KONU: Oteller emek-yoğun turde bir işletme tarzı olduğu icin, personel konusunun bu işletmelerde ayrı ve cok onemli bir yeri vardır. Ozellikle de, otellerde uretilen hizmetlerin buyuk bir bolumunun muşteri ile gunluk hayatın icerisinde “yuz-yuze ilişkiler”den oluşan bir yaşam tarzı butunu olduğunu duşunursek, bu konunun otel yonetimi ve de urun kalitesi bakımından ne olcude kritik olduğunu biraz daha iyi anlamaya başlarız.

Konaklama işletmelerinin “konuk ağırlamak” olarak ozetlenebilecek ana fonksiyonlarını yerine gereğince getirebilmeleri icin kullandıkları en temel ve ağırlıklı arac, personelin konuklara, yani insanın insana hizmet vermesidir. Bunun otesinde yer alan otel binası sadece bir mekan, arac-gerec ve techizat da sadece bir dekor olmaktan ileriye gidemez. Otelin yaşaması ve hizmet vermesi icin insan unsuru olan “personel yapısı”, son derece onemli ve başarılı olabilmesi icin de “personel kalitesi” son derece etkin ve kritik bir unsur olarak turizm sektorunun ana yapıtaşlarından birisidir.
PİYASANIN DURUMU:
Son on yılı aşkın bir suredir hızla gelişen konaklama sektorunde, personel yapısında cok onemli dengesizliklerin oluştuğu herkesce kabul edilen bir husustur. Bir yandan hızlı gelişmeye ayak uyduramayan yetişmiş personelin yerine oturamayışı, diğer yandan da tasarruf yapılması uğruna harcanan kalifiye personel gibi ana nedenlere bağlı olarak, son kesitte ozellikle Antalya Yoresinde buyuk bir personel karmaşası yaşanmaktadır.
İcine duşulen kısır dongu, fiyat cıkmazı kadar muzmin olmasa da, yine de 3-5 yıldan once tamir edilemeyecek duzeyde yaralar acmış durumdadır. Kısır dongu surecinin işleyişi cok onemli olup, şu şekilde ozetlenebilir;
A) Ust ve orta duzey yonetim personeli, yonetim gafları veya tasarruf nedeniyle giderek kalitesizleşmektedir,
B) Olması gerekenden duşuk tecrube ve kalitedeki yonetimin yol actığı randıman duşukluğu sonucunda işletmenin genel karlılığı (daha da) duşmektedir,
C) Beklentilerin gercekleşmeyişi ve sorumlu yonetimin yıpranması sonucunda ortaya cıkan yeni durum, tasarruf kuşkuları ile birleşince daha da kalitesiz sonuclara giden kararlar alınmakta ve başlangıctan da duşuk seviyelere duşulmektedir.
Piyasada yıllardır yaşanan bu surecler sonucunda, eskiden “ceşitli kriz nedenleri”ne bağlanan donemsel işletme başarısızlığı ve karsızlığı, şimdi artık “piyasanın acı kaderi” misali benimsenmiş durumdadır. Zira son yıllarda, kriz olmasa da, oteller dolsa da verim ve karlılık elde edilemediği gorulmekte ve yaygın olarak yaşanmaktadır. Kuşkusuz olarak, kısır dongu sureci işlemekte ve her gecen yıl “fiyat, kalite, hizmet, karlılık, verimlilik” gibi onemli işletme kriterleri toplu olarak bir seviye daha aşağıya duşmektedir.
İşletmedeki personel kadrosunun “bir butun” olduğu ve belirli plan ve disiplin ile tam bir uyum halinde birlikte calışılması halinde verimliliğin sağlanabileceği surekli olarak goz ardı edilmekte, temel prensiplerde acılan gedikler daha da buyumektedir. Her yıl cıkan-giren personel sayısı işletmelerde had safhalarda gercekleşmekte ve doğru personeli işe alma – işbaşında eğitme – yetişmiş olanları elde tutabilme – hizmet kalitesini surekli artırabilme, gibi sureclerin artık “personel politikası ve stratejisi” kapsamından duştuğu izlenmektedir. Otel işletmelerimizde bugun artık genel temel personel politikası, “onumuzdeki donemi en az hasarla kurtaralım” şeklinde ozetlenebilecek olan, “boşalınca personel safrası boşaltmak ve satışlar artınca da yeterince personel takviyesi toparlamak” şeklindeki uygulamalar haline gelmiştir.
