

Allah'ın işitip gormesine, uzaklık - yakınlık, gizlilik - acıklık, karanlık - aydınlık gibi mefhumlar bir engel teşkil edemezler.

O, icimizdeki fısıltıları, kalbden ve gonulden yaptığımız duaları işitir. Hikmetine uygun şekilde karşılık verir.

Hak TeÂlÂ'nın Semî' ve Basîr, yani, her şey'i en iyi işitici ve en iyi gorucu olduğu, Kur'Ân-ı Kerîm'de defalarca zikredilmiştir.

Sem' ve Basar sıfatları birer kemÂl sıfatı olduğundan, zıdları olan a'mÂlık (gormemek) ve sağırlık (işitmemek) ZÂt-ı BÂrî hakkında muhal olan noksan vasıflardandır.

KelÂm:

Allah TeÂlÂ'nın harfe ve sese muhtac olmadan konuşması demektir.

Allah TeÂlÂ'nın kelÂm, yani, soyleme, konuşma sıfatı vardır. Bu sıfat ezelî ve ebedîdir. Bu sebeble Allah'a Mutekellim denilir. Kur'Ân-ı Kerîm'e de KelÂmullah tabir edilir.

Allah'ın peygamberlerine bildirdiği vahiyler, onlara verdiği İlÂhî kitablar, mahlûkatına gonderdiği ilhamlar, hep O'nun KelÂm sıfatının bir tecellîsidir.


ALLAH'IN VARLIĞINI İSBAT EDEN DELİLLER (İSBÂT-I VÂCİB)
Allah'ın varlığını bize bildiren ve anlatan pek cok delil vardır. Bu delilleri başlıca 3 grupta toplamak mumkundur:

1. Dış Âlemden yani, kÂinattan cıkarılan tabiî deliller,

2. Akıl yoluyla elde edilen "metafizik" deliller.

3. İnsan tabiatından cıkarılan ahlÂkî ve vicdanî deliller...

Dış Âlemden Cıkarılan Tabiî Deliller:

Allah'ın varlığına en buyuk delil, şu muhteşem kÂinat ve o kÂinat icinde yaşayan varlıklar, cereyan eden işler ve olaylardır. KÂinat, Âdeta bir kitab gibi, her cumlesi, her satırı, her kelimesi ve her harfiyle Allah'ın varlığını gostermekte; birliğini isbat etmektedir.

KÂinatın Allah'ın varlığına olan bu şehadeti, şu cumlede vecîz bir şekilde ifade edilmiştir:

"KÂinatta atomlardan galaksilere kadar her bir varlıkta, Allah'ın varlığına ve birliğine delÂlet eden nice Âyetler, işaretler, şehadetler vardır."

"Allah'a giden yollar, mahlûkatın nefesleri sayısıncadır" sozu de aynı mÂnayı ifade etmektedir.

KÂinat kitabının ihtiva ettiği bu delilleri, başlıca 4 grupta toplayabiliriz:

1. Hudûs (sonradan vÂr olma) delilleri: Bunlar kÂinatta gorulen varlıkların hal ve sıfatlarından cıkarılan delillerdir.

2. İmkÂn delilleri: Bunlar, Âlemin yoktan vÂr edilmesinden cıkarılan delillerdir.

3. Hareket delili: Maddede bulunan hareket ozelliğinden cıkarılan delildir.

4. İbd ve gÂye delili: Âlemdeki nizamdan ve her şey'in bir gÂyeye gore yaratıldığı esasından cıkarılan delildir.

Şimdi bunları kısaca gorelim:

I - Hudûs delilleri:

Bu Âlemin hÂdis olduğuna, yani, sonradan vÂr olduğu ve bu bakımdan evveli olmayan kadîm bir yaratıcıya muhtac bulunduğuna dair bircok deliller ile surulmuştur. Bunları iki delil halinde hulÂsa etmek mumkundur:

1. Cisimlerin hudûsu esasına dayanan delil.

2. İhtir (îcad etme) delili.

1 - Cisimlerin hudûsu esasına dayanan delil, İslÂm İlÂhiyat Âlimleri olan KelÂmcıların delilidir. Bu delili şoyle bir kıyasla beyÂn ederler:

Bu Âlem, sûreti ve maddesiyle hÂdistir. Yani, cisimlerin sûreti de, maddesi de yok iken sonradan vÂr edilmiştir.

