Cuma namazının şartlarının vukuundan itibaren cÂiz olmayan davranışlardan biri de hutbeyi dinlerken "Âmin" demek veya sesli salavat getirmektir

Hutbe, cuma namazının onemli rukunlerinden biri.

O, muminlerin aydınlanması icin bir fırsat aynı zamanda. Ancak ondan hakkıyla istifade edebilmek, hutbe adabına riayetten geciyor.

İslam'da, cuma gununun onemli bir yeri ve değeri var. Gunun belli saatleri namazla nurlandığı gibi, hafta da cuma ile nurlanıyor. Cunku icinde saklı bulunan zaman dilimi Rabb'e teveccuh vakti olma ozelliği taşıyor. Yaradan, bu vakitte, kendisine yonelen kullarına engin rahmeti ile iltifatta bulunuyor.

Allah TeÂl her ummete haftanın bir gununu ibadet ve toplanma gunu olarak belirlemiştir. Ummet-i Muhammed icin bu gun Cuma gunudur. Resûlullah [sallallahu aleyhi vesellem] Cuma gununun onemine ve faziletine şu hadisleriyle işaret buyurmuşlardır: "Guneşin uzerine doğduğu gunlerin en hayırlısı Cuma gunudur. Âdem [aleyhisselÂm] Cuma gunu yaratıldı, Cuma gunu cennete koyuldu, Cuma gunu dunyaya indirildi. Kıyamet de Cuma gunu kopacaktır."

"Yuce Allah'ın kullarına emrettiği farzlarından birisi de Âyet-i kerimelerle ve sunnet-i seniyye ile emredilmiş, fazileti ovulmuş ve İslÂm'ın şiarı olarak kabul edilmiş Cuma namazıdır. Cuma namazı, akıllı bulûğ cağına ermiş, erkek, hur (esaret altında bulunmayan), seferî (yolculuk halinde) olmayan, cemaate katılamayacak kadar ozru ve hastalığı olmayan her muslumana farzdır. Allah Teal Cuma gununun kıymetini bilen muminlere pek cok ihsan verileceğini mujdelemiştir. Cuma namazını terk eden Allah'ın emrine muhalefet etmiş ve gunahkÂr olmuş olur."

Cuma namazının sıhhat (gecerlilik) şartlarından biri de Farzından once hutbe okumak. Hutbe kelime olarak konuşma, bir cemaate, topluluğa, onları bir konuda bilgilendirmek uzere konuşma yapmak demektir. Dini terminolojide hutbe, Allah'a hamd, Resûlu'ne salat-selam getirmek, muminlere hayrı tavsiye edip kotulukten men etmek ve onlara nasihatte bulunmak ile duadan ibaret olan bir sesleniştir. Bu yonuyle dinimiz hutbe icin, riayet edilmesi gereken ozel bir takım hukumler vaz eylemiştir. Hutbe cuma ve bayram namazlarında yerine getirilmesi gereken bir farzdır. Hutbeye dair dikkat edilmesi gereken diğer onemli hususlar da bulunmaktadır.

Araştırmacı-yazar Huseyin Okur, Cuma esnasında cÂiz olmayan, fazileti gideren davranışlar arasında gosterilen "Hutbeyi dinlerken "Âmin" demek veya sesli salavat getirmek" hususunun onemli olduğunu vurguluyor ve devamında şunları dile getiriyor: "İbn Âbidin [rahmetullahi aleyh] Reddu'l-MuhtÂr adlı eserinde şoyle demektedir: "İmam hutbede duaya başladığında (veya herhangi bir dua ettiğinde), cemaatin ellerini kaldırarak ?Âmin' demeleri cÂiz değildir. Eğer bunu yaparlarsa gunahkÂr olurlar. Aynı şekilde hutbede Peygamberimiz'in [sallallahu aleyhi vesellem] ismi gectiğinde sesli bir şekilde salavat getirmek de cÂiz değildir. Salavat kalben getirilmelidir. Ayrıca hutbe esnasında tesbih cekmek de mekruhtur. Hatibin can kulağıyla dinlenmesi gerekir. Fetva buna gore verilmiştir.

Yine İbn Âbidin [rahmetullahi aleyh] hutbe dinlenirken birinin verdiği selÂma karşılık "aleykum selÂm" diye mukabele etmenin mekruh hatta gunah olduğunu belirttikten sonra, "Zira verilen selÂma daha sonra karşılık vermek mumkundur, ancak o gunun hutbesini daha sonra dinlemek mumkun değildir. Ayrıca hutbe esnasında selÂmlaşma, farz olan hutbeyi dinleyen diğer kimselerin dikkatlerinin dağılmasına sebebiyet vermektedir" demiştir.

Şa'bînin [rahmetullahi aleyh] Abdullah b. Abbas'tan [radıyallahu anh] rivayet ettiği bir hadiste, Resûlullah Efendimiz [aleyhisselÂm] imam hutbe verirken konuşan kişi hakkında şoyle buyurmuştur:

"İmam hutbe verirken konuşan kişinin misali, sırtında yuk taşıyan eşek misalidir."

O halde Cuma hutbesinin aynen namaz gibi olduğu unutulmamalı, namazda nasıl başka şeylerle meşgul olmak namazın bozulmasına veya sevabının azalmasına sebep olursa, hutbe esnasında da cakıl taşlarıyla, tesbihle veya başka şeylerle meşgul olup hutbeyi dinlememenin de ecrin azalmasına, sevabın yok olmasına sebep olacağı hatırdan cıkarılmamalıdır."
__________________