Dunya Turizm Orgutu Tuzuğunun 3. Maddesinde yer alan amaclar doğrultusunda; İktisadî gelişmeye, uluslararası anlayışa, barış, refah, insanın temel hak ve ozgurluklerine, ırk, cinsiyet, dil ve din ayrımı yapılmaksızın herkese evrensel saygı duyularak, turizmin teşvik ve geliştirilmesinin sağlanmasında esas olacak aşağıdaki ilkeler deklare edilmektedir.
İLKELER
MADDE 1
Turizmin İnsanlar ve Toplumlar Arasındaki Karşılıklı Anlayış ve Saygıya Katkısı
(1) Farklı kulturel değerlere ceşitli dinî, felsefi ve ahlakî inanışlara hoşgoru ve saygı ile yaklaşarak, insanlığın ortak ahlaki değerlerinin tespiti ve geliştirilmesi, turizmin esası ve neticesidir. Turizmin gelişiminde rol alanlar, turistler, yerli halkın ve azınlıklar dahil butun insanların, sosyo-kulturel gelenek ve goreneklerine saygı gostermek ve bunların zenginliklerini kabul etmekle yukumludurler.
(2)Turizm faaliyetleri, ulkelerin ozellikleri ve gelenekleriyle uyumlu olarak kanunlara uyarak, orf ve Âdetlere saygı cercevesinde yurutulmelidir.
(3) Ev sahibi ulkeler ve yerel turizmciler, turistleri tanımak, onlara saygı gostermek, yaşayış bicimlerini ve beklentilerini oğrenmek; mesleğe yonelik eğitim ve oğretimde misafirperverlik kavramını geliştirmek durumundadırlar.
(4) Kamu yetkilileri, turist ve ziyaretciler ile beraberlerindeki eşyaların korunması, yabancıların guvenliklerinin sağlanması, ozellikle kazalara sebep teşkil edecek durumlarda ozel olarak tedbir almakla yukumludurler. Yetkililer, turistlerin ve ziyaretcilerin ihtiyaclarını karşılayacak olan bilgilendirme araclarını, tedbirleri, guvenlik, koruma, yardım ve sigorta araclarını temin ederler. Ayrıca, turistik bolgelerde, kulturel ya da doğal mirasa yonelik kasıtlı tahribata, turizm endustrisinin calışanlarına ve turistlere yonelik saldırı, tecavuz, kacırma ve tehditler ciddi olarak kınanmalı ve ulkelerin kendi ulusal hukuku cercevesinde cezalandırılmalıdır.
(5)Turistler ve ziyaretciler, ziyaret ettikleri ulkede suc teşkil eden bir eyleme katılmamalı, yanlış ve rahatsız edici davranışlardan ve cevreye zarar vermekten kacınmalıdırlar. Her turlu uyuşturucu, silah, tarihi eser ile koruma altındaki flora ve faunanın kacakcılığı onlenmelidir.
(6) Turistler ve ziyaretciler, gidecekleri ulkelerin karakteristik ozellikleri ile ilgili bilgi almak, yaşadığı cevrenin dışında sağlık ve guvenlik konusunda karşılaşabileceği riskleri azaltabilmek icin bilincli olmak zorundadır.
MADDE 2
Bireysel ve Ortak Gelişim Aracı Olarak Turizm
(1) Dinlenme, tatil, spor, kultur ve doğaya cıkış kavramlarıyla ozdeşleşen turizm, acık fikirle uygulandığında, karşılıklı hoşgoru, kulturler ve uluslararasındaki yasal farklılıkları ve ceşitlilikleri oğrenme ve kendini yetiştirme konusunda yeri doldurulamayan bir tecrubedir.
(2) Turizm faaliyetleri, kadın ve erkek eşitliğine, ozellikle cocuklar, yaşlı ve ozurlu insanların oluşturduğu hassas grupların ve azınlıkların haklarına saygı gosterilmesini amaclamalıdır.
(3) Ulkeler, uluslararası turizmin temel amaclarına zarar verecek olan her turlu somuru, ozellikle cinsel somuru ve cocukların cinsel istismarı konusunda uluslararası hukuka uygun olarak ve ilgili ulkelerle işbirliği yaparak, ulusal hukuktan odun verilmeksizin ziyaret edilen ulke kadar, sucu işleyenin ulkesi ile birlikte onlem almak zorundadırlar.
(4) Sağlık, eğitim, kulturel ve dinî maksatlarla ya da lisan oğrenmek amacıyla yapılan seyahatler ozellikle teşvik edilecek turizm ceşitleridir.
(5) Karşılıklı turizm hareketlerinin ekonomik, sosyal, kulturel faydalarının yanı sıra, yarattığı risklerin de eğitim-oğretim programlarında yer alması sağlanmalıdır.
