Kuşlar, yuva yapma konusunda en usta canlılar olarak bilinirler. Her kuş turunun kendine ozgu yuva teknikleri vardır ve hic şaşırmadan bu kusursuz yapıları inşa ederler.
Kuşların yuva inşa etmelerinin en onemli nedeni yumurtalarının ve daha sonra bu yumurtadan cıkan yavrularının son derece savunmasız olmalarıdır. Bundan başka bazı kuşlar da ureme donemlerinde dişilerine gosteri yapmak icin ceşitli yuvalar kurarlar ve bu yuvaları cazip hale getirmek icin suslerler.
Yavrular icin yapılan kuş yuvalarının en onemli amaclarından biri, yavruları soğuktan korumaktır. Yavrular tuysuz doğarlar ve aynı zamanda pek hareket edemedikleri icin kaslarını hic calıştıramazlar. Bu nedenle yavruların donmamaları icin soğuktan izole edilmiş yuvalara ihtiyacları vardır. Ozellikle "orgu yuvalar", yapıları itibariyle bu sıcaklığı yavrulara sağlayabilirler. Bu yuvaların yapımı ise oldukca detaylı ve zordur. Dişi kuş yuvayı cok uzun bir surede buyuk bir itinayla orerek oluşturur. Aynı zamanda, yuvanın icini tuy, lif ve kıllarla doldurur, boylece yuvanın izolasyonunu artırmış olur.
Her turden yuva icin malzeme temini son derece onemlidir. Kuşlar gun boyunca yapacakları inşaat icin gerekli malzemeyi toplarlar. Kuşların gagaları ve ayakları ceşitli malzemeleri taşımak ve kullanmak icin ozel tasarlanmıştır. Yuvanın kuruluşu dişiye aittir ama yuvanın kurulacağı bolgeyi erkek secer. Kuşlar bu mimari şaheserleri camur, yaprak, sarmaşık, tuy ve kağıt gibi maddelerden yararlanarak yaparlar. Kuş yuvalarının ozellikleri, kullandıkları malzemelere ve uyguladıkları tekniklere bağlıdır. Yuvalar, kullanılacak olan malzemenin elastikiyeti, dayanıklılığı ve sertliği goz onunde bulundurularak yapılır. Malzeme, sıkıştırmaya ya da gerilmeye elverişli olmalıdır. Ayrıca değişik turden malzemelerin birlikte kullanılması, yapının sahip olduğu koruyucu ozellikleri artırır. Sozgelimi camurla bitki liflerini karıştırmak yuvadaki catlakların yayılmasını onler.
Kuşlar topladıkları malzemelerle once inşaatın harcını oluştururlar. Bu şekilde yuva yapan kuşlardan biri ucurum kırlangıclarıdır. Ucurum kırlangıcları yuvalarını ucurum kenarlarına, bina veya avlu duvarlarına cimento ile yapıştırırlar. Bu cimentoyu elde ediş yontemleri ise oldukca pratiktir. Gagalarıyla camur veya kil parcaları toplarlar ve bu malzemeleri inşaat alanına taşırlar. Camuru yapışkanımsı salyalarıyla karıştırıp, ucurumun yuzeyine surerler ve ustunde yuvarlak bir acıklık bırakarak duzgun bir comlek şeklinde bicim verirler. Comleğin icini cim, yosun ve tuyle doldururlar. Bu yuvaları coğunlukla sarkan bir kaya cıkıntısının altına inşa ederler ki, yağmur yağdığında camuru yumuşatmasın ve yuvayı yıkmasın.
Bazı Guney Afrika kuşları (Anthoscopus) ise, iki bolume ayrılmış olan ozel yuvalar kurarlar. Bu yuvalarda kulucka odasının asıl girişi gizlenmiştir. Yuvanın diğer girişi ise ortada bir yerdedir. Bu ayrıntı, avcı hayvanlar icin hazırlanmış olan bir aldatmacadır.
Başta belirttiğimiz gibi kuşlar yuvalarını sadece yavrularına bakmak icin kullanmazlar. Kimi zaman da dişilerine gosteri yapmak icin yuva yaparlar. Bu kuşların icinde en ilginc olanlarından biri Yeni Gine'de yaşayan cardak kuşlarıdır. Cardak kuşları dişilerine yaptıkları gosterilerinde tuylerini kabartmak yerine buldukları "değerli şeyleri" sergilerler ve kucuk cardaklar kurarlar.
