Soru: Kardeşim şikÂyet edip diyor ki:

“Coğu gunler sabah namazını kacırıyorum. Ancak nadir olarak bazen vaktinde kılabiliyorum. Coğunlukla guneş doğduktan sonra uyanıyorum. İyi hallerimde ise cemaati kacırdıktan sonra uyanıyorum. Uyanmak icin cok calıştım fakat nafile. Bu problemin cozumu nedir?”

Cevap: Sonsuz hamdle Allah’a hamd olsun. Şimdi, bu problemin cozumu iki taraflıdır. İlmi taraf ve ameli yani pratik taraf.

İlmî Taraf: O da iki kısımdır.

Birinci Kısım:

Musluman, Allah’ın indinde sabah namazının değerinin buyukluğunu bilmelidir.

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Kim sabah namazını cemaatle kılarsa, butun gece namaz kılmış gibidir.”

Muslim 656, Tirmizi 221

Başka bir hadiste Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Munafıka en ağır gelen namaz; yatsı ve sabah namazlarıdır. Eğer bilseydi o iki namazda ne var? Surunerek dahi olsa onun ikisine gelirdi.”

Ahmed Musned 52/424, AlbÂni Sahihu’l-Cami 133

Yine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Kim sabah namazını kılarsa o, Allah’ın himayesindedir.”

İbni Mace

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Allah-u TeÂl himayesinden, sizden birşey talep etmez.”

Tabarani 7/267, AlbÂni Sahihu’l-Cami 56/344

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Sizi gece ve gunduz ardarda daima takip eden melekler vardır. Sabah ve ikindi namazında toplanıyorlar. Sizinle geceleyenler gok’e yukseliyorlar. Allah-u TeÂl onlardan daha iyi bildiği halde onlara kullarımı ne hal uzerine terkettiniz? diye sorar. Diyorlar ki: Onları biz terkederken namaz kılıyorlardı ve onlara gittiğimizde de namaz kılıyorlardı.”

Buhari Fethu’l-Bari 2/33

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Allah’ın indinde en faziletli namaz cuma gununun cemaatle kılınan sabah namazıdır.”

Ebu Nuaym El-Hilye 7/207, AlbÂni Es-Silsiletu’s-Sahiha 1566

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Kim iki burdeyi kılarsa cennete girer. İki burde: Sabah ve ikindi namazıdır.”

Buhari Fethu’l-Bari 2/52

İkinci Kısım:

Musluman, sabah namazını kacırmanın tehlikesini bilmesi gerekir. Aşağıda gelen hadis bu tehlikeyi beyan ediyor:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle buyuruyor:

“Munafıka en ağır gelen namaz, sabah ve yatsı namazıdır.”

Abdullah ibni Omer (Radiyallahu Anhuma) şoyle dedi:

“Yatsı ve sabah namazında goremediğimiz adam hakkında iyi duşunmezdik kotu zanda bulunurduk.”

Tabarani El-Muam El-Kebir 12/271

Kotu zanda bulunmak sadece bu iki namaza gelmeyen hakkında idi. Cunku bu iki namazı muhafaza etmek kişinin imanının ve sıdkının yani sadık olmasının olcusuydu. Bu olcude onun ihlÂsını olcuyordu. Cunku bu iki namazın dışındakiler oğle, ikindi, akşam kişi işi icabı ya da uyanık olduğundan bir problem yoktur. Sabah ve yatsı namazını kimse muhafaza etmeye guc yetirmez ancak kararlı ve sadık olan ki, onun icin de hayır umulur.

Yine, sabah namazını kacırmanın tehlikesine işaret eden hadislerden biri şudur Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şoyle dedi:

“Kim sabah namazını eda ederse o, Allah’ın himayesindedir. Allah-u TeÂl zimmetinden dolayı sizden birşey talep etmez. Kim Allah-u TeÂlÂ’nın himayesinden birşeyle cıkmak isterse, ona yetişir sonra onu yuzustu cehennem ateşine atar.

Muslim

Bu iki kısım, muslumanın sabah namazını terk ettiğinde, şevkle kalbini tutuşturmaya kefildir. Birinci kısım, sabah namazındaki sevabı almak icin yarışmaya iter onu. İkinci kısım ise: Nasihat etmek ve azarlamak icindir. Nefsin gunahta kalıp ona ihanette bulunmasından men eder.