MADDE 3
Surdurulebilir Gelişme Faktoru Olarak Turizm
(1) Turizmin gelişmesinden sorumlu olanlar, sağlam, devamlı ve surdurulebilir bir ekonomik kalkınma acısından, bugunun ve gelecek kuşakların ihtiyac ve beklentilerini adil bir bicimde karşılayacak olan cevreyi ve doğal kaynakları korumakla yukumludurler.
(2) Su ve enerji gibi az bulunan kıymetli doğal kaynakların tasarrufunu ve atıkların azaltılmasını hedefleyen turizm ceşitleri ulusal, bolgesel ve yerel kamu yetkililerince desteklenmelidir.
(3) Turist ve ziyaretci hareketleri, ozellikle yıllık izin ve okul tatillerinde, zaman ve mekÂn icindeki yığılmaların cevre uzerindeki baskısını azaltacak, turizm endustrisi ve yerel ekonomilerin yararını arttıracak bicimde yonlendirilmelidir.
(4) Turizm altyapısı ve faaliyetleri, gerek eko-sistemler ve biyolojik ceşitliliğin oluşturduğu doğal mirasın, gerekse yaban hayatının tehlike altındaki turlerini korumak uzere planlanmalıdır. Turizmciler ve konunun sorumluları, coller, kutuplar, yuksek dağlar, kıyılar, tropikal ormanlar, nemli bolgeler, doğal parklar ve koruma bolgeleri gibi, ozellikle hassas alanlardaki faaliyetlere uygulanacak sınırlama ve yasakları kabul etmelidirler.
(5) Doğa turizmi ve ekoturizminin, ozellikle ziyaret yerlerindeki ağırlama kapasitesi dikkate alınarak, doğal cevreye ve yerel topluluklara saygı gosterilmesi şartı ile turizmin zenginleştirilmesine ve geliştirilmesine katkıda bulunduğu kabul edilmektedir.
MADDE 4
İnsanlığın Kulturel Mirasının Kullanıcısı ve Zenginleştiricisi Turizm
(1) Turizm kaynakları insanlığın ortak mirasıdır. Bu kaynakların bulunduğu topraklarda yaşayan toplulukların bazı hakları ve yukumlulukleri vardır.
(2) Turizm politikaları ve faaliyetleri, korunması ve gelecek nesillere aktarılması gereken sanatsal, arkeolojik ve kulturel mirasa saygı gostererek yurutulmeli; turist ziyaretine acık olması gereken arkeolojik ve tarihi sit alanlarının yanı sıra anıtlar, mabetler ve muzelerin korunması ve geliştirilmesine ozel onem verilmelidir. Ozel mulkiyete ait kultur varlıkları ve anıtlar, sahiplerinin haklarına saygı gostererek, dinî yapılar da ibadete imkÂn verecek şekilde kamu hizmetlerine acılmalıdır.
(3) Sit alanları ve anıtlara yapılan ziyaretlerden elde edilen kaynakların bir kısmı, bu mirasın bakımı, korunması, değerlendirilmesi ve zenginleştirilmesi icin kullanılmalıdır.
(4) Turizm faaliyetleri, geleneksel kultur urunlerinin, el sanatlarının ve folklorun bozulmasına ve standartlaştırılmasına yol acmadan, bunların canlandırılmasını ve yaşatılmasını sağlayacak şekilde yurutulmelidir.
MADDE 5
Turist Gonderen ve Ağırlayan Ulkeler İcin Kazanclı Etkinlik Turizm
(1)Yerel halk turizm faaliyetleri ile yakından ilgili olup, bu faaliyetlerden elde edilen ekonomik, sosyal ve kulturel kazanclardan ve yaratılan istihdamdan pay almalıdır.
(2)Turizm politikaları, ziyaret edilen bolge nufusunun yaşam standardının yukselmesine katkıda bulunacak ve ihtiyaclarına cevap verecek bicimde planlanmalı, turistik birimler ve konaklama yerleri, mimarî acıdan yerel, ekonomik ve sosyal dokuyla mumkun olduğu olcude kaynaşacak bicimde planlanmalı ve işletilmeli, buralarda beceri duzeyinin eşit olduğu durumlarda oncelik, yerel işgucunun kullanılmasına verilmelidir.
(3) Ada ulkeleri ve ozel sorunları olan kıyı bolgeleri ile kırsal alanlarla dağlık bolgelere ozel onem verilmelidir, geleneksel ekonomik faaliyetlerin azalması durumunda turizm sektoru onemli bir fırsat oluşturmaktadır.
(4)Yatırımcılar başta olmak uzere turizmciler, kamu mevzuatı cercevesinde, gelişme projelerinin, cevre ve doğal yapıya etkilerini araştırmalı, ayrıca, tarafsız olarak geleceğe yonelik programlar ile ortaya cıkabilecek olumsuzluklar hakkında bilgi vermeli ve ilgililerle birlikte projelerin iceriğine ilişkin bir diyalog ortamı sağlamalıdırlar.
