KURBANIN RUKUNLERİ

Soru: Kurbanın rukunleri nelerdir?
Cevap: Kurbanın yalnız bir ruknu vardır, oda kurban edilmesi caiz olan hayvanlardan birini kesmektir. Hayvanı kesmeden canlı olarak veya bedelini fakire vermekle kurban yukumluluğu yerine getirilmiş olmaz. 38


KURBANIN SAHİH OLMASININ ŞARTLARI

Soru: Kurbanın sahih olmasının şartları nelerdir?
Cevap: Kurbanın sahih olmasının şartları şunlardır:
1-Kurban edilecek hayvanın kusursuz olması,
2-Vaktinde kesilmiş olması 39


KURBANA ENGEL OLAN KUSURLAR

Soru: Bir hayvanın kurban edilmesine engel olan kusurlar nelerdir?
Cevap: Kurbana engel olan kusurların başlıcaları şunlardır:

1-Hasta olduğunun acıkca belli olması,
2-Kemikleri icinde iliği kalmayacak kadar zayıf olması,
3-İki veya bir gozunun kor olması,
4-Aksak ayağını yere basıp kesilecek yere gidemeyecek kadar topal olması,
5-Dişlerinin coğunun duşmuş olması,
6-Kulağının veya kuyruğunun yarısından fazlasının kopmuş veya kesilmiş olması,
7-Boynuzlarının bir veya ikisinin kokunden kesilmiş olması,
8-Koyunda bir, sığırda iki meme ucunun kopmuş olması,
9-Kuyruğunun veya kulaklarının doğuştan olmaması,
10-Burnunun kesilmiş olması,
11-Yalnız pislik yemiş olması, 40
12-Dilinin coğunun kesilmiş olması.

Ancak kurbanlık hayvanın şaşı, uyuzlu ve deli olmasında,kulaklarının delinmiş veya yarılmış ya da ucundan kesilip sarkık bir halde bulunmasında, cinsel organlarının bulunmamasında veya burulmuş bir halde bulunmasında bir sakınca yoktur. 41

Soru: Kurban etmeye mani olan kusurlar ne ile belirlenmiştir?
Cevap: Bu kusurlardan dort tanesi (apacık hastalık, zayıflık, korluk ve topallık) hadisle belirlenmiştir. Diğerleri de bunlara kıyas edilmek suretiyle muctehitlerce eklenmiştir ki, bunlar da onların ayarında veya daha kotu kusurlardır.

Soru: Zengin kimsenin satın aldığı kurbanlıkta belirtilen kusurlardan biri sonradan meydana gelse yerine başkasını alıp kesmesi gerekir mi?
Cevap: Evet, bu durumda zenginin onun yerine başkasını alıp kesmesi gerekir.

Soru: Fakir kimsenin satın aldığı kurbanlıkta kusurlardan biri sonradan meydana gelse, yerine başkasını alıp kesmesi gerekir mi?
Cevap: Hayır, fakir kimsenin bunun yerine başka bir hayvan alması gerekmediği gibi boyle kusurlu bir hayvanı alıp kesmesi de yeterlidir. 42 Cunku kurban onun hakkında bir nafiledir. Nafilelerde ise genişlik ve kolaylık vardır. 43

Soru: Kurbanlık hayvan, kesim esnasında kusurlanırsa yerine başkasını almak gerekir mi?
Cevap: Hayır, bu durumda zengin olsun fakir olsun yerine başkasını almak gerekmez. 44

Soru: Kurbanlık hayvanda bulunması mekruh olan kusurlar nelerdir?
Cevap: Kurbanlık hayvanda bulunması mekruh olan başlıca kusurlar şunlardır:

1-Yaşlılık sebebiyle sutten veya dolden kesilmiş olması,
2-Kulağın yarılmış veya delinmiş olması,
3-Yeni doğurmuş olması,
4-Gebe olması (doğumu yakın olan). 45

Soru: Zengin kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan olse yerine başkasını alması gerekir mi?
Cevap: Evet, zengin kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan olse, yerine başkasını alması gerekir. 46

Soru: Fakir kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan olse, yerine başkasını alması gerekir mi?
Cevap: Hayır, fakir kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan olse yerine başkasını alması gerekmez. 47

Soru: Zengin kimsenin satın aldığı kurbanlık hayvan calınsa veya kaybolsa, yerine başkasını kestikten sonra bulunsa onu da kesmesi gerekir mi?
Cevap: Hayır, zengin kimsenin bu durumda onu da kesmesi gerekmez. Cunku kurban kesme yukumluluğunu yerine getirmiştir. 48