Ameli Yani Pratik Tarafı

Bu problemi tedavi etmede musluman icin bircok adım vardır. Eğer bu adımları takip ederse daha cok itina gosterip duzenli bir şekilde sabah namazını cemaatle surdurebilir.

İşte adımlar:

1) Erken Uyumak

Sahih olan bir hadiste Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) “Yatsıdan once uyumayı ve yatsıdan sonra konuşmayı hoşgormuyordu.” Muslumana yatsı namazından once uyumak yakışmaz. Burada muşahede edilen o ki; yatsı namazından once uyuyanlar genel olarak gecelerinin tumunu bitkinlik ve can sıkıntısıyla kederle ve hastalığa benzeyen bir halle gecirirler.

Yatsı namazından sonra konuşmak da yakışmaz. İlim erbabı bunun sebebini şoyle beyan etmişlerdir; cunku o, uykusuzluğa sebep oluyor. Boylece uyku onun gece namazına kalkmasına galip gelebilmesinden korkulur. Ya da sabah namazını faziletli, tercih edilen veya caiz olan vakitlerde kılmasında mani olabilir.

Yatsı namazından sonra mekruh olan konuşma ilim ehlilerin dedikleri gibi; Tercih edilen herhangi bir maslahatla ilgili olmayan meselelerle ilgili konuşmak. Ama Muslumanlar icin maslahat olan ya da hayırlı olan işlerde konuşmak fikir alışverişinde bulunmak mekruh değildir. İlmi muzakereler, salihlerin hayatını ve menkıbelerini oğrenme, misafirle konuşma, ailesi ve cocuklarına eşlik etme ve şakalaşma, misafirlerle mallarını ve canlarını korumak icin konuşma, bu gibi mubah sebeplerden dolayı yatsıdan sonra konuşmak mekruh değildir.

İnsanların coğunun, gunah ve kotuluklerden dolayı geceyi uykusuz gecirmelerini duşunduğumuz zaman bu durum ne diye! Oyleyse, Musluman sabah namazına canlı ve dinamik bir şekilde uyanmak icin erken uyumalı. Geceyi uykusuz gecirmekten sakınmalıdır.

İnsanlar uyku ihtiyaclarında ve kendilerine yetecek uyku miktarda farklılaşabilirler bu doğaldır. İnsanların belli bazı saatlerde uyumalarını zorunluk kılmak mumkun değildir. Fakat her kişi kendisine yetecek kadar ve sabah namazına canlı ve dinamik uyanabilecek kadar bir vakit uyumalı.

Eğer tecrube ve alışkanlığıyla bilse misal olarak saat 11’den sonra uyusa, sabah namazına kalkamayacağını bilse, ona şer’an o saatten sonra uyumak caiz değildir.

2) Uyumadan Once, Abdestli Olmaya ve Zikirleri Okumaya Gayret Gostermek

Cunku bunlar sabah namazına kalkmaya yardımcı olurlar.

3) Sabah Namazına Kalkmakta Azimli Olmak ve Bu Niyetinde Sadık Olarak Uyumak

Saat zilinin calmamasını temenni etmek, kimsenin onu uyandırmamasını umit ederek uyuyan kişi, bu bozuk fasid niyetiyle sabah namazına kalkamaz. Bu bozuk kalp ve gizli niyetinde olduğu muddetce sabah namazına kalkmayı başaramayacaktır.

4) Uyanır Uyanmaz Allah-u TeÂlÂ’yı Zikretmek

Bazı insanlar uyanıyorlar sonra bir daha uyuyorlar. Ama Allah-u TeÂlÂ’yı ilk uyandığında zikir etmeye davranırsa, şeytanın duğumlerinden birini cozmuş olur. Bu onu kalkmaya iter. Abdestini aldığında azmini tamamlamış olup, şeytandan uzaklaşmış olur. Namaz kıldığında ise şeytanı utandırmış terazisi ağır basmış olur. Boylece kendisini iyi hissdip canlı ve dinamik olur.

5) Namaza Kalkmak İcin Başkalarından Yardım İstenmelidir

Bu hususlarda birbirine tavsiyede bulunmalı, aile fertlerinden ve salih kimselerden yardım istenmelidir. Şuphesiz ki, bu durum Allah-u TeÂlÂ’nın şu sozunun kapsamına dÂhil olmaktır:

“İyilik ve takvada karşılıklı yardımlaşın.”

