Sual: Farklı ictihad ve farklı hadisler var. Bu hususta acıklama yapar mısınız?
CEVAP
Allahu teÂl (Resulume uyun) buyuruyor. Resulu de, rahmet ve kolaylık olması icin farklı hukumler bildirmiştir. Onun dindeki her sozu vahiydir. Ona uymak icin, Onun vÂrisleri olan Âlimlere uymak lazımdır. Bir hak mezhebe uyan Âlimlere uymuş olur. İctihad seviyesine yukselen Âlim, ictihad yapar. İctihadında yanılsa bile sevap alır. Hadis-i şerifte buyuruluyor ki:
(Muctehid, ictihadında hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alır.) [Buhari]

Hatası bile sevap olan Âlimlerin boyle farklı ictihadları Allahu teÂlÂnın bir rahmetidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Âlimlerin farklı ictihadları rahmettir.) [Beyheki]

Farklı ictihadından dolayı bir Âlim, oteki Âlimin ictihadının yanlış olduğunu soylemez, soyleyemez. Cunku Mecellede (İctihad ictihadla nakzedilemez) buyuruluyor. (Madde 16)

Farklı ictihadlar rahmet olduğu gibi, hadis-i şeriflerin farklı olması da rahmettir. Resulullah efendimiz, Muslumanlara rahmet olması icin farklı hukumler bildirmiştir. Eğer tek hukum olsaydı, mezhepler hasıl olmazdı. Kıyamete kadar, dunyanın her yerinde, her mevsimde, her şartta tek bir nizam olur, Muslumanların halleri, yaşamaları gucleşirdi.

İmam-ı Şarani hazretleri, farklı ictihadların ve farklı hadis-i şeriflerin rahmet olduğunu bildirmek icin koca bir kitap yazmıştır. Kitabına Mizan ismini vermiştir. Bu kıymetli eserinde birbirine zıt gorunen hadis-i şeriflerin hikmetlerini acıklamıştır. Peygamber efendimiz, bazı emirleri zata mahsus [kişiye ozel] olarak bildirmiştir. Mesela, erkeklere ipek yasak olmasına rağmen, Hazret-i Zubeyr ve Hazret-i Abdurrahman icin, ipek giymelerine izin vermişti ve bu izin yalnız bunlara mahsustu. Hazret-i Arfece’ye de, altın burun takmasına izin vermişti. Bu hukum umuma şamil değildi. Bazı izin vermeler de, her ne kadar o şahsa ise de, herkes icin gecerli idi. Bazıları da yalnız izin verilen şahsın durumunda olanlara mahsustu. Mesela hasta ise, secde edemeyene, ima ile kıl buyurmaları gibi. Bazılarına da zor işleri yapmasına izin verirlerdi, o da kuvveti yerinde olanlar icindi. Boylece birbirinden farklı bircok hadis-i şerif meydana cıkmıştır. İmam-ı Şarani, bunları teşdid ve tahfif olarak ayırmıştır.

Farklı sahih hadis-i şeriflerden bazıları şoyledir:
(Kan aldırmak abdesti bozmaz.) [Beyheki] (Hanefi haric, uc mezhepte boyledir.)

(Akar kan abdesti bozar.) [Beyheki, D. Kutni] (Hanefi’de boyledir.)

(Burnu kanayan abdest alsın.) [Beyheki] (Hanefi’de boyledir.)

(İmamın kıraati, cemaatin kıraatidir.) [Hatib] (Hanefi’de boyledir.)

(Fatihasız namaz olmaz.) [Buhari] (Şafiilerin ameli boyledir.)

(Zekerine dokunan erkeğin abdesti bozulur.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Maliki’de boyledir.)

(Zekerine dokunan erkeğin abdesti bozulmaz.) [Ebu Davud,Tirmizi, Nesai] (Hanefi’de boyledir.)

(Fercine dokunan kadının abdesti bozulur.) Beyheki] (Şafii’de boyledir.)

(Abdestte, ağzı ve burnu yıkayın.) Beyheki] (Sadece Hanbeli’de farzdır.)

(Ağzı ve burnu yıkamak sunnettir.) [Muslim] (Hanbeli haric diğer uc mezhepte sunnettir.)

(Deve eti yemek abdesti bozar.) [Muslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Hanbeli’de boyledir.)

(Besmelesiz abdest olmaz.) [Ebu Davud, Tirmizi, Beyheki, Hakim] (Hanbeli’de boyledir.)

(Ateşte ısınmış bir şeyi yiyip icmek abdesti bozar.) [Muslim, Ebu Davud, İbni Mace, Tirmizi, Nesai] (Dort mezhebin ameli boyle değildir.)

(Denizin hayvanları helaldir.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Hanefi haric, 3 mezhepte boyledir.)
__________________