Soru: Fakir kimsenin satın aldığı kurban calınsa veya kaybolsa, yerine başkasını kestikten sonra bulunsa onu da kesmesi gerekir mi?
Cevap: Evet, fakir kimsenin bu durumda onu da kesmesi gerekir. Cunku fakirin kurban niyetiyle satın aldığı hayvan kurban olmak uzere belirlenmiştir. Kendisine vacip olmadığı halde bunun kurban olmasını kendine gerekli kılmıştır. 49

Soru: Zengin bir kimsenin kurban icin aldığı hayvanı satması caiz midir?
Cevap: İmam-ı Azam ve İmam Muhammed'e gore, zengin bir kimsenin kurban icin aldığı hayvanı satması kerahetle caizdir. Bu durumda yerine benzerini veya daha iyisini alıp kurban eder. İmam Ebu Yusuf'a gore, kurban niyetiyle alınan hayvanı satmak caiz değildir. 50

Soru: Fakir bir kimsenin kurban niyetiyle aldığı hayvanı satması caiz midir?
Cevap: Hayır, fakir bir kimsenin kurban niyetiyle satın aldığı hayvanı satması caiz değildir. Cunku fakirin bu amacla aldığı hayvan kurban olarak belirlenmiştir. 51

Soru: Kurban niyetiyle satın alınan bir hayvanın değiştirilmesi caiz olur mu?
Cevap: Zenginin kurban niyetiyle satın aldığı hayvanı benzeri ve daha iyisi ile değiştirmesi caiz, fakat fakirin kurban niyetiyle satın aldığı hayvanı değiştirmesi caiz değildir.

Soru: Kurbanlık hayvan kesilmeden once doğursa, yavrusunu kesmek gerekir mi?
Cevap: Evet, bu durumda yavrusunu da kesmek gerekir. Cunku yavru anasına bağlıdır. Eğer yavru kesilmeyip satılırsa parasını sadaka olarak vermek gerekir.

Soru: Kurban ne zaman kesilir?
Cevap: Kurban kesme zamanı, kurban bayramanının birinci gunu tan yerinin ağarmasıyla başlar, ucuncu gunu guneş batıncaya kadar devam eder. 52 Ancak bayramın birinci gunu kesilmesi efdaldir.

Şehirde ve bayram namazının kılındığı yerlerde kurbanın bayram namazından sonra kesilmesi şarttır. 53 Ancak bayram namazının kılınmadığı yerlerde bayram gunu tan yerinin ağarmasından itibaren kesilebilir. 54

Soru: Birinci gun zeval vakti girmeden once bayram namazı kılınmadıysa kurban kesmek caiz olur mu?
Cevap: Bayramın birinci gunu zeval vakti girmeden once bayram namazı kılınmadıysa zevalden once kurban kesmek caiz olmaz. Ancak, bayramın birinci gunu zeval vaktine kadar bayram namazı kılınmamışsa, zeval vaktinden sonra kurban kesmek caiz olur. Eğer bayram namazının kılınması ikinci veya ucuncu gune kalmışsa, bu gunlerde kurban, zeval vaktinden once de sonra da kesilebilir; bayram namazının kılınmasını beklemek gerekmez. Cunku bayram namazıyla kurban kesmek arasında tertip, edada şart olup, kazada şart değildir. Bilindiği gibi bayram namazının vakti, guneşin bir veya iki mızrak boyu 55 yukselmemesinden zeval vaktine kadar gecen suredir. 56

Soru: Kurban kesildikten sonra o gunun bayram değil arefe gunu olduğu anlaşılırsa kesilen kurban gecerli olur mu?
Cevap: Eğer Zilhicce?nin onuncu gununun olduğuna şahitlik edilir de bayram namazı kılındıktan ve kurban kesildikten sonra o gunun bayram değil arefe gunu olduğu anlaşılırsa kesilen kurban gecerli olur. Cunku bu tur hatalardan korunmak her zaman mumkun olmayabilir. 57

Soru: Kurbanın vacip olması icin zamanın neresine itibar edilir?
Cevap: Kurbanın vacip olması icin zamanın sonuna itibar edilir. Yani, kurban bayramının ucuncu gunu guneş batmadan once zengin olan kimsenin kurban kesmesi gerekir. Aksine o gunun guneşin batışından once fakir duşen veya olen kimseden kurban yukumluluğu kalkar 58

Soru: Zengin olan bir kimse kurban kesmeyip de bayram gunleri gectikten sonra fakir duşse uzerinden kurban yukumluluğu kalkar mı?
Cevap: Hayır, bu durumda kişinin uzerinden kurban yukumluluğu kalkmaz. 59

