Duha, Arapca bir kelime olarak lûğatte, "guneş isabet etmek, terletmek, kuşluk yemeği yemek" manalarına gelir. "Dahvetun" kelimesi gunun ilerlemesi, guneşin biraz yukselmesi manasına; duh kelimesi ise kuşluk vakti, gun aydınlığı manalarına gelir. Bu anlamıyla duhÂ, aşağıda sıralayacağımız Kur`Ân Âyetlerinde de gecmektedir.

1- "Yahut kasabaların halkı duha (kuşluk) vakti eğlenirken azabımızın kendilerine gelmesinden guvende miydiler?" (el-Â`rÂf, 7/98)

2- Hz. Musa: "Buluşma zamanınız sizin bayram gununuzde insanların toplandığı duha (kuşluk) vaktidir" dedi. (TÂhÂ, 20/59)

3- "Kuşluk vaktine andolsun " (ed-Duha, 93/1)

4- "Kıyameti gordukleri gun dunyada ancak bir akşam yahut bir duh (kuşluk) vakti kalmış olduklarını sanırlar. " (en-Naziat, 79/46)

DuhÂ, “guneşin doğuşundan yaklaşık 45-50 dakika sonra guneşin yukselip ışığının iyice parladığı, etrafa yayıldığı ve sıcaklığının arttığı zaman” anlamına gelir. Buna gore kuşluk namazının vakti guneşin doğup “bir mızrak boyu” yukselmesinden, yani 45-50 dakika gecmesinden sonra başlayıp zeval vaktine kadar devam etmekle birlikte ulem tarafından genellikle tercih edilen vakit gunduzun ilk dortte birinin gectiği, guneşin sıcaklığının yakmaya başladığı zamandır.

Bu zamana Turkce`de kuşluk vakti denir. İslÂm`da işte bu zaman dilimine mahsus mendup olan duh (kuşluk) namazı vardır. Kur`Ân-ı Kerim`de duh namazı diye bir namazdan bahsedilmemektedir. Bu namaz bazı Hadislerde konu edilmektedir. TaberÂnî Mu`cemu`l-Kebir adlı eserinde Ebu`d-Derd yoluyla Peygamber Efendimizin (s.a.s.) şoyle dediğini naklediyor: "Kim iki rekÂt duh namazı kılarsa o kimse gafil kimselerden olmaz. Kim duh namazını dort rekÂt kılarsa Allah`a ibadet eden kimselerden olur. Kim bu namazı altı rekÂt kılarsa o gun ona duh namazı olarak kÂfi gelir. Kim yine bu namazı sekiz rekÂt kılarsa, Allah o kimseyi kendisine itaat eden kimselerden kabul eder. Ve kim ki bu duh namazını oniki rekÂt kılarsa Allah ona Cennet`te bir koşk yapar. " (et-Tahtavî, 321)

Ayrıca yine duh namazı konusunda Ummu HÂni`den; "Rasûlullah (s.a.s.) Mekke`nin fethi gununde sekiz rekÂt namaz kıldı. Bu namaz duha namazıydı" hadisiyle yine Ebu Hureyre`den; "Dostum Rasûlullah (s.a.s.) bana uc şeyi tavsiye etti; onları olunceye kadar bırakmam: Her aydan uc gun oruc tutmak, duh (kuşluk) namazı kılmak, vitir namazı kılıp da uyumak" (Tecrid-i Sarih Tercumesi, IV, 151). Ve Hz. Âişe`den "Rasûlullah (s.a.s.) duh namazını dort rekÂt kılar ve dilediği kadar da artırırdı" şeklinde hadisler de varid olmuştur.

Duh (kuşluk) namazının fıkhî hukumlerine gelince: Bu namazı dort rekÂt ve daha fazla kılmak menduptur. Bu namaz oniki rekÂta kadar kılınabilir. Ayrıca en azı iki rekat, en fazlası on iki rekÂt, ortası ve en faziletli olanı sekiz rekÂttır, diyen Âlimler de vardır. Buyuk muhaddis HÂkim bu konuda şoyle demiştir. "Ben hadis hafızı olan, kuvvetli ilim sahibi hadis imamlarıyla arkadaşlık ettim. Onların, bu konudaki haberlerinin sıhhatli olması sebebiyle duh namazını dort rekÂt kıldıklarını gordum. Ben de aynı goruşteyim." (Tahtavî, 321) Ote yandan Âlimler duh namazını devamlı kılmanın mı, yoksa zaman zaman kılmanın mı faziletli olduğu konusunda değişik goruşler beyan etmişlerse de, tercih edilen goruş, devamlı kılmanın faziletli olduğudur.

Duh (kuşluk) namazının vaktine gelince; bu vakit guneşin doğuşundan, yaklaşık iki saat sonra başlar ve guneşin semanın ortasından batıya hafif yonelmesinden az onceki zamana kadar devam eder.
__________________