Maide 2

Allah-u TeÂl şoyle buyuruyor:

“Asr’a yemin olsun ki, insanlar husrandadır, ancak iman edip, salih amel işleyen, birbirine hakkı tavsiye edenler ve birbirlerine sabrı tavsiye edenler mustesna.”

Asr 1, 2, 3

Musluman, kendisini sabah namazına uyandırması icin hanımına tavsiyede bulunabilir. Bu hususta; ne kadar yorgun ve bitkin olursa olsun, hanımı zor kullanabilmelidir.

Cocuklar da babalarından yardım almalıdırlar. Onları namazın vaktinde uykularından uyandırmalıdır. Baba cocukların imtihanı var, onlar yorgundurlar, uykularında bırakalım onlar zavallıdır demesin. Bunu demesi doğru birşey değildir. Bu babanın rahmet ve şefkatinden sayılmaz. Cunku Onları rahmet ve sevgi ile yaklaşma onları uyandırmaktır, Allah’a itaat etmek icin. Allah-u TeÂl şoyle buyuruyor:

“Aileni namazla emret ve onda sebat kıl.”

TÂ-HÂ 132

Sabah namazı icin aile icinde yardımlaşma ve tavsiyede bulunma nasıl oluyorsa, aynı şekilde arkadaşlar arasında da olması gerekir. Bir kısmı bir kısmına yardım eder.

Okul yurtlarında yaşayan oğrenciler ve mahalledeki komşular gibi. Komşu komşusunun kapısını calar onu namaza uyandırmak icin. Allah-u TeÂlÂ’ya kulluğunda itaatte komşusuna yardım eder.

6) Sabah Namazını Cemaatle Eda Etmek İcin Allah’ın Onu Muvaffak Kılması İcin Dua Etmeli

Cunku dua, herşeyde başarılı olmak icin en yuce ve en buyuk sebeptir.

7) Uyarı ve İkaz Aletlerini Kullanmak

Calar saat, onu munasip bir yere koymak. Bazı insanlar onu başucuna koyar caldığında onu hemen kapatır ve uykuya devam eder. Boyle yapan saati biraz uzak biryere koysun tÂki hissedip uyansın. Uyarıcı aletlerden telefon olabilir. Bu hizmetten dolayı telefonu odeyeceği para miktarını cok gormemeli. Cunku bu Allah yolunda infak edilen bir maldır. Allah’ın emrine icabet etmek icin uyanmaya dunya malının tumu de denk olamaz.

8) Uyuyanın Yuzune Su Serpmek

Gece namazına kalkmak isteyen adamı oven hadisi şerifte olduğu gibi. Eşini uyandırır eğer reddederse yuzune su serper, gece kalkan kadının ovgusunde ise; kocasını uyandırır, reddederse kocasının yuzune su serper. Yuze su serperek uyandırma şer’î bir vesiledir. O gercekten cok canlılık ve de cok ikaz edicidir.

Ahmed Musned 2/250, AlbÂni Sahihu’l-Cami 3494

Bazı insanlar bu şekilde uyandırıldıklarında kızıp isyan edebilirler. Kufredebilir, tehdid edebilir vs. Bundan dolayı uyandıran kişi hikmet ve sabırla işi sona erdirmelidir. Bilmelidir ki, uyuyanın mesuliyeti yoktur. Onun kotu davranışına tahammul etmeli. Bu onu, uyuyanları, namaza uyandırmaktan ayıran bir sebep olmamalıdır.

9) Tek Başına Yatmamalıdır

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kişinin tek başına yalnız gecelemesini nehyetmiştir. Bu hadisten anlaşılan bir hikmette herhalde, uyku kişiye galip gelir ve onu namaza uyandıran kimse yanında olmamasıdır.

Ahmed Musned 2/91, AlbÂni Es-Silsiletu’s-Sahiha 60

10) Uzak Yerlerde Uyumamak

İnsanların, filan orada uyuyor diye aklından gecirmeyecekleri uzak yerlerde uyumamak. Ailesine haber vermeden evin damında uyuyan kimse, evde uzak ya da kullanılmayan odada ya da yurtlarda aynı şekilde uyuyan kimse gibi. Cunku kimse bilmiyor ki, onun orada uyuduğunu tÂki onu namaza uyandırsın. Belki de ailesi ve arkadaşları onu mescitte sanıyorlar. Ama gercek o ki; o, uykuya dalmıştır. Uzak bir yerde uyuması gereken kişi, etrafındakilere haber eder ki onu namaza uyandırsınlar.