Bazı erkek cardak kuşları oncelikle kendilerine genc bir fidanı cadır direği gibi kullanıp, cevresine ince dalları dizerek bir nevi cardak oluştururlar. Diğer bir tur, onunde iki girişi ve bir de catısı olan bir mağaracık yapar; icine cicek, mantar, kısacası ne bulduysa toplar ve duzenli bir şekilde sıralar. Daha sonra topladığı malzemelerle bu yuvayı susler. Her cardak kuşu turunun sectiği belli bir renk vardır. Ama genellikle parlak mavi renkli cisimleri tercih ederler. Belli bir renkte olması şartıyla sopa, taş, cicek, tohum ve o renkte olan herhangi birşeyi sus eşyası olarak kullanırlar. Genellikle mavi rengi tercih eden cardak
kuşu yuvasını, yaparken goruluyor. Bu hayvan mavi renkli gorduğu her materyali yuvasında sus olarak kullanabilir.
Gormedin mi ki, goklerde ve yerde olanlar ve dizi dizi ucan kuşlar, gercekten Allah'ı tesbih etmektedir. Her biri, kendi duasını ve tesbihini şuphesiz bilmiştir. Allah, onların işlediklerini bilendir. (Nur Suresi, 41)

Terzi Kuşlarının Diktikleri Yuvaları
Hindistan'da yaşayan Terzi kuşları gagalarını bir dikiş iğnesi gibi kullanırlar. İplikleri ise, orumcek ağından elde ettikleri ipek, tohumlardan oluşturdukları pamuk veya ağac kabuklarından kopardıkları liflerdir. Yuvalarını yaparken oncelikle bir ağacta gelişmekte olan yaprakları secerler ve kenarları ustuste gelecek şekilde bu yaprakları cekerek şekle sokarlar. Terzi kuşu bunun ardından sivri gagasıyla her bir yaprağın kenarına bir delik acar. Topladığı orumcek ağı veya bitki liflerini bir terzinin iğne-iplik kullanması gibi gagasıyla deliklerden gecirir ve duşmelerini engellemek icin her ilmiği duğumler. Aynı işlemi diğer ucta da yaparak iki yaprağı birbirine "dikmiş" olur. Bir cift yaprağı ya da tek bir yaprağı kendi etrafında dondurmek icin yarım duzine kadar duğume ihtiyac vardır. Daha sonra kuş bu keseyi cimlerle doldurup doşer. Ayrıca bu yapraklarla kaplı kesenin icinde, dişisinin yumurtalarını koyacağı gizli bir yuva daha dokur.


Dokumacı Kuşlar
Dokumacı kuşların yuvaları, bugun kuşbilimciler ve diğer doğabilimciler tarafından, kuşların yaptığı en ilginc yapılar olarak gosterilmektedir. Bu kuşlar, doğada buldukları bitki liflerini ve ip olarak kullanabilecekleri her turlu uzun bitki sapını "dokuma" şeklinde orerek kendilerine cok sağlam yuvalar inşa ederler.
Dokumacı kuş ilk iş olarak kullanacağı malzemeyi toplar. Yeşil ve taze yapraklardan kendine ince uzun şeritler keser veya yaprakların orta damarlarını alır. Ozellikle taze yaprakları secmesinin ise bir nedeni vardır: kuru yapraklardan alacağı malzemeyi kontrol edebilmesi ve bunları dokumada kullanması cok zordur, ancak taze yaprak lifleri ile bu işlemler cok kolay gercekleşir. Kuş oncelikle catallı bir dala, bir yapraktan kopardığı uzun bir lifin ucunu sararak işe başlar. Bir ayağı ile lifin ucunu dalın uzerinde tutarken, diğer ucunu gagasıyla idare eder. Liflerin duşmelerini engellemek icin onları duğum atarak birbirlerine bağlar. İlk olarak bir cember oluşturur; bu yuvasının girişidir. Daha sonra ise gagasını mekik gibi kullanarak yaprak liflerini diğer liflerin uzerinden ve altından sırayla gecirir. Dokuma işlemi sırasında her lifin ne kadar cekilmesi gerektiğini de hesaplayabilmelidir. Cunku eğer dokuması gevşek olursa yuva hemen coker. Ayrıca yuvanın son halini zihninde canlandırabilmelidir ki, duvarların ne zaman kavisleneceğine veya dışarı doğru cıkıntı verileceğine karar versin.
