Soru: Bu şikÂyet, insanlar arasında coğalan gulme olgusuyla alakalıdır. Ozellikle gencler arasında:
Arkadaşlarla oturduğumuz meclislerde gulme cok oluyor hatta ifrat derecesine varırcasına. Bu olgu yayılıp coğalıyor bunun ilacı nedir?
Cevab: Bu şikÂyetin cevabı iki taraflıdır. İlim ve amel olmak uzere iki kısımdır:
İlmi Taraf: O da iki kısımdır.
Birinci Kısım: Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gulme hakkında hal ve durumu nasıldı, bunu bilmeliyiz. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu meselede ve her konuda ornek alınacak en hayırlı olandır.
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) gulmezdi ancak tebessum ederdi.”
Ahmed Musned 5/97, AlbÂnî Sahihu’l-Cami 4861
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) uzun sukutlu ve az gulerdi.”
Ahmed Musned 5/97, AlbÂnî Sahihu’l-Cami 4862
Aişe (Radiyallahu Anha) şoyle dedi:
“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’i kahkaha ile gulduğunu hic gormedim, taki kucuk dilini goreyim bilakis o sadece tebessum ederdi.”
Ebu Davud 5098
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyurdu:
“Gulmeyi coğaltmayınız! Cunku gulmenin cokluğu kalbi oldurur.”
İbni Mace 4193, AlbÂnî Es-Silsiletu’s-Sahiha 506
Başka bir rivayette Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyurdu:
“Cok gulmek, kalbin fesadıdır.”
Kısa olarak ilmî taraf boyle.
Amelî kısmı tarafana girmeden once bilmeliyiz ki gulmek haram olan bir durum değildir. Musluman, asık suratlı, kaba, sert, huzunlu olamaz. Gulmek fıtrî bir haldir. İnsanın tabiatında var.
Allah (Azze ve Celle) şoyle buyuruyor:
“Doğrusu gulduren de O’dur ağlatan da.”
Necm 43
Fakat bizim şu anda ilacıyla meşgul olduğumuz neticelerinden sakındırdığımız problem şudur:
–Kahkahalarla uyumlu ahenkli meclisler.
–Mu’minin kalbinin iyi ve sağlam olması yerine, ağzını acıp cok gulmeyle kalbini bozması.
–Davetcinin, insanların cok gulmesini, insanları kazanmaya bir vesile kılması iddiası. Onları faydalı olmak ve etkilemek icin olsa bile, bilmiyor ki insanlar onun etrafında sadece gulmek icin toplanıyorlar. Onların ondan faydalanması ne azdır!
Problem şu ki: Bazı insanları cok gulmeyi sıkıntı ve uzuntulerinden bir cıkış olarak gormektedirler. Bu kotuyu iyiyle değiştirmektir. Hatırlıyorum bir genc, derste başarısız olması kaygısıyla meşgul olup bu mevzuyu duşunurken ve ailesiyle olan problemlerini vs. aklına takmışken, evinden cıkıyor ve ona yolda bir kardeşi tesaduf ediyor. Kardeşi soruyor:
−Nereye gidiyorsun? Genc:
−Kederli ve uzuntuluyum, filanla falana gideceğim, beni guldurmeleri ve uzuntulerimi bana unutturmaları icin diye cevap veriyor. Hissedemiyor bu kişinin onu guldurmesi, onu uyuşturması gibidir. Bu uyuşturmanın etkisi gectikten sonra tekrar eski halini alacağını bilmiyor.
Uzuntu, tasa, keder ile ilgili Nebevi ilactan gafil olmaması gerekir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’i bir iş uzseydi şoyle derdi:
“Ey hayy ve kayyum olan Rabbim rahmetine yardım diliyorum.”
AlbÂnî Sahihu’l-Cami 4777
Diğer bir hadiste Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e bir uzuntu ve keder geldiğinde şoyle derdi:
“Ya hayyu ya kayyum senin rahmetinle yardım diliyorum. Allah Rabbimdir, O’na hicbir şeyi ortak koşmuyoum.”
AlbÂnî Sahihu’l-Cami 4791
Ameli (pratik) Taraf:
Gulme olgusunda aşırı bir şekilde devamı tedavi etmek, ancak şu vesilelerin gercekleşmesiyle olur.
1) Olum, kabir, ahiret gunu, onda olacak hesabı, sırat, ateş ve diğer korkunc manzaraları hatırlamak.
Bu hatırlamayı, bu manzaraları tasvir eden naslarla yetiştirmek, terbiye etmek ve geniş olarak şerhlerinden okumak yumuşak kalpli ve zahid insanlarla oturmak.
2) Gunumuzde muslumanların yaşadıklarını duşunmek.
Dinden uzaklaşmayı, gozden gecirmek ve muslumanların yaşadığı gercekleri duşunmek. Her yonden gerilemeleri, karşılaştıkları eziyet ve zorlukları, kotu yok oluşları, dunyada aleyhlerine alınan gizli karar ve tertipleri. İşte Musluman bunları sadık ve derin bir duşunceyle duşunduğu zaman bu onun gulme ve ağlamasında bir etkisi olmalıdır.
