Tefsîr, beyan etmek ve keşf etmek demektir. Bildirmek ve acıklamaktır. (Tevil), rucû' etmektir. Tefsîr, bir mĂ‚na vermektir. Tevil, ceşidli mĂ‚nalar arasından birisini secmektir. Kendi re'yi, goruşu ile tefsîr, cĂ‚iz değildir. Tefsîr, rivayet ile yapılır. Tevil, dirĂ‚yet ile yapılır. Hadis-i şerifte, (Kur'an-ı kerimi, kendi goruşu ile acıklayan, doğru olsa dahî, hatĂ‚ etmiştir) buyuruldu. Resûlullahdan ve EshĂ‚b-ı kirĂ‚mdan gelen haberlere ve Ă‚limlerin tefsîrlerine ve tefsîr ilminin usûlune bakmadan ve Kureyş lugatini bilmeden ve hakîkat ile mecĂ‚zı duşunmeden, mucmel, mufassal ve umûmî ve husûsî olanları birbirinden ayırmadan ve Ă‚yet-i kerimelerin indirilme sebeplerini ve nĂ‚sih, mensûh olduklarını araştırmadan verilen mĂ‚nayı, Allahu teĂ‚lĂ‚nın kelĂ‚mı olarak soylemek doğru değildir. Tefsîr, kelĂ‚m-ı ilĂ‚hîden murĂ‚d-ı ilĂ‚hîyi anlamak demektir. Kendiliğinden verdiği mĂ‚na doğru olsa bile, meşru yoldan cıkarmadığı icin, hatĂ‚ olur. Verdiği mĂ‚na yanlış ise, kĂ‚fir olur. Hadis-i şerifleri de, sahih veya bozuk olduğunu bilmeden soylemek, sahih olsa bile, gunah olur. Boyle kimsenin hadis-i şerif okuması cĂ‚iz olmaz. Hadis kitaplarından, hadis nakletmek icin, hadis Ă‚limlerinden icĂ‚zet almış olmak lĂ‚zımdır. Hadis-i şerifte, (Uydurduğu bir sozu, hadis olarak soyliyen kimse, Cehennemde azĂ‚b gorecektir) buyuruldu. Kur'an-ı kerimi, tefsîr Ă‚limlerinden icĂ‚zeti olmıyanın da, tefsîr kitaplarından alarak soylemesi ve yazması, cĂ‚izdir. Yukarıda bildirilen, tefsîr etmek şartlarını hĂ‚iz olan kimse, yazılı icĂ‚zeti olmadan tefsîr ve hadis nakledebilir. İcĂ‚zet vermek icin para almak cĂ‚iz değildir. Ehliyyeti olana icĂ‚zet vermek vĂ‚cibdir. Ehliyyeti olmıyana icĂ‚zet vermek haramdır.

Hadis-i şerifte, (Kur'an-ı kerime, ehliyyeti olmadan mĂ‚na veren, Cehennemde azĂ‚b gorecektir) ve (Bilmediğini hadis olarak soyleyen, Cehennemde azĂ‚b gorecektir) ve (Kur'an-ı kerime kendi goruşune gore mĂ‚na veren Cehennemde azĂ‚b gorecektir) buyuruldu. Bid'at sahiplerinin, kendi bozuk îtikatlarını isbĂ‚t etmek icin, Ă‚yet-i kerime ve hadis-i şerif okumaları, boyledir. [Şî'îler, VehhĂ‚bîler, Teblîg-ı Cemaatcılar, Mevdûdîciler ve Seyyid Kutubcular boyledir. Yûsuf-i NebhĂ‚nî boyle bozuk tefsîrleri (ŞevĂ‚hid-ul hak) kitabında uzun anlatmaktadır. Kur'an-ı kerimin dış mĂ‚nası olduğu gibi, ic mĂ‚nası da vardır diyerek, kendilerine gore mĂ‚na verenler de, boyledir. Kelimelerin, kendi zamanlarında, kendi aralarında kullandıkları mĂ‚nalarına gore tefsîr yapanlar da boyledir.
Osmanlı devletindeki Ă‚limlerden Nuh bin MustafĂ‚ Konevî, 1070 [m. 1660] de Kahîrede vefĂ‚t etmiştir. Muhammed ŞihristĂ‚nînin (Milel ve Nihal) kitabına yaptığı tercumede diyor ki, (İsmĂ‚'îliyye) fırkasında olanlar, imam-ı CĂ‚fer SĂ‚dıkın buyuk oğlu İsmĂ‚'îlin yolundayız dedikleri icin, bu ismi almışlardır. Bunlara (BĂ‚tıniyye) fırkası da denir. Cunku Kur'anın zĂ‚hir mĂ‚nası olduğu gibi, bĂ‚tın mĂ‚nası da vardır. ZĂ‚hir mĂ‚nası, fıkhcıların kalıplaştırdığı belli ve sınırlı şeylerdir. BĂ‚tın mĂ‚nası ise, Kur'anın ic mĂ‚nası olup ucsuz denizdir dediler. ZĂ‚hir mĂ‚nayı bırakıp, bĂ‚tın dedikleri, kendi uydurdukları şeylere inandılar. HĂ‚lbuki, Peygamberimiz, Kur'an-ı kerimin zĂ‚hir, acık mĂ‚nasını bildirdi. ZĂ‚hir mĂ‚nayı bırakıp, ic mĂ‚na uydurmak, kufur olur. Zındıklık olur. Bu hîle ile, islĂ‚miyeti yok etmeye calıştılar. Cunku, (mecûsîler) yĂ‚ni ateşe tapanlar, islĂ‚mın yayılmasını onliyebilmek icin, reîsleri Hamdan Kurmut, bu boluculuğu ortaya cıkarıp, (KarĂ‚mıta) devletini kurdu. HĂ‚cıları katl ve Hacer-i esvedi KĂ‚beden cıkarıp Basraya getirdi. (Cennet, dunya lezzetleri, Cehennem de, dînin ahkĂ‚mına uymaktır) dediler. Haramlara, guzel sanat ismini verdiler. İslĂ‚m dîninin kotu huy, fuhuş dediği ahlĂ‚ksızlıklara moral eğitimi diyerek gencleri sefĂ‚lete suruklediler. Devletleri islĂ‚miyete cok zarar verdi. 372 [m. 983] de gadab-ı ilĂ‚hîye yakalanıp mahv oldular.]