DEĞİŞEN ŞARTLAR:
Eski donemlerde “personeli aldım – ihtiyacım bitti silkeledim attım” şeklinde yaygın olarak yurutulen uygulamaların yeni donemlerde, “değişen mevzuat” hazretleri nedeniyle artık pek mumkun olamayacağı gorulmektedir. Daha onceleri yasal acıklar ve belirsizlikler nedeniyle yapılabilen “keyfi uygulamalar”, İş Kanunu’nda yapılan ve Mart 2003 gibi cok yakın bir zamanda yururluğe girecek olan yasal değişiklikler sonucunda artık mumkun olamayacaktır. Bu değişiklik de otelcilik sektorune adeta bir soğuk şok etkisi yapacaktır.
Zira, işletme butcesi ve personel ihtiyac etudu gibi temel planlama araclarına yaygın olarak allerjisi olan Otellerimizin, yeni mevzuata bu kısa sure icerisinde “uyum sağlama” konusunda pek başarılı olmaları da beklenemez. Bu durumun da sonuca yansıması, temelde iki şekilde ortaya cıkabilecektir;
1- Eksik personelle calışmak; tepki olarak daha az veya taşaron personeli uygulaması yapan otellerde oluşacak yetersizlik sonucunda, hizmet kalitesi daha da duşecektir.
2- Fazla maliyete mahkum olmak; tedbirli olarak normal sayıda personel alan otellerde duşuk doluluk yaşanması halinde, birim maliyetin yukselmesi yaşanacaktır.
Eskiden olduğu gibi “keyfi işten cıkartma” eyleminin, personelin Mahkeme kararı ile 3 ay icinde yasal tazminatları odenerek işine donmesi, gibi bir “işciyi koruma mevzuatı” geldiği icin, artık pek uygulama alternatifi olamayacağı gorulmektedir.
Bu durumda Otellerimizin uygulaması gereken akılcı cozum, gercekci bir donem planlaması paralelinde “verimli bir personel politikası” alternatifleri geliştirebilmeleridir. Bu kan değişimi icin de gerekli temel unsur “insana daha fazla onem ve değer vermek”ten başlamaktadır. Oncelikle toparlanması gereken departman ise, otelin personel departmanıdır ve bu hizmetin gercek bir “insan kaynakları modeli” hizmetlerini yurutebilir bilgi ve profesyonel donatıma sahip olabilmesi, yeni donemde “satış” kadar kritik bir konu olacaktır.
SONUC:
Gelişen Turkiye Turizminde ucte bir oranından fazla konaklama kapasitesi ile yabancı turist Ağırlamakta olan Antalya Bolgesi’ne odaklanan analiz ve tavsiyelerimiz, ozetle şoyledir;Modern ve rasyonel bir işletme duzeni gozetilmesi, eksikliklerin giderilmesi, Ozellikle satış ve personel departmanlarında uzman elemanlar kullanılması, Değişen piyasa koşullarının izlenerek gerekli onlemlerin gecikmeden alınması, Gercek bir “kriz yonetimi” yontemlerinin surekli olarak uygulanabilmesi. Her değişimin yeni fırsatlar doğurduğunun bilincinde olarak, olumsuz gelişmeler karşısında kıvranılacak yerde, avantajlı alternatifler uretebilecek olan deneyimli ve bilincli ekip kadro hareketi ornekleri az da olsa piyasada yaşanmaktadır. Bunların katkıları sonucunda pek az sayıda da olsa bazı otellerde, genelin aksine ve aynı piyasa şartları icerisinde yaşatılan karlılık oranlarından gerekli derslerin cıkarılması mumkundur. Piyasa analizi olarak “teorik” bazda yakalanabilen hastalıklar ve koyulabilen teşhisler kapsamındaki tedavilerin de “pratik” olarak tek tuk de olsa piyasada başarılı olarak gercekleştiriliyor olması sevindiricidir.

Zafer Cengiz – İşletmeci / Turizm Uzmanı /

[email protected]
__________________