Dort Halife Devri
HZ. Muhammedin vefatından sonra islam Devleti'nin başına sırasıyla HZ.Ebubekir HZ.Omer HZ.Osman ve HZ.ALİ gecmiştir.Halifeler bu donemde secimle belirlendigi icin Dort Halife Devrine Cumhuriyet Donemi'de denmiştir.
HZ.Ebubekir Donemi
HZ.Muhammet kendisinden sonra yerine kimin gecicegini belirtmemişti.Onun olumunden sonra cıkan tartışmalarda HZ.Ebubekir halife secilmiştir. Bu arada HZ.Muhammed'in olumu uzerine islam dunyasında ic karışıklıklar yaşanmaya başladı
Bunlar
Arabistan'da dinden donme olayları
Yalancı peygamberlerin ortaya cıkması
İslamiyeti yeni kabul eden Yemen ve Umman gibi yerlerde kabilelerin zekat vermek istememesi
HZ.Ebubekir Halid Bin Velid komutasındaki islam Ordularını Yemen'e gondererek yalancı peygamberleri ortadan kaldırdı ve sarsılan islam birligini yeniden sağlamış oldu.Zekat vermek istemeyenlerin isyanlarını bastırarak onları cezalandırdı.
HZ.Ebubekir halife olduğu sırada Sasani devleti cokuş icindeydi.HZ.Ebubekir sasanilerin egemenliğindeki Irağa ordular gonderdi.Bu orduların başarıları sonucu Hire beyliği osmanlı Devletine bağlandı.
İslamiyeti Arabistan dışına da yaymayı amaclayan HZ.Ebubekir Bizans egemenliğindeki Suriye'ye ordular gonderdi.Yermuk'te bizans ile yapılan savaşı muslumanlar kazandı ve boylece Suriye'nin kapıları muslumanlara acılmış oldu.
HZ.Ebubekir doneminin onemli olaylarından biri Kur'an-ı kerim'in toplanarak kitap haline getirilmesidir.
HZ.Ebubekir 634 yılında hastalandı ve namaz kıldırma gorevini HZ.Osman'a verdi. Aynı yıl 63 yaşında vefat etti.
HZ. Omer Donemi
HZ.Eubekir‘in vefatı uzerine muslumanlar HZ.Omer'i halife sectiler.HZ.Omer halife oldugu sırada Suriye ‘de fetih hareketleri devam ediyordu.HZ.Omer Suriye'nin fethedilmesine onem verdi. Gorevlendirdigi birlikler kısa surede Suriye'nin tamamını fethettiler. Fethedilen şehirlerdeki hristiyanlar din ve ibadetlerinde serbest bırakıldılar. Suriye'nin fethi tamanlandığında Filistin ve kudus haric her yer fethedilmişti.
kudus halkı sıranın kendisine geldigini gorerek Bizans'tan yardım istedi.deniz yoluyla buyuk bir Bizans ordusu Filistine geldi.Ecnadin denilen yerde yapılan savaşı islam ordusu kazandı.Boylece Suriye ve Filistin'de muslumanların karşısına cıkacak bir Bizans ordusu kalmadı.Savaşın sonunda Kudus kuşatıldı.Kudus patriği şehri ancak halifeye teslim edeceğini soyleyince HZ.Omer Kudus'e gelerek şehri teslim aldı.
Sasanilerle yapılan Kadisiye ve Nihavent savaşlarının sonucunda İran ve Irak toprakları muslumanların eline gecti.Bu yenilgiler sonucunda Sasani imparatorlugu 651 yılında yıkılmıştır.
İslam orduları HZ.Omer doneminde Azerbaycan , Yukarı Mezopotamya ve Mısır'ı fethederek Trablusgarp'a kadar ulaşmıştır.
İslam devleti'nin sınırlarının hızla genişlemesi ve nufusun artması yonetim konusunda bazı sorunların ortaya cıkmasına neden oldu.Bu sorunların cozumlenmesiyle;
Fethedilen yerler yonetim birimlerine ayrılarak buyuk iller oluşturulmuş ve bu illere valiler tayin edilmiştir.
Mali ve askeri amaclı divan orgutu kurulmuştur.
Devlet hazinesi( BEYTULMAL) oluşturulmuştur.
Adli teşkilat kurularak yonetim birimlerine kadılar gonderilmiştir.
ilk ordu teşkilatı kurulmuştur.Sınırlarda ordugahlar kurularak savunma ve fetih hareketleri kolaylaştırılmıitır.
fethedilen bolgelerde yeni şehirler kurularak buralara muslumanlar yerleştirilmiştir.
İkta sistemi uygulanmaya başlanmıştır
Hicri takvim kabul edilmiştir
HZ.Omer iran'lı bir kole tarafından şehit edilmiştir.