Her hÂdis mutlak bir muhdise (mûcid ve yaratıcıya) muhtactır. O halde bu Âlem de bir muhdise muhtactır.

O da Allah TeÂlÂ'dır.

2 - İhtir delili:

Bu delil, Kur'an'da zikri gecen bir delildir. Kur'an'da yaratılış keyfiyetinden soz eden butun Âyetler, ihtirÂ, yani, îcad delilini ifade etmektedir. Bu delili Kur'an'da ilk defa İslÂm filozofu İbn-i Ruşd bulmuş ve ifade etmiştir.

Bu delilin hulÂsası ise şudur:

Gokler ve yer, bitkiler ve hayvanlar v.b. gorunen her şey, ihtir (îcad) olunmuştur.

Her ihtir olunana bir ihtir edici lÂzımdır.

O halde şu mevcûdatın da bir ihtir edicisi vardır.

O da Allah TeÂlÂ'dır.

II -İmkÂn esasına dayanan deliller:

Bu metodla Allah'ın varlığını isbat, bÂzı kelÂm Âlimleri ile İslÂm feylesoflarının yoludur. Bu deliller de pek coktur. En meşhuru, "Bu Âlemin mumkin olması delili"dir. Bu delil, kıyas yoluyla şoyle ifade edilmiştir:

Bu Âlem bir mumkinler mecmuasıdır. (Mumkin; vucudu da, ademi de eşit olan, yani, vÂr olması da yok olması da aklen cÂiz bulunan şey demektir.)

Her mumkin, vÂr olabilmesi icin yokluğuna varlığını tercih edecek bir mureccihe, muessir bir kuvvete muhtactır.

O halde mumkinler topluluğu olan bu Âlem de, vÂr olabilmek icin boyle muessir bir kuvvete muhtactır.

O muessir kuvvet de, bu Âlemin dışında, vucûdu zÂtına vÂcib olan bir varlıktır. O da Allah'tır.

III - Maddede bulunan hareket vasıtasıyla Allah'ı isbat delili:

BÂzı ilÂhiyatcılar da, hudûs delilinde zikri gecen maddenin daima hareket hÂlinde oluşundan cıkarılan bir delil ile, Allah'ı isbat ederler. Bu delilin hulÂsası da şudur:

Şu Âlemde bulunan madde ve ondaki hareket, bugun ilmen sÂbittir.

Bu madde ve ondaki hareket, ezelî değildir.

Vucûdu vÂcib olan Allah'ın îcadı ve tahrîki iledir.

Gercekten de gunumuzdeki gelişmeler, kÂinatla ilgili ortaya konulan yeni bilgi ve teoriler, bize kÂinatın kadîm ve ezelî olamıyacağını apacık gostermektedir. BilhÂssa kÂinatın doğuşu ile ilgili Bigbang teorisi, maddenin ezeliyet ve kıdemini temelden yıkmıştır.

IV - İbdÂ' ve gÂye delili:

İbdÂ': Bir şey'i, benzeri veya orneği olmadan guzel ve mukemmel bir şekilde vucuda getirmektir.

GÂye ise, bir şey'in neticesi; o şey'in varlığına bağlı fayda ve onun vucudunu gerektiren hikmet demektir.

Bu delil, Sokrat'tan bu yana, butun ilÂhiyatcı filozofların onem verdiği bir delildir. Diğer bir adı da "Nizam" delilidir. Kur'an-ı Kerîm'de Âlemdeki ibd ve gÂyeyi belirten pek cok Âyet vardır. Buyuk İslÂm filozofu İbn-i Ruşd bu bakımdan bu delili, Kur'an'ın delillerinden sayar ve "inÂyet delili" adını verir.

Bu delil, kÂinatı ve kÂinatın cuzlerini ve nevilerini bozulmaktan, dağılmaktan kurtarıp butun hususiyetleriyle birlikte intizam altına alan ve kÂinata hayat veren muhteşem bir nizamın varlığı esasına dayanmaktadır.

KÂinatta tecelli eden butun hikmetlerin, faydaların menşe'i bu nizamdır. Kur'an'da varlıkların menfaat ve maslahatlarından bahseden butun Âyetler, bu nizamı gostermektedir. Binaenaleyh butun maslahatların ve menfaatlerin mercii olan ve kÂinata hayat veren boyle bir nizam, elbette bir NÂzım'ın vucuduna delÂlet eder. Ayrıca o NÂzımın kasd ve hikmetini de gozler onune serer.