MADDE 6
Turizmin Gelişiminden Sorumlu Aktorlerin Yukumlulukleri
(1)Turizmciler, turistlere gidecekleri yer, seyahat, konaklama ve ağırlama ile ilgili tarafsız ve guvenilir bilgi sağlamakla yukumludurler. Muşterilere taahhut edilen hizmetlerin niteliği, fiyatı, kalitesi ile ilgili sozleşme hukumlerinin tek taraflı olarak yerine getirilmemesi halinde, odenmesi gereken tazminatın niteliği kolaylıkla anlaşılabilir olmalıdır.
(2)Turizmciler, kendi sorumlulukları cercevesinde, kamu yetkilileri ile işbirliği yaparak, kendilerinden hizmet bekleyenlere karşı guvenlik, emniyet, kazaların onlenmesi, sağlığın korunması ve gıda sağlığı gibi hususları goz onunde bulundurarak, sigorta ve yardım sistemleri ile ulusal duzenlemeler hakkında bilgi verme yukumluluğunu ve sozleşmelere uyulmadığı taktirde tazminat odemeyi kabul etmelidirler.
(3)Turizmciler, kendi sorumlulukları cercevesinde, turistlerin kulturel ve ruhsal gelişmelerine katkıda bulunmalı, seyahatleri esnasında dinî vecibelerini yerine getirmelerine imkan sağlamalıdırlar.
(4)Turist gonderen ve ağırlayan ulkelerin resmi makamları, turizmciler ve ilgili meslek kuruluşları, seyahati organize eden girişimcilerin iflas etmesi durumunda, turistlerin ulkelerine donmelerini sağlayacak gerekli duzenlemeleri birlikte yaparlar.
(5) Hukumetler, ozellikle kriz halinde, vatandaşlarının ulke dışına yapacakları seyahatlerinde karşılaşabilecekleri zorluklar ve hatta tehlikelere karşı onları uyarmak hak ve sorumluluğuna sahiptir. Hukumetler, bu bilgilendirmenin onyargısız, doğruluğu kanıtlanmış ya da abartısız olmasından, ağırlayan ulkenin turizm endustrisi ile kendi tur duzenleyicilerinin cıkarlarını zedelemeyecek şekilde yapılmasından sorumludurlar. Onlem olarak muhtemel olaylar icin ev sahibi ulkeler ve ilgili turizmciler ile durum değerlendirilmesi yapılabilir. Getirilen onlemler, karşılaşılan durumun onemine uygun ve durumun ortaya cıktığı coğrafi bolge ile sınırlı olmalıdır. Durum normale donduğunde uyarı guncelleştirilmeli ya da iptal edilmelidir.
(6) Ozellikle ihtisaslaşmış seyahat basını ve elektronik iletişim aracları dahil olmak uzere diğer medya, turizm hareketlerini etkileyecek şupheli olaylar ve durumlar konusunda guvenilir ve tutarlı bilgi vermeli, bu amacla yeni iletişim ve elektronik ticaret teknolojileri geliştirilmeli ve kullanılmalı; basın ve medya hicbir şekilde seks turizmini ozendirmemelidir.
MADDE 7
Turizm Hakkı
(1) Doğrudan ve kişisel olarak dunyanın zenginliklerini keşfetme imkÂnı, eşit olarak dunyada herkese acıktır ve engellenmemelidir.
(2) Calışma saatleri makul bir bicimde sınırlandırılmış ve ucretli periyodik tatiller, dinlenme ve eğlenme hakkı, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 24. Maddesi ve Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kulturel Haklar Sozleşmesinin 7/d Maddesi ile garanti altına alınmıştır
(3) Eğlence ve tatillere geniş capta katılmayı kolaylaştıran sosyal turizm ve ozellikle dernekleşmiş turizm, resmi makamlarca desteklenmeli ve geliştirilmelidir.
(4) Aile, genclik ve oğrenci turizmi ile yaşlı, ozurlu insanlara yonelik turizm kolaylaştırılmalı ve teşvik edilmelidir.
MADDE 8
Turizm Hareketlerinde Serbesti
(1)Turistler ve ziyaretciler, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 13. Maddesine, uluslararası ve ulusal mevzuata uygun olarak kendi ulkelerinde veya diğer ulkelere seyahat etme ozgurluğunden yararlanacaklardır. Seyahat edenler, luzumundan fazla formalitelere ve ayrımcılığa maruz kalmadan giriş hakkına sahip olmalıdır.