Cok buyuk bir azim, sabır ve beceriyle yuvasını oren dokumacı kuşu Girişi dokuduktan sonra yuvanın duvarlarını dokumaya başlar. Bunun icin başaşağı durur ve iceriden calışmaya devam eder. Gagasıyla bir lifi diğerinin altına sokar ve sonra hassas bir şekilde dışarıda kalan ucunu tutar ve sıkıca ceker. Boylece son derece muntazam bir dokuma oluşturur.
Gorulduğu gibi dokumacı kuş yuvasını yaparken hep birkac aşama sonrasını hesaplayarak hareket etmektedir. Yuvası icin en uygun malzemeyi toplar, yuvayı dokumaya rastgele bir yerden başlamaz. Once girişi oluşturur ve oradan duvarlara devam eder. Nerede kavis vereceğini, nereyi genişleteceğini cok iyi bilir. Ustelik bunları yaparken son derece ustaca, akılcı ve yetenekli tavırlar sergiler, davranışlarında hicbir acemilik belirtisi gorulmez. Aynı anda iki işi yapabilecek kadar (bir yandan ayağı ile yaprak lifini duşmemesi icin tutup diğer yandan lifin diğer ucunu gagasıyla idare eder) yeteneklidir. Hicbir hareketi rastgele değil, oldukca şuurlu ve amaca yoneliktir.
Dokumacı kuşların başka bir turu ise, yağmurun etkisini goz onunde bulundurarak "tavanı akmayan" cok sağlam bir yuva inşa eder. Bu kuş, cevreden topladığı bitki liflerini, ağzında bulunan bir salgıyla karıştırarak ozel bir harc imal eder. Bu salgı bitki liflerine esneklik ve su gecirmeme ozelliği kazandırır ve boylece yuva icin mukemmel bir sıva malzemesi oluşur. Yuva tamamlanana kadar gecen sure icerisinde bu işlemleri defalarca tekrar eden dokumacı kuşların gosterdikleri bu becerileri, tesadufen, bilincsizce kazandıklarını iddia etmek hic kuşkusuz ki imkansızdır. Bu kuşlar evlerinin yapımında -hic zorlanmadan- aynı anda bir mimar, bir inşaat muhendisi ve bir şantiye ustası gibi calışırlar.
Şimdiye kadar anlatılan orneklerde de gorulduğu gibi her kuş turunun kendine ozgu bir yuva inşa etme tekniği vardır. Ve bu tekniklerin her biri bilinci, aklı ve duşunme yeteneği olmayan bir hayvandan beklenemeyecek kadar karmaşıktır; her biri bir tasarım ve plan gerektirir.
Bir duşunelim: karşımızda akıl, bilinc, plan ve tasarım urunu eserler ureten canlılar bulunmaktadır. Ancak bu canlıların bu ozelliklere sahip olmaları imkansızdır. Oyle ise bu canlılar bu davranışları nasıl gosterirler?
Kuşların ve tum diğer canlıların davranışlarında gorulen aklın, bilginin ve yeteneğin kaynağının tek acıklaması vardır: Bunların tumu bu hayvanlara Allah tarafından ilham edilen ozelliklerdir. Allah, bu canlıları yaratmış, onlara korunma, avlanma, beslenme, ureme yontemlerini ayrı ayrı ilham etmiştir. Onlara yuvalarını inşa ettiren, kusursuz planlar yaptıran, onları koruyan ve barındıran sonsuz merhamet ve şefkat sahibi olan Allah'tır. Evrimcilerin iddia ettiği gibi ne "tabiat ana", ne de tesadufler bu canlıları son derece karmaşık yuvaları inşa etmeleri icin programlayamaz. Tum canlılar ustun bir Yaratıcı olan Rabbimiz'in ilhamına uydukları icin kendilerinden kesinlikle beklenmeyecek davranışlar sergilerler.
Allah, Kuran'da "Dağlarda, ağaclarda ve onların kurdukları cardaklarda kendine evler edin." (Nahl Suresi, 68) diyerek balarısına yuvasını yapmayı ilham ettiğini bildirmiştir. Balarısında olduğu gibi canlıların tamamına yuvalarının yerini, inşaat tekniklerini, kullanacakları malzemeleri sonsuz merhamet ve şefkat sahibi olan Rabbimiz ilham etmektedir.
__________________