KÂinat nizamının varlığı, bugun ilim ve fenler tarafından butun acıklığı ile ortaya konulmuştur. Cunku, fen ilimlerindeki kullî kanunlar ve umumî prensipler, kÂinat nizamının yukseklik ve guzelliğinin reddi imkÂnsız şÃ‚hidleridirler. Nizam olmasa, kulliyet ve kanuniyetten soz edilemez, fen ilimlerinin varlığından bahsedilemezdi.

Allah'ın varlığını isbat sadedinde dış Âlemden cıkarılan tabiî delillerin hulÂsası budur. Konuyu İbn-Ruşd'un şu cumlesiyle tamamlıyalım:

"Allah'ın varlığını tam mÂnasıyla anlamak ve bu hususta tam bir bilgi sahibi olmak isteyenler icin, yeryuzundeki varlıkları incelemeleri vÂcibdir. [Bu hususta yazılan ilmî eser ve incelemeleri okumak da kifÂyet eder]. İnsanı Allah'ı bilmeye ve O'na inanmaya goturen en doğru yol da budur..."

Akıl Yoluyla Cıkarılan Metafizik Deliller:

Batılı ilÂhiyatcı filozoflar, Allah'ın varlığını isbat icin bircok aklî deliller ileri surmuşlerdir. Bunların en muhimi, modern felsefenin kurucusu olarak bilinen meşhur Fransız filozofu Dekart (Descartes) tarafından ifade edilen, "kemÂl" ve "nÂmutenÂhî" fikirlerine istinad ettirilen iki metafizik delildir. Bu iki delil, birbirinin tamamlayıcısı mahiyetindedir. HulÂsası şudur:

İnsanın noksan bir varlık olmasına rağmen, nÂmutenÂhî (sonsuzluk) fikrini taşıması; kemÂl sıfatlarına sÂhip, nÂmutenÂhî bir varlığın vucudunu gostermektedir. O da butun kemÂllerin ve sonsuzluğun sÂhibi Allah'tır.

Beşer Tabiatından Cıkarılan AhlÂkî ve VicdÂnî Deliller:

Bu konuda ileri surulen başlıca deliller şunlardır:

1. İnsanlık tarihi ve umumun şehÂdeti delili:

İnsanlık tarihi bize en ilkel devirlerden beri her asırda yaşayan insanlarda din inancının ve Allah fikrinin var olduğunu gostermektedir. Butun insanlar her asırda İlÂhî bir kudretin varlığına inanagelmişler ve bir dine sÂhip olmuşlardır. Nereye gidilmişse orada basit ve bÂtıl bile olsa, din ve Allah fikrine rastlanmıştır. Gecmiş devirlerde ceşitli şekillerde putlara tapanlar, ateşi, yıldızları takdîs edenler dahi butun bunların ustunde buyuk bir kudretin vÂr olduğuna, her şey'i yaratan ve terbiye eden, esirgeyen sonsuz bir varlığın mevcudiyetine inanmışlar; dış Âlemde taptıkları şeyleri O'na yaklaşmak icin birer vesile edinmişlerdir. Cinsleri, devirleri ve memleketleri ayrı, birbirini tanımayan milletlerde gorulen bu mutlak inanc birliği; din fikrinin umumî, Allah inancını fıtrî olduğunu isbat etmektedir.

Fıtrat yalan soylemeyeceği icin, butun insanlar arasında gorulen bu fikir ve şuur birliği, yersiz ve asılsız bir şey olamaz. O halde insanlık tarihinin ittifakla kabûl ettiği Allah fikri, şubhe goturmez bir gerceği ortaya koymakta ve CenÂb-ı Hakk'ın varlığına kuvvetli bir delil teşkil etmektedir.

2. İnsanın fıtratından ve taşıdığı duygulardan cıkarılan deliller:

İnsanın duygularında, arzu ve isteklerinde bir sonsuzluk vardır. Ruhunda hayra ve guzelliğe doğru buyuk bir meyil ve sonsuz bir hasret mevcuttur. Sonra insanlarda akıl ve idrÂk, irade ve ihtiyar da bulunmaktadır. Mahdut ve noksan olduğu halde, sonsuz bir hayra ve en mukemmele doğru yonelen bu duygular, şubhe yok ki, sonsuz ve ekmel olan bir varlığın yani Allah'ın mevcudiyetini isbat etmektedir.

