Tebliğ: sozluk anlamı itibariyle ulaştırmak manasına gelir. Devlet yonetiminde “Tebliğ-tebelluğ” bilinen kavramlardır. Orneğin bir mahkeme bir adama -mahkemeye gelmesi icin- cıkardığı bir celpnameyi ona ulaştırdığında bunu “tebliğ” etmiş olur. Kişi de bunu aldığında tebelluğ etmiş olur.
Tebliğ, irşat, emri bilmaruf arasındaki fark nedir?

İslam literaturunde bir terim olarak Tebliğ sozcuğu Kur’an ve Sunnetin mesajlarını birilerine ulaştırmak anlamına gelir. Tebliğin ilk safhası Hz. Peygamberin Kur’an metnini insanlara ulaştırması ile gercekleşmiştir. İkinci safhası insanların bilmediği hususları bilmediği Kur’an ayetlerinin manasını onlara ulaştırmak bildirmek beyan etmektir. Kur’an’da bu safha “tebyin=beyan etmek acıklamak” olarak ifade edilmiştir.

- İrşad kavramı; Kur’an’da ruşd reşad rÂşid reşîd ve murşid şeklindeki turevleriyle gecmektedir. İrşat: İnsanlara hak yolu gostermek dunya ve Âhiretle ilgili zarar ve yararları anlatmaktır. Fert ve cemiyet olarak insanlığın yararına olan faydalı ve hayırlı yola “ruşd” bu doğru yolu kendi şahsında benimseyip gosterenlere “reşîd” “rÂşid”; onu başkasına gosterip benimsetmeye calışan kimseye de “murşit” adı verilir.

İrşat kelimesi maddi mÂnÂda da "yol gosterme" anlamında kullanılması mumkun olmakla beraber asıl kullanılışı aklî-manevî yolu gostermek icindir. Dolayısıyla irşat din terminolojisinde hidÂyet kavramı ile eş anlamlı olarak kullanılmıştır. Ancak "hidÂyet" kavramı genellikle Allah’a nispet edildiği halde "irşat" kavramı insana da nispet edilmektedir.

- Emri bil-maruf ise guzel şeylerin yapılmasına gayret etmektir. Maruf sozluk anlamı itibariyle marul olan tanınan-bilinen şey demektir. Terim olarak iyilik anlamına gelir. Cunku iyi olan şeyler genelde herkes tarafından bilinir tanınır.

Ancak emri bil-maruf kavramı Allah’ın emrettiği guzelliklerdir. Alimlerin buyuk coğunluğuna gore Allah neyi emretmişse o iyidir guzeldir neyi yasaklamışsa o cirkindir kotudur.

Buna gore emri bil-maruf kavramı Allah’ın emirlerini başkalarına iletmektir.

Bu acıdan bakıldığında; tebliğ irşad emri bilmaruf arasında sıkı bir ilişki vardır: Emri bilmarufu yapan kimse aynı zamanda Allah’ın emrini ona tebliğ etmiş ve onu hak yola irşat etmiş olur.

Ancak bu uc kavram arasında ufak bir nuans vardır:

Tebliğ genel anlamıyla Allah’ın bir emrini veya yasağını bir kimseye ulaştırmaktır. İrşad ise Allah’ın emrini sadece tebliğ etmekle yetinmeyip onu o emre itaat etmesi icin gereken yonlendirmeyi yapmaktır. Emri bil maruf ise yasaklar kısmını icine almayan daha hususî bir tebliğdir.

Ozetle emri bil-maruf-nehyi anil-munker; Allah’ın butun emir ve yasaklarını birilerine tebliğ edip ulaştırmayı; irşat ise bunları ulaştırmakla beraber muhatapları yonlendirmeyi da ifade etmektedir.
__________________