3) İslam ummetine karşı, boynundaki emanetin ağırlığını hissetmeli. Onun ummeti, ondan buyuk bir calışma istiyor, kotuleşen kementlerden ve yıkılışından uyanmak icin. Eğer o bu durumu endişe ediyor ise kendine; gucu yettiğince, toplumunu, sevdiklerini, arkadaşlarını ve ailesini duzeltmek icin, olan meşguliyet ile zamanını gecirecektir. Onu heyecanlandıran ve doyuran şeylere, fazla gulmeye ve ehemmiyetsiz meselelere vakit bulamayacaktır o zaman.
4) Cok gulen insanlardan uzak durmak.
Cok gulduren ve komiklik yapan olarak bilinen şakacı şahsiyetlerin iclerine girmekten sakınmak. O meclislerden uzaklaşmakla beraber onlara ve onlarla oturanlara nasihatlerde bulunmak.
Az once gecmişti bazı davetciler gulmeyi insanları kazanmak icin vesile sayanlara işaret etmiştik. Oyleki bazıları gulduren şeyh nerede? Gulduren davetciyi istiyoruz. Bu en alcak seviyedir. Dileriz bunlar ummet arasından cıkar. Cunku Allah-u TeÂlÂ’nın dini buyuk ve metindir.
“Kur’an hak ile batılı ayıran bir sozdur. O, asla bir oyun değildir.”
Tarık 13, 14
“Size verdiğimizi kuvvetle tutun.”
Bakara 63
Bir hadisite Allah Rasûlu (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyurmuştur:
“Bildiğimi eğer bilseydiniz? Az guler, cok ağlardınız ve yukseklere cıkar Allah’a yalvarırdınız.”
Eğer gercekten hakiki manasıyla biz bizden ne istenildiğini bilseydik ve bizi ne bekliyor hoş uykular bir damla dahi olsa gozumuze girmezdi.
5) Elinden geldikce gulmeye karşı gelmek.
Bir topluluk onları bir araya getirir ve coğu vakitlerini gulme ve kahkaha ile gecirirler. Yapması gereken ilk şey, esnemeye mani olduğu gibi gulmesine de hÂkim olmalı. İkinci olarak, gelenlere nasihat etmeli ve onlara yardım etmeli. Bu da, becerikli, hunerli, kararlı ve ciddi bir adama muhtactır. İnsanlarda Allah’a hamd olsun buyuk bir hayır var.
Kıymet takdir eden ve islah eden duzelten davetcilere uymaya hazırdırlar. Bu nasihat ona ceşitli yollar verebilir. Onlara gulme ve guldurmenin kotu yonlerini dezeavantajlarını zikredebilir. Onu yalan ve uydurmaya yonlendirebilir. Gulduren kişi, anlatacak bir hikÂye veya gercek bir olay bulamazsa, bu defa hayalinden uydurmaya başlar tÂki onları guldurecek bir konu bulsun. Boyle kişiyi, Allah Rasûlu (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) korkutmuştur:
“Konuşup insanları guldurmek icin yalan soyleyene yazıklar olsun!.. Yazıklar olsun!.. Yazıklar olsun!..”
AlbÂnî Sahihu’l-Cami 7/36
Gulmenin kotuluklerinden biri de insanın şahsiyetini sarsar ve gozden duşurur. Gulduren kişi her ne kadar gorunuşte toplumda bir yeri olduğu zannedilse bile gercekte o onların yanında cok değersizdir. Ona ne değer verirler ne de hurmet gosterirler. Bunun benzerini gulmeye iyice dalan icinde soyleyebiliriz.
6) Gulmeye yonlendiren mevzuyu faydalı başka mevzuya cevirmek.
Baktın ki hazır bulunanlar gulmede normal durumu aştılar ve kendilerini onun sebeplerine teslim ettiler, munasip bir uslupla yavaş yavaş kalplerine girer, onları ciddiyet Âlemine ve vakitlerinden istifade etmeye cevir. Bu da, ya faydalı bir kitaptan okuyacak ya da onemli bir mevzuyu tartışmak ve goruşlerini ortaya cıkarmak icin teklif et ya da hayırlı ve ıslah edici bir amel icin onları ittifaka davet etmek vs. Bu Allahu TeÂlÂ’nın sevdiği ve razı olduğu işlerdendir.
7) Haddi aşmak, sınırı gecmek.
İş haddini aştı; yani oturanlar karşı cıktılar ve gulmeye daldılar ve gaflet yoluna girdiler. Son care dağılmaktır. Kendini ve kalbini fesadtan korumak icin meclisten kalk ve onları terk et. Cunku sen uzerine duşen nasihat ve yonlendirmeleri yaptın. Allahu TeÂl şoyle buyuruyor:
“Hicbir gunahkÂr, bir başka gunahkÂrın yukunu taşımaz.”
__________________