11) Uyanma Anında Kararlılık

Bir defada kalkmak. Merhaleler halinde değil, bazılarının yaptığı gibi. Uyandıran kişi, uyandırılanlara defalarca uyandırmak icin donebilir. Uyuyan her seferinde kalkıyor fakat arkadaşı gidince o yine yatağa donuyor. Merhaleler halinde uyanma coğunlukla başarısızdır. Uykuya donmekten muhafaza eden sıcrama olmadan, uykudan kurtuluş yoktur.

12) Namaz Vaktinin Girişinden Cok Sonraya Uyarıcı Aleti Kurmamalı

Kişi kendini bilir, eğer bu vakitte kalktığında, kendi kendine daha uzun bir vakit var, az daha uyuyayım herkes nefsinin siyasetini biliyor, ona gore hareket etmeli.

13) Uyanırken Lambayı Lakmak

Yaşadığımız bu asırda, elektrik lambaların aydınlığı uyumayı, def eden buyuk bir etkiye sahiptir.

14) Gece Uyumamayı Uzatmamak

Gece namazında dahi uyumamayı uzatmamak. Bazı insanlar gece namazını uzatıp sabah namazına az bir zaman kala uyuyorlar, boylece sabah namazına uyanmaları zorlaşıyor. Bu durum genellikle Ramazan ayında oluyor. Sahur yapıp sabah namazından hemen once uyuyorlar, boylece sabah namazını kacırıyorlar, şuphe yok ki, bu buyuk bir hatadır.

Cunku farz namaz nafile namazdan once gelir, geceyi teheccutsuz bir şekilde uyumayarak gunah ve isyanda hatta en iyi halde mubahlarla gecireni bir tarafa bırak. Gece uyumamayı şeytan bazı davetciler susleyip bulundukları durumu tartışmalarla gecirip, sonra sabah namazından once uyuyorlar. Bunu yapmakla kacırdıkları sevap cok cok fazladır, kazandıkları yanında.

15) Uykudan Once Cok Yememeli

Cok yemek ağır uykunun sebeplerinden bir sebeptir. Cok yiyen cok yorulur, cok yorulan cok uyur boylece cok zarar etmiş olur. İnsan akşam yemeğinde hafif bir şeyler yemeye ozen gostermeli.

16) Sabah Namazı Sunnetinden Sonra “Uyuma Sunnetinin” Tatbikinde Hatadan Sakınmak

Muhtemelen bazı insanlar Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şu sozunu işittiler:

“Biriniz namaz kıldıktan sonra sağ tarafına uyusun.”

Tirmizi 420, AlbÂni Sahihu’l-Cami 642

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’den varid olan “Sabah sunnetini kıldıktan sonra biraz uyuyordu. Sonra Bilal (Radiyallahu Anh) Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’i namaza cağırıyordu. Boylece namaza kalkıyordu.” Muhtemelen bu hadisleri duyuyorlar ve bu sabit sunneti belki tatbik etmeye niyet ediyorlar. Yalnız guzel bir şekilde tatbik edemiyorlar. Oyle ki, birisi sabah namazının sunnetini kılıyor sonra sağ tarafına uyuyor, derin bir uykuya dalıyor tÂki guneş doğana kadar.

Bu, bu mevzudaki nasların kıt anlaşılmasındandır. Bu yatma uyku icin değildir. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yatmış halde iken Bilal (Radiyallahu Anh) onu gelip namaza cağırıyordu ve yine İmam Ahmed ve İbni Hibban’ın rivayet ettiği hadiste:

“Sabah namazından once hafif bir uyku uyumak istediğinde başını sağ avucuna koyar, kalkmasına yardımcı olur. Cunku kolun elden dirseğe kadar olan kısmını kalkıktır. Bu şekilde uyumak derin uykuya manidir. Cunku uyuyanın başı avucunun ve kolun elden dirseğe kadar olan kısmın uzerindedir, daldığı vakit başı duşer boylece uyanır. Aynı zamanda Bilal (Radiyallahu Anh) Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’i sabah namazına uyandırmakla gorevliydi.