HZ.Osman Donemi
HZ.Omer'in oldurulmesinden sonra muslumanlar 644 yılında Emevi soyundan gelen HZ.Osman'ı halife secti.
HZ.Osman doneminde HZ.Omer donemindeki fetihlere devam edilmiş ve Abdullah Bin Sa'd komutasındaki islam ordusu Kuzey Afrika'da Bizans ve yerli halkı yenerek Tunus'u aldı.
Suriye valiligine getirilen HZ.Osman'ın yiğeni Muaviye komutasındaki ordu mısır ordusuyla birleşerek 649 yılında Kıbrıs,Rodos ve Girit'i fethetti.Bu donemde ayrıca HZ.Omer zamanında başlatılan Azerbaycan fethi tamamlandı.
Trablusgarp Tunus,Horosan ve harezm ele gecirilmiştir.Doğuda Hazar Turkleriyle komşu olması nedeniyle sınır catışmaları başlamış ve bu catışmalar Hazar Turkleri tarafından durdurulmuştur. Boylece islamiyetin Hazar denizinin batısına yayılması engellenmişti.
HZ.Omer zamanındaki onemli olaylardan biri de Kur'an-ı Kerim'in cogaltılarak belli başlı islam merkezlerine gonderilmesidir.
HZ.Osman Emevi kokenli olduğu icin kendi sulalesinden olan kişileri devlet yonetiminde onemli yerlere getirilmiştir.Onun bu tutumu muslumanlar tarakından hoş karşılanmamış ayaklanmalara neden olmuştu 656 yılında boyle bir ayaklanma sırasında Kur'an-ı Kerim okurken olduruldu.
HZ.Ali Donemi
HZ.Osman'ın sehit edilmesinden sonra halifelik HZ.Ali'ye teklif edildi.Başlangıcta bu teklifi reddeden HZ.Ali ısrarlar karşısında gorevi kabul etti.
Onun secilmesi Emevi sulalesinin hoşuna gitmemişti.Emevi sulalesi HZ. Osman'ın olumunden HZ.Ali'yi sucluyordu.İlk muslumanlardan olan HZ.Muhammedin eşi HZ.Ayşe Talha ve Zubeyr'in de icinde bulunduğu gurup HZ.Osman ‘ın katilinin bulunmasını istiyorlardı.Sonunda iki taraf 656 yılında Kufe şehri yakınlarında karşı karşıya geldi.
HZ.Ayşe'nin devesinin etrafında gelişmesinden dolayı Cemal vakası (deve olayı ) adı verilmiştir.Bu savaş sonunda HZ.Ali galip geldi.Talha ve Zubeyr olduruldu HZ. Ayşe esir alındı.Cemal vakası ile birlikte HZ.Ali ve şam valisi muaviyenin arası iyice acıldı .Halifeliğin tekrar Emevi tarafına gecmesini isteyen Muaviye'nin uzerine 657 yılında buyuk bir ordu ile yuruyen Hz.Ali Rakka şehri yakınlarında Sıffın ovasında Muaviye ile karşılaştı.Savaşı tam Hz.Ali kazanmak uzeriyken Muaviye hileye başvurdu.Bu olaya HAKEM olayı denir.
Hakem Olayı
Sıffın savaşında bir sonuc alamayan taraflar ,iki taraftan da birer hakem secerek onların kararına başvurmayı gerekli gorduler.
Hz.Ali'nin hakemi Ebu Musa El –Ensari Muaviyenin hakemi ise Amr ibn'ul As oldu.Sonunda karar veren hakemler Muaviye'nin enrikası sonucu onu halife sectiler.Muslumanlar bu olaydan sonra uc gruba ayrıldı:
1-Şiiler(Hz.Ali taraftarları.)
2-Sunniler(Muaviye taraftarları.)
3-Hariciler(Tarafsızlar.)
Bir sure sonra Hariciler islam dunyasını bolmekle sucladıkları Hz.Ali'yi Muaviye ve Muaviye nin hakemi olan Amr İbn'ul As'ı oldurmek icin ayaklandılar ve bu uc kişiye suikast duzenlediler.Bu suikast sonucu 661 yılında sadece Hz.Ali oldu.
Hz.Ali'nin olumu uzerine Irak halkı Kufe'de Hz.Ali'nin oğlu Hz.Hasan'ı Halife sectiler.Halifelikte hak iddasında bulunan Muaviye Hz.Hasan'ın uzerine yurudu.Sonunda Musluman kanı dokulmesini istemeyen Hz.Hasan bir takım şartlar one surerek Muaviye' nin halifeliğini kabul etti.Bu şartlar halifelikte secim duzeninin değiştirilmesi saltanat haline gelmemesi demekti.Hz.Ali'nin şehit edimesiyle dort halife devri sona ermiştir
__________________