Ayrıca, insan fıtrat ve vicdanında, duşmanlarına mukabil istinad noktası, ihtiyacları karşısında da istimdad noktası olmak uzere iki zarurî hakikat vardır. Bu hakikatler, ancak Allah'ın varlığına dayanır ve O'nun sonsuz kudretinden yardım gorurse bir mÂna ve değer kazanabilir. Her vicdanda ve fıtratta bulunan bu istinad ve istimdat noktaları, Allah'ın varlığını gosteren birer pencere olmaktadır. Bu bakımdan insan aklı, duşunme melekesini kaybetse bile, vicdan Allah'ı unutmaz.

Allah'ın varlığını isbat icin serdedilen delillerin umumî bir değerlendirilmesini yapacak olursak:

KelÂmcıların kullandıkları hudûs ve imkÂn delilleri, uzun ve anlaşılması zor delillerdir. Bu sebeble vehimlerden uzak kalamamıştır.

Filozof ve ilÂhiyatcıların aklî delilleri ise, o da vesveselerden butunuyle uzak değildir.

Bunlar dışında, Kur'an'ın ortaya koyduğu 2 delil vardır ki, bunlar Allah'ın varlığını isbat (isbÂt-ı vÂcib) konusunda serdedilen delillerin en kuvvetlisi, en sağlamı, tereddudlerden en uzak olanıdır. Bu iki delilden birisi, nizam veya diğer ifadeyle inÂyet ve gÂye delilidir. İkincisi de ihtir delilidir... Bunları yukarıda kısaca izah etmiştik...


TEVHİD DELİLLERİ
Burhan-ı Temanu':

İslÂm İlÂhiyat Âlimleri (KelÂmcılar) Allah'ın birliğini isbat icin ceşitli deliller zikretmişlerdir. Bunların en onemlisi Burhan-ı temanu' delilidir.

Her akl-ı selim sÂhibi bilir ki, ulûhiyet sıfatına sahip olan ve vucudu haricten bir varlığın değil, zÂtının gereği bulunan varlık, tam bir kudret mÂliki, mutlak bir hukum ve galebe sÂhibidir. Bu hÂl, ulûhiyetin îcabıdır. O halde ilÂh olan varlığın kudret ve kuvveti karşısında durabilecek bir rakibi bulunmaması gerekir. Aksi takdirde kudreti noksan, kendisi nÂkıs bir varlık olur. Boyle bir varlık da ilÂh olamaz.

Şimdi her bakımdan birbirine denk iki ilÂh bulunduğunu farz edelim. Yaratmakta ve hukmetmekte bağımsız hareket etmeleri ilÂhlığın tabiatı icabı bulunduğundan, bu iki ilÂhın her zaman ittifak edip anlaşmaları imkÂnsızdır. Tam bir kudret ve galebe sahibi olan her bir ilÂhın, kendi arzusuna muhalefet edilmesine rıza gostermesi de muhaldir.

Şu halde, her bakımdan birbirine eşit iki ilÂhın bulunduğunu farzettiğimizde, aralarında ihtilÂf ve arzularında catışma olacağı kesindir.

Boyle bir ihtilÂf sonunda, mesel ilÂhların biri bir şey'in olmasını, diğeri de olmamasını istese, aklen şu uc ihtimalden biri olacağı muhakkaktır.

1. Ya iki ilÂhın da dediği olacaktır.

2. Veya her ikisinin de dediği olmayacaktır.

3. Yahut ilÂhlardan birinin istediği olurken, diğerininki olmayacaktır.

Bu ihtimallerden herbiri de aklen muhal ve imkÂnsızdır.

Her ikisinin de istediği olsa, bir anda bir şey'in hem olması, hem de olmaması, yani, vucud ve adem gibi iki zıddın bir araya gelmesi durumu ortaya cıkar ki, bu mantıken imkÂnsızdır.

Her iki ilÂhın da istediklerinin olmaması, bir anda bir şey'in hem vucuddan, hem de ademden mahrum kalması, yani, zıdların ortadan kalkması demektir ki, bu da aklen ve mantıken muhaldir.