Soru: Mukimlik ve misafirlik icin de zamanın sonuna mı itibar edilir?
Cevap: Evet, mukimlik ve misafirlik icin de zamanın sonuna itibar edilir. Yani kurban bayramının ucuncu gunu guneş batmadan once mukim olan kimsenin kurban kesmesi gerekir. Aksine o gunun guneş batışından once misafir olan kimseden kurban yukumluluğu kalkar. 60

Soru: Fakir bir kimse kurban kestikten sonra, kurban kesme gunlerinde zengin olursa tekrar kesmesi gerekir mi?
Cevap: Bu hususta iki goruş vardır. Tercih edilen goruşe gore tekrar kesmesi gerekmez. 61


Vaktinde kesilmeyen Kurban

Soru: Zengin bir kimse herhangi bir sebepten dolayı bayram gunlerinde kurban kesmemişse ne yapması gerekir?
Cevap: Bu durumda bir kurbanlık koyunun değerini fakirlere tasadduk etmesi gerekir. Ertesi seneye bırakılmaz. 62

Soru: Bir kimse kurban bayramında kesmek niyetiyle aldığı hayvanı kesmeyip kurban gunleri gecerse ne yapar?
Cevap: Kişi zengin ise dilerse aynını, yani o hayvanı, dilerse kıymetini, fakir ise aynını tasadduk eder. 63

Soru: Bir kimse aldığı bir hayvanı bayram gunlerinde kurban olarak kesmeyi adasa, fakat bayram gunlerinde kesmezse ne yapması gerekir?
Cevap: Bu durumda sahibi zengin olsun, fakir olsun, o hayvanı fakirlere tasadduk etmesi gerekir. 64

Kaynaklar: Bu değerli yazı, Hasip Asutay'ın hazırladığı, HÂcegÂn Yayınları'ndan cıkan, "Kurban Risalesi" kitabından alınmıştır.

38 Hindiyye, 5/291; Durer, 1/266.
39 el-Fıkhu'l-İslÂmî, 3/601.
40 Usulune gore hapsedilirse kurban edilebilir.
41 Reddu'l-Muhtar, 6/323. Şafiîlere gore uyuzlu, az da olsa kulağı veya kuyruğu kesilmiş olan hayvan kurban edilmez. Ancak doğuştan kuyruğu olmayan hayvan kurban edilebilir (Muğni, 4/286).
42 Şafiîlere gore fakirin kusurlu bir hayvanı alıp kurban olarak kesmesi caiz olmadığı gibi sonradan kusurlanan bir hayvanı kesmesi de caiz değildir (Cemle, 5/253; Muğni, 4/286). 43 Reddu'l-Muhtar, 6/325; Buyuk İslÂm İlmihali, s. 411.
44 Şafiîlere gore kesim esnasında da olsa kusurlanan bir hayvan kurban icin gecerli olmaz (Envar, 1/377).
45 ŞurunbulÂlî, 1/270;
46 Bedai, 5/66.
47 Aynı yer.
48 Reddu'l-Muhtar, 6/326.
49 Aynı yer.
50 Mebsut, 12/13.
51 Reddu'l-Muhtar, 6/317. Şafiîlere gore zengin veya fakirin kurban niyetiyle aldığı hayvanı değiştirmesi veya satması caizdir. Ancak kişi "bu kurbanımdır" veya "bunu kurban edeceğim" derse, kurban olarak belirlenmiş olacağından caiz olmaz (Muğni, 4/282).
52 Şafiilere gore kurban kesme zamanı bayramın birinci gunu guneş doğduktan sonra hafif iki rek'at namaz kılınıp kısa iki hutbe okunacak kadar bir zaman gectikten sonra başlar, dorduncu gun guneş batıncaya kadar devam eder. (İane, 2/331).
53 Şafiilere gore kurbanın, bayram namazından sonra kesilmesi sunnettir.
54 Durer, 1/268.
55 Orta boylu bir mızrak 12 karış uzunluğundadır.
56 Reddu(l-Muhtar, 6/318.
57 Hindiyye, 6/296; Buyuk İslÂm İlmihali, s. 413.
58 Kuhustanî, 2/199,
59 Hindiyye, 5/293.
60 Bedai, 5/293.
61 Reddu'l Muhtar, 6/316; Bezzaziyye, 3/294.
62 Hindiyye, 6/296; Reddu'l-Muhtar, 6/321.
63 Reddu'l-Muhtar, 6/321.
64 a.ge. e., 6320.
__________________