Ahmed Musned 5/298, AlbÂni Sahihu’l-Cami 4752

17) Gece Namazını Sabah Namazından Hemen Onceye Koymak

Oyle ki vitir namazını bitirince sabah ezanı okunsun. İbadetler ardarda gelmiş olur. Boylece teheccud namazı gecenin ucte birinin son kısmına denk gelmiş olur. Bu da efdal olan vakittir. Boylece sabah namazına canlı ve erken girmiş olur.

18) Uyurken Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in Uyuduğu Şekilde Uyumak

Oyle ki sağ tarafına, sağ yanağını, sağ elinin icine koyar bu şekil uyuma, uyanmayı kolaylaştırıyor. En hayırlı hal Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in halidir, diğer uyku şekillerinin tersine. Cunku diğer şekillerde uyumak, uyanmayı zorlaştırıyor.

19) Kaylule Uykusundan Destek Almak

Kaylule ona yardımcı olur. Bu şekilde gece uykusunu mutedil ve muvazeneli kılmış olur.

Kaylule:

Oğle namazından sonra ikindi namazına kadar olan vakit arasında ki uykuya verilen isimdir.

20) İkindi ve Akşamdan Sonra Uyumamalı

Cunku bu iki vakitte uyumak, gece uyumaya engel olan sebeplerdendir. Kim de uykusunu bu şekilde geciktirirse, uyanması zor olur.

21) Allah İcin İhlÂslı Olmak

Allah icin ihlÂslı olmak en hayırlı sebeptir, insanın namaza uyanabilmesi icin, bu butun sebep ve vesilelerin en başında gelir. Eğer vicdanı uyandıran kalbi tutuşturan ihlÂs varsa bu inşallah onun cemaatle sabah namazına uyanması icin kefildir. Sabah namazından dakikalar once uyumuş olsa bile.

Muhakkak ki, ihlÂs ve sıdk cok istekli bazı kişileri acaip vesilelere itmiştir. Bu da onların cabasına, isteğine ve fedakÂrlığına işaret eder. Bir de yanına birden fazla calar saat koyanlar var. Aralarına bir kac dakika fark koyarak onları kuruyor. Biri caldığında kapatsa bile az sonra diğeri calar vs. Ya da bazıları koluna bir ip bağlıyor o ipi pencereden sarkıtıyor, arkadaşlarından biri camiye giderken o ipi cekiyor boylece onu sabah namazına uyandırıyor, vb.

İşte bak ihlÂs ve samimiyet neler yaptırıyor insana. Fakat hakikat acıdır. O da iman zayıflığı ve ihlÂs azlığı. Bugun butun insanlarda apacık yaygınlaşmıştır. Bunun işareti de, namaz kılanların azlığı, sabah namazında safların azlığı ki caminin etrafında oturanların cokluğuna rağmen bu oluyor.

Bazı kişilerin uykularının ağırlığı kendilerince memnun olunan bir durum olmadığını inkÂr etmiyoruz. Onlar maruz gorulebilirler. Cunku bu irade dışı bir durumdur. Boyle kişilerin yalvararak Allah’a sığınmaları gerekir, mumkun olan vesilelerden istifade etmeli, doktora başvurmalı, bir cozum bulunması icin cabalamalıdır.

Bu bir uyarıdır. Bazı insanlar arasında yayılmış meşhur olmuş bir durumdan dolayı ikazdır. İddiaları şudur ki: Bir hadis var; faydası da şudur; kim sabah namazına kalkmak istiyorsa uyumadan once Kehf sûresinin sonunu okusun, kalbiyle belli bir saatte uyanmak icin niyet etsin, uyanır inşallah ve bu tecrube edilmiştir, diyorlar.

Biz onlara diyoruz ki; bu hususta herhangi bir hadis sabit olmamıştır. Buna itibar yoktur. En hayırlı tutulacak olan yol Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) sunnetidir.

Sonuc:

Ben Muslumanım diyen kişini Allah (Azze ve Celle)’nin farz kıldığı sabah namazını kılmak istiyorsa eğer, muhakkak kendisinin caba sarfetmesi gerekiyor!




Muhammed Salih El-Muneccid
__________________