Bundan başka, istekleri yerine gelmeyen ilÂhların acziyete duşmeleri de soz konusudur. Âciz olan varlıklar ise, ilÂh olamazlar, bir şey yaratamazlar.

Ucuncu ihtimal gereğince, ilÂhlardan birisinin arzusu tahakkuk eder, diğerininki tahakkuk etmezse; arzusu yerine gelmeyen ilÂh Âciz olur, Âciz olan ise ilÂh olamaz.

Ayrıca ulûhiyet sıfatlarında eşit olduklarını zikrettiğimiz iki ilÂhtan birinin Âciz olduğu sabit olunca, Âciz olana eşit olan diğerinin de Âciz olacağı sabit olur. Boylece her iki ilÂhın da aczi lÂzım gelir. Âciz olan varlıklar da ilÂh olamazlar.

Bu şekilde butun ihtimallerin bÂtıl olduğu ortaya cıkınca, iki ilÂh faraziyesinin bÂtıl olduğu da kendiliğinden sabit olur. O halde ilÂh tektir. O da vucudu ezelî, ebedî, zÂtının gereği, mutlak kemal, mutlak kudret ve azamet sÂhibi olan Hak TeÂlÂ'dır.

Bu delile, Burhan-ı TemÂnu' adı verilmiştir.

Tevhidi isbÂt eden daha başka deliller de ileri surulmuştur. Muhim gorduğumuz bÂzılarına kısaca temas edelim:

"HÂkimiyetin ortak tanımaması" delili:

HÂkimiyetin en esaslı ve vazgecilmez kanunu, istiklÂliyettir. Yani, gayrın mudahalesini ve saltanata ortaklığını reddir.

HÂkimiyetin zayıf bir golgesine ve kucuk bir cilvesine mazhar olan Âciz insanların bile, istiklÂliyetlerini muhafaza icin dış mudahaleleri nasıl şiddetle reddettiği ve kendi işine başkalarının karışmasına nasıl musamahasız davrandığı meydandadır. Hatt hÂkimiyetine karışabilir tevehhumuyle, en dindar padişahlar bile, mÂsum cocuklarını ve sevdikleri kardeşlerini oldurtmuşlerdir. Bu da hÂkimiyette gayrın mudahalesine yer olmadığı gerceğinin ne derece kat'î ve esaslı olarak hukmettiğini apacık gostermektedir.

Acaba Âciz ve yardıma muhtac insanlardaki hÂkimiyetin bir golgesi bu derece mudahaleyi reddeder, hÂkimiyetinde iştirÂki kabûl etmez, istiklÂliyetini ne pahasına olursa olsun muhafazaya calışırsa; elbette "rububiyet derecesinde mutlak hÂkimiyeti, ulûhiyet derecesinde mutlak Âmiriyeti, ehadiyet derecesinde mutlak istiklÂliyeti olan" CenÂb-ı Hakk'ın ne derece şerikten, ortaktan, nazîrden, rakipten uzak olacağı anlaşılır.

Bu bakımdan istiklÂliyet ve infirad (teklik), Allah'ın mutlak hÂkimiyetinin zaruri bir neticesidir.

Nizam delîli:

KÂinat yuzunde zerrelerden yıldızlara kadar varlıkların tek tek herbirinde ve umumunda gorulen nihayet derecede mukemmel bir nizam ve intizam, tevhide en buyuk delil, en parlak burhandır. Cunku kÂinattaki ilÂhî icraat ve îcada, bir tek SÂni'den başkasının mudahalesi olsa, bu gayet hassas nizam ve muvazene bozulacak ve her tarafta intizamsızlık eseri gorunecekti.

Zerrelerden yıldızlara kadar hicbir şeyde, hicbir karışıklık, intizamsızlık gorulmemektedir. Bu hal, gayet parlak bir şekilde SÂni'in vahdetine, mulkunde ortağı, yardımcısı, rakîbi olmadığına şehadet etmektedir.

"Vahdette kolaylık, kesrette zorluk olduğu" delîli:

Eşyanın îcadı, bir tek SÂni' ve HÂlika verilirse, bir tek varlık gibi kolay olur. Eğer tabiata, tesadufe isnad edilirse, bir tek sinek, semÂvÂt kadar; bir cicek bir bahar kadar; bir meyve bir bahce kadar, zor ve muşkilÂtlı olur. KÂinatta eşyanın îcadında nihayetsiz bir suhûlet ve kolaylık gorulduğune gore, SÂni'in tek ve vÂhid olduğu anlaşılır...


