İnsanın, her işinde Kudreti Sonsuza dayandığını, O'nun yardım ve dilemesi olmadan iyi-kotu hic bir şeyin cereyan etmeyeceği inancını ifade etmek uzere, gunluk hayatta sık sık kullandığı vecizeleşmiş bazı cumleler bulunmaktadır. Ancak ne kadar kapsamlı bir manaya sahip oldukları ve ne kadar sevaplı oldukları yeterince bilinmemektedir. Bunlardan birisi de La havle vela kuvvete illa billÂh, şeklindeki cumledir. Biz yazımızda bu cumle uzerinde durmaya calışacağız.

Bu mubarek cumlede gecen havl kelimesi; hareket ve care anlamına gelmektedir. Metinde gecen kuvvet kelimesi ise Turkcemizde yaklaşık aynı anlamda kullanılmaktadır. Lugatlerde gecen kelime anlamları ve hadis şerhlerinde yapılan izahlar goz onune alınınca bu cumle şu şekilde tercume edilebilir: “Hayırlı işler yapabilmek, gunahlardan kacınabilmek ve insan gucunu aşan olaylar karşısında metin durabilmek dahil, hareket, tekÂmul, guc ve kuvvet gerektiren her hÂlimiz ve her işimiz icin gerekli guc ve kuvvet ancak Allah'ın lutfu iledir.”

Onun icin de insan hayatına kuşatıcı bir nazarla bakanlar bu cumleyi acıklama sadedinde şoyle demişlerdir:
— Yokluktan cıkıp vucuda gelmek icin gerekli havl ve kuvvet Allah'tandır.
— Hayatta kalmak icin gerekli havl ve kuvvet Allah'tandır.
— Zararı def', menfaati celb icin gerekli havl ve kuvvet Allah'tandır.
— Musibetten uzak kalıp arzu edilen şeyleri elde etmek icin gerekli havl ve kuvvet Allah'tandır.

— Gunaha duşmemek, ibadete devam etmek icin gerekli havl ve kuvvet Allah'tandır.
— Azaba maruz kalmamak, nimete mazhar olmak icin gerekli havl ve kuvvet Allah'tandır.
— Zulmete duşmemek, iman nuru ile tenevvur etmek icin gerekli havl ve kuvvet Allah'tandır.1
Havl kelimesinin maddî-manevî zararlı şeylerden kacınma ve korunma gucunu; kuvvet kelimesinin ise maddî-manevî, faydalı ve musbet şeyleri yapma gucunu ifade ettiği de hadis şarihleri tarafından belirtilmiştir.

Bu cumlenin insan hayatındaki onemine dair şu izahlar da yapılmıştır:
— Bu cumlede dile getirilen inanc, kusurlu ve aciz olan insana, tabir yerinde ise haddini (sınırlarını) bildirir, gercek kul*luğa, Allah’ın sonsuz kuvvet ve kudretini itirafa davet eder.
— Bu inanc sayesinde insan kendi nefsinde ve şuuru dere*ce*sinde, Hakiki Muessiri gorur.
— Bu cumlenin ruhunu kav*rayan kimse, menfi hÂdiselere karşı telaşa kapılmaz ve kalbindeki huzuru muhafaza eder. Hatta dehşet salan bir hÂdise ile karşılaşsa bile; “Mevl gorelim neyler, neylerse guzel eyler” der, ibret nazarı ile seyreder.
— Bu cumle yeis ve ucub gibi ma*nevî hastalıkları tedavi eder. Şoyle ki: Olup biten hÂdiselerin ve şeytan gibi aldatıcı varlıkların serbest ve sahipsiz olduğunu zanneden veya ulfetten dolayı hÂdiselerin gercek failini goremeyen insanın umidi kırılır, bazen hayatını zehir eder. Diğer taraftan, yapılan bazı hayır-hasenata vesile veya aracı olduğunu goren insan, bunları kendi guc ve kuvvetiyle yaptığını zan*neder, hakikî failin kendisi olduğunu duşunur. Oysa mahiyeti itibarıyla unutkan, aceleci, bencil, korkak, muhtac… olan insan daha cok kusurlu, hatalı ve noksan işler yapar. Oyle ise insanın kendini beğenip ovunme hakkı yoktur. İşte bu cumle der ki: "Ey insan, isyan, bel ve musibetlere maruz kaldığında umitsiz olma, Allah’tan guc ve kuvvet iste. Diğer taraftan mehÂsin ve kemÂlata karşı malikiyet davasından da vazgec.”

— İnsan hayatında tevekkulun buyuk onemi bulunmaktadır. Tevekkul; tesir-i hakikî vermemekle beraber sebepler dairesinde esbÂba arızasız riÂyet edip kalbin Allah’a tam itimat ve guveni, hatta başka guc kaynakları mulÂhazasından butun butun sıyrılması manasına gelir ki, iki adım otesi, "gassÂlin elindeki meyyit" sozuyle ifade edilen teslim mertebesidir. Diğer bir yaklaşımla tevekkul; CenÂb-ı Hak’a bel bağlayıp itimat etme ve O’ndan başkasına kalbin kapılarını kapama demektir ki; buna, bedenin ubudiyete, kalbin rubûbiyete kilitlenmesi de diyebiliriz. Dunyadaki sunnetullah gereği esbaba riayetten sonra tevekkulu dile getirmenin en guzel şekli ise, konumuz olan, “Havl ve kuvvet, olup biten her şey, ancak Allah’ın izni ve iradesi dÂhilinde gercekleşir” şeklindeki kudsî beyandır.
— Bilindiği gibi halk arasında ofkelenen kişi bu ofkesini yenmek, dolayısıyla o sinirle nahoş bir şeye sebebiyet vermemek icin “La havle …” der. Bununla, ofkeyi yenmenin yolunun da Allah'a dayanmak olduğu anlatılır.
(ALINTI) Prof. Dr. Abdulhakim Yuce

__________________