Yıldızların duştuğuyerler
Umit Şimşek

Yemin ederim yıldızların duştuğu yerlere.
Bu bir yemin ki, bilseniz, pek buyuktur.
VÂkıa Sûresi

KUR’ÂN’INkÂinatkitabınıokuyuşu, bizizamanzamanbuyuksurprizlerkarşısındabırakır. Onun gosterdiği yerden baktığımız ve onun dikkat cektiği ipuclarını değerlendirdiğimiz zaman, onumuzde bizi hayretten hayrete duşurecek İlÂhî sanat eserlerini bulabiliriz. Fakat bazan boyle buluşlar icin asırların gecmesi, cağların değişmesi, kÂinat hakkındaki bilgi ve anlayışlarımızın defalarca yenilenmesi gerekebilir.

Bu Âyetlerde de Kur’Ân bize bir ipucu gosteriyor:

“Bir bilseniz…”

Bu tur ifadeler, zaman zaman işaret ettiğimiz gibi, genellikle ardında bir surpriz saklar ve insanlığın henuz haberdar olmadığı, fakat gunun birinde oğreneceği birşeylere işaret edebilir. Burada da, yeminin “buyukluğu,” “Bir bilseniz” ifadesi ile bir araya geliyor ve Âyetin verdiği adreste bizi pek buyuk bir hakikatin beklediği konusunda bir kanaat uyandırıyor.

Orada, “yıldızların duştuğu yerlerde” ne olabilir?

Bu soruyu modern astronomiye sorduğumuzda, sorunun icerdiği iki kelimeyi, “yıldızlar” ve “duşmek” kavramlarını bir araya getiren bir konuyu hemen onumuze koyuveriyor:

Karadelikler.

Karadelikler icin cok ozlu bir tanım yapılacak olsa, gercekten de bu konuda soylenebilecek en uygun soz, “yıldızların duştuğu yerler” olacaktır. Cunku oralara yıldızlar duşer ve bir daha asla cıkamazlar.

Bir karadelik, pek buyuk bir yıldızın, omrunu doldurduktan sonra vardığı son aşama, yahut icine duştuğu gorunmez mezardır. Bizim Guneşimiz gibi orta captaki yıldızları bu kadar buyuk bir Âkıbet beklemez. Onların sonu, birer “beyaz cuce” halini almaktır. Gerci bu da kucumsenecek birşey değildir. Guneşimizin boyle bir sona ulaşmadan once kırmızı dev aşamasından gececeği, bu sırada Dunyayı dahi yutacak kadar şişeceği hesaplanıyor. Beyaz cuceye donuştukten sonraki hali ise, bir yıldız artığının Dunyamız kadar bir hacme sığışmış durumudur. Bu son aşamada yıldızın yoğunluğu suyun bir milyon katını bulur ki, bu, bir arabanın bir kesme şeker tanesi halinde preslenmesine benzetilebilir.

Daha buyuk yıldızların olumleri de daha ihtişamlıdır. Onlar, yuz milyon yıldızın parlaklığına ulaşan patlamalarla olum nÂraları atarlar. Supernova adı verilen bu patlamalardan arta kalan pek cok bulutsu, bugun semÂmızı rengÂrenk desenlerle susluyor. Boyle patlamalar, arkalarında notron yıldızlarını bırakırlar ki, bunlar, belki bir şehir buyukluğune ancak ulaşan, fakat yirmi otuz kilometre gibi bir cap icinde dev bir yıldızın enkazını saklayan gok cisimleridir. Eğer yeryuzunde yaşayan butun insanları bir kesme şeker kupunun icine sıkıştırabilirseniz, notron yıldızının yoğunluğunu elde etmiş olursunuz!

Fakat Buyuk Yeminin işaret ettiği yerlerin yanında, notron yıldızları da, supernovalar da pek kucuk kalır.

Sağlığında Guneşimizin elli veya yuz misli kadar bir cusseye sahip olan yıldızlar son olum cığlıklarını atıp da kendi uzerlerine cokmeye başladıktan sonra, notron yıldızı duzeyinde de tutunamazlar; o dehşetli ağırlıklarıyla duşmeye devam ederler ve bir noktada, tek bir noktada sonsuz yoğunluğa erişerek karadelik halini alırlar. Artık onları kimse goremez. Cunku oralardan bize hicbir ışık gelmez. Onlar, civarlarından gecen ışığı bile yutarlar.

Karadelikler herşeyi yutarlar. Yuttukca buyurler. Buyudukce guclenir ve daha fazla yutarlar. Yakınlarındaki yıldızlar birer birer oraya duşer. Yıldızlar onlara duştukce onların etki alanlara daha da buyur. Boylece yıldızlar duşmeye, karadelikler de buyumeye devam eder.q

Bugun, galaksilerin merkezlerinde—bu arada bizim galaksimiz Samanyolunun merkezinde de—pek buyuk karadeliklerin bulunduğu biliniyor. Ve bu karadeliklerin yuz milyonlarca yıldızın kutlesine sahip olduğu hesaplanıyor. Daha doğrusu:

Galaksi merkezlerindeki karadeliklerin herbirine yuz milyonlarca yıldız duşmuş bulunuyor. Ve bu rakam surekli olarak artıyor; yıldızlar duşmeye, karadelikler buyumeye devam ediyor.

Bu arada, pek buyuk bir yeminle dikkatlerimizi semÂnın karanlık noktalarına ceken Kur’Ân’ın buyukluğu de her gecen gun daha buyuk bir parlaklıkla gozlerimizi kamaştırıyor.
__________________