ŞİRK: Şirk nedir?
Şirk kelimesi, ortaklık demek olup, tevhid kelimesinin zıddıdır. Şerik ise, ortak demektir.

Kur'Ân-ı Kerîm insanları tevhide, yani, Allah'ın birliğini kabûle dÂvet etmiş, O'na zÂtında, sıfat ve fiillerinde başkalarını şerik (ortak) kılmaktan şiddetle men'etmiştir.

Kur'Ân-ı Kerîm, ayrıca şirkin pek buyuk bir gunah ve zulum olduğunu, Hak TeÂlÂ'nın kendisine şirk koşulmasını asla afvetmiyeceğini, bundan başka olan gunahları - dileyeceği kimseler icin - afv edeceğini de bildirmiştir.

Yeryuzundeki herşey kendi emrine ve hizmetine verilmiş ve idaresine terkedilmiş olan insanın, kendi hizmetinde olan bÂzı varlıkları ilÂh kabûl ederek Allah'ı bırakıp onlara ibÂdet etmesi ve onları Allah'a şerik koşması gercekten son derece ağır bir gunah, buyuk bir zulumdur.

Şirkin gunah ve zulum oluşu, sadece Allah'ın hukukuna karşı bir tecavuz, iftira ve hakaret oluşu sebebiyle değildir. Şirk aynı zamanda kÂinatın ve umum mahlûkatın hukuklarına karşı da buyuk bir hakaret ve tecavuzdur.

Şirkin nevileri
Şirkin başlıca nevileri şunlardır:

1. Allah'ı bırakarak, O'ndan başka canlı veya cansız varlıklara tapmak ve onlara ibÂdet etmektir.

Hayır ilÂhı, şer ilÂhı diye iki ayrı ilÂha tapan Mecusîlerin şirki bu nevidendir.

2. Allah'a inanmakla beraber, O'na başka varlıkları şerik (ortak) koşmak, yani, Allah'tan başka bÂzı varlıkların da ulûhiyet sıfatı ile muttasıf olduğuna inanmaktır.

Hıristiyanlıktaki teslis akîdesi bu kısma girer...

3. Bu Âlemin yaratıcısının bir olduğunu kabûl etmekle birlikte, O'na yakınlığı te'min icin, put, heykel gibi cansız eşyaya ibÂdet etmektir. Putperestlik bu kısma girer.

4. Şirkin diğer bir şekli de, insanların bÂzı insanları Rab kabûl etmeleri, yani, onlara koru korune inanarak, Allah'ın emir ve yasakları yerine onların emirlerini yapmaları, yasaklarından kacmalarıdır. Kur'Ân-ı Kerîm'de Yahudilerin hahamlarını, Hıristiyanların da rÂhiblerini Allah'tan başka birer rab edindikleri beyan edilmektedir.

5. Şirkin en yaygın gorulen bir şekli de, insanın kendi heves ve suflî arzularına perestiş edip koru korune uyması, hevÂsını kendine bir nevi ilÂh edinmesidir.

Kur'an'da:

"Kendi heves ve arzûlarını ilÂh ve mÂbud edinen kimseyi gordun mu?" buyurulmak suretiyle bu gibiler kotulenmiştir.

6. Bir de gizli şirk vardır ki, bu da riyÂdır. Yani ibadeti ve iyilikleri yalnızca Allah rızÂsı icin yapmak yerine, başkaları gorsunler, beğensinler diye yapmak demektir. Boyle yapılan bir ibadette, bir nevi Allah'a şirk koşulmuş olmaktadır. Peygamberimiz bunu şirk-i hafî olarak vasıflandırmıştır.

Mu'min gizli - ÂşikÂr, acık - kapalı her turlu şirkten dikkatle kacınmalıdır. Hakikî tevhide ancak bu şekilde ulaşılır.

Kur'Ân-ı Kerîm'de şirkin butun nevileri şiddetle reddedilmiş; hakikî tevhid inancı butun insanlığa telkin edilmiştir.



Allah Herkesten Razı olsun İnşallah...
__________________