(2) Turistler ve turizmde calışanlar, mevcut olan dahili ve harici butun iletişim imkÂnlarına ulaşabilme hakkına sahiptirler. İdarî, adlî ve sağlık hizmetlerine kolay ve hızlı bir şekilde ulaşabilme imkanından faydalanmalıdırlar. Yururlukte olan diplomatik anlaşmalar uyarınca ulkelerinin konsolosluk temsilcileri ile serbestce temasa gecebilmelidirler.
(3) Turistler ve ziyaretciler, ozellikle bilgisayar aracılığı ile depolanmış kişisel bilgilerin gizliliği konusunda, ziyaret edilen ulkenin vatandaşları ile aynı haklara sahip olmalıdırlar.
(4) Hukumetlerce yurutulmekte olan veya uluslararası anlaşmalar cercevesinde vize, sağlık ve gumruk formaliteleri gibi, sınır giriş cıkışları ile ilgili idarî işlemler, seyahat ozgurluğu ve uluslararası turizmi kolaylaştıracak şekilde duzenlenmelidir. İşlemlerin azaltılması ve kolaylaştırılmasını amaclayan ulkeler arasında imzalanan anlaşmalar teşvik edilmelidir. Turizm endustrisine ve rekabetciliğe zarar veren ozel yukumlulukler ve vergiler tedricen azaltılmalı ve duzeltilmelidir.
(5) Seyahat edenler, kendi ulkelerinin ekonomik durumu elverdiğince, turizm hareketi sırasında ihtiyac duydukları gerekli dovizi temin edebilmelidirler.
MADDE 9
Turizm Endustrisinde Calışanların ve Girişimcilerin Hakları
(1)Turizm sektoru ve ilgili faaliyetlerde ucretli ya da serbest calışanların temel hakları, mensubu oldukları ulke kadar, ev sahibi ulkelerin denetiminde, gereken esneklik, turizm endustrisinin boyutları, mevsimlik faaliyetlerden kaynaklanan ozel sınırlamalar goz onunde bulundurularak garanti altına alınmalıdır.
(2)Turizm ve buna bağlı faaliyetlerde ucretli ve serbest olarak calışanların temel ve surekli eğitim alma hakları ve gorevleri vardır. Sosyal guvenceleri garanti altına alınmalı, mumkun olduğunca işsizlik riski en duşuk seviyede tutulmalı ve turizm sektorundeki mevsimlik işcilere ozel bir statu tanınmalıdır.
(3) Tuzel kişiliklere gerekli yetenek ve becerilere sahip oldukları takdirde, mevcut ulusal yasalara gore, turizmde mesleki faaliyetleri yurutme ve geliştirme hakkı tanınmalıdır, ozellikle kucuk ve orta olcekli işlerdeki girişimciler ve yatırımcılar, turizm yasa ve yonetmelikleri cercevesinde, serbestce turizm sektorune giriş hakkına sahip olmalıdırlar.
(4)Farklı ulkelerden gelen, ucretli veya ucretsiz olarak calışan yoneticilerin ve işcilerin birbirleriyle tecrube alışverişi dunya turizm endustrisinin gelişimine katkıda bulunur. Ulusal yasalar ve uluslararası anlaşmalar ile uyumlu olmak kaydıyla karşılıklı tecrube değişimleri kolaylaştırılmalıdır
(5)Cok uluslu girişimciler, uluslararası ticaretin gelişen ve dinamik buyumesinde rol alarak, calışmakta oldukları ulkenin ekonomisine katkıda bulunmalı, aşırı kÂr transferinden kacınmalıdırlar.
(6)Turist gonderen ulkelerle evsahibi ulkeler arasındaki, dengeli bir ilişkinin kurulması ve işbirliği, surdurulebilir turizmin gelişimi ile buyumesine ve kazancın eşit bir şekilde paylaşılmasına imkan vermelidir.
MADDE 10
Turizmde Ahlaki Kodların Uygulanması
(1) Turizmin gelişiminden sorumlu olan kamu ve ozel sektor temsilcileri bu prensiplerin hayata gecirilmesinde işbirliği yapmak ve uygulanmasını sağlamakla yukumludurler.
(2) Turizmin gelişiminden sorumlu kamu ve ozel sektor temsilcileri uluslararası hak prensiplerine saygı cercevesinde, başta Dunya Turizm Orgutu olmak uzere turizmin gelişiminden ve promosyonundan sorumlu sivil toplum orgutleri ile, insan haklarının korunması, cevre ve sağlık konuları ile ilgili diğer kuruluşların rolunu kabul edeceklerdir.
(3) Aynı sorumlular, Dunya Turizm Ahlak Yasası’nın yorumlanması ve uygulanmasına ilişkin anlaşmazlıklar ile ilgili olarak, tarafsız olan Dunya Turizm Ahlak Komitesine muracaat edebileceğini belirteceklerdir.
__________________