Tefsîri, nakil sûretiyle yapmak lĂ‚zımdır. Tefsîr yapabilmek icin, şu onbeş ilmi bilmek lĂ‚zımdır: Lugat, nahv, sarf, iştikak, me'Ă‚nî, beyan, bedî', kırĂ‚'et, usûl-i din, fıkh, esbĂ‚b-ı nuzûl, nĂ‚sih ve mensûh, usûl-i fıkh, hadis, ilm-i kalb. Bu ilimleri bilmiyen kimsenin tefsîr yapması cĂ‚iz değildir. İslĂ‚m ahkĂ‚mına uyan, rĂ‚sih ilimli Ă‚limlere Allahu teĂ‚lĂ‚nın vĂ‚sıtasız olarak ihsĂ‚n ettiği ilme (Mevhibe) veya (Kalb ilmi) denir. Hadis-i şerifte, (İlmi ile amel edene, Allahu teĂ‚lĂ‚ bilmediklerini bildirir) buyuruldu. Yukarıdaki on beş ilme mĂ‚lik olmıyan kimsenin, tefsîr yapması cĂ‚iz değildir. Yaparsa, kendi goruşu ile yapmış olur. Cehennemde yanmaya mustehak olur. Hadis-i şerifte, (Kırk gun ihlĂ‚s ile islĂ‚miyete uyan kimsenin kalbini, Allahu teĂ‚lĂ‚ hikmet ile doldurur. Bunları soyler) buyuruldu. MuteşĂ‚bih Ă‚yetlere mĂ‚na veren, kendi goruşu ile tefsîr yapmış olur. Bid'at sahiplerinin tefsîri boyledir.

Kur'an-ı kerimde bulunan bilgiler uc kısmdır: Bir kısmını, hic bir kuluna bildirmemiştir. ZĂ‚tının ve sıfatlarının hakîkati ve gaybdan haber vermek boyledir. İkinci kısm, yalnız Peygamberlerine bildirdiği esrĂ‚rdır. Bunları, Peygamberler, yalnız Allahu teĂ‚lĂ‚nın izin verdiği kimselere bildirir. Ucuncu kısm bilgileri, Peygamberine bildirmiş ve butun ummetine bildirmesini emretmiştir. Bu ucuncu kısm da, ikiye ayrılır: Birincisi, ancak işitmekle oğrenilir. KıyĂ‚met hĂ‚lleri boyledir. İkincisi, gorup incelemekle ve okuyup mĂ‚nasını anlamakla oğrenilir. Îman ve islĂ‚m bilgileri boyledir. Muctehid imamlar bile, Nasslarda acık bildirilmemiş olan şeriat bilgilerini kesin olarak anlıyamamışlar, ihtilĂ‚fa duşmuşlerdir. Boylece amelde ceşidli mezhepler meydana gelmiştir. Yukarıda bildirilen onbeş ilme sahip olanın cıkaracağı mĂ‚nalara tefsîr denmez, tevil denir. Cunku, bu mĂ‚nalarda kendi re'yi bulunur. YĂ‚ni anladığı ceşidli mĂ‚nalardan birini secmekte kendi re'yini kullanır. Sectiği mĂ‚na, Ă‚yet-i kerimelerin ve hadis-i şeriflerin acık mĂ‚nalarına yĂ‚hut icmĂ‚'a uygun olmazsa, fĂ‚sid olur. (Berîka) sonunda, raksın haram olduğunu anlatırken diyor ki, (Bize, tefsîr kitaplarına gore amel etmek emrolunmadı. Fıkh kitaplarına tĂ‚bi olmamız emredildi.)


Kaynak : İslĂ‚m AhlĂ‚kı
__________________