İnsan, muhabbet duyduğu varlığa rÂm olur. Onu her an gonlunun en mûten yerinde taşır. Duşuncesi, hayÂli, fikri ve zikri onunladır. ZÂhiren ayrı olmak bile onun icin fazla bir şey ifÂde etmez. Zira rûhen dÂim onunla beraber yaşar. Nitekim bu hakîkati beyan sadedinde; “Yanımdaki Yemen’de, Yemen’deki yanımda…” buyrulmuştur.

Mesel cocuğuna aşırı muhabbet duyan bir kişi, her fırsatta cocuğundan bahsederek kendisini tatmin eder. Mesleğine cok duşkun biri de, işiyle alÂkalı mevzûları konuşmaktan haz duyar. Sevdiği şeyleri andıkca, onlara olan muhabbet ve duşkunluğu daha da artar.

Mu’minin gonlu de kÂmil bir îman muhabbetiyle dolduğunda Rabbinin ismi onda dÂimî bir zikir hÂline gelir. Zikir, onun icin Âdeta bir Âb-ı hayat/can suyu olur. Nasıl ki bir balık, sudan ayrı yaşayamazsa, o da zikirsiz huzur bulamaz. Onun nazarında zikir; yemek, icmek ve teneffus etmek kadar vazgecilmez bir ihtiyactır.
Nitekim Al*lah Ra*sû*lu:

“Al*lÂh’ı zik*re*den kim*sey*le zik*ret*me*ye*nin mi*sÂ*li, di*ri ile olu gi*bi*dir.” buyurmuştur. (Bu*hÂ*rî, De*avÂt, 66)

Dolayısıyla kalbî hayatını îman muhabbetiyle diri tutan bir mu’min, bunun en tabiî bir tezÂhuru olarak Rabbinin ismini gonlunun virdi edinir. Hak TeÂlÂ’nın azamet-i ilÂhiyyesinden, sonsuz kudretinden, idrak otesi mukemmellikteki hukumranlığından, ilÂhî tanzim ve takdîrindeki hikmetlerinden soz etmek, onun rûhunda tÂrifsiz bir zevk ve lezzet husûle getirir. Bu yuzden her hÂlukÂrda Hakk’ı hatırlar, O’nun yÂdıyla kalbini ve dilini mÂnen tatlandırır. Zira Âyet-i kerîmede buyrulur:

“…Bilesiniz ki, kalpler ancak AllÂh’ı anmakla huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28)

Zikrin feyz ve rûhÂniyeti, tıpkı guneşten gelen ışık huzmelerini uzerinde toplayan bir mercek gibi, altında bulunan cer-cop hukmundeki butun nefsÂnî arzuları yakıp kul eder.

Oyle ki bu durum ilerledikce, mu’minin nazarında Hakk’ın zikrinden daha lezzetli bir şey kalmaz. Bu lezzet rûhunu sardıkca, kulun Hakk’a yakınlığı artar; Hakk’a yakınlığı arttıkca da zikre olan iştiyÂkı coğalır.

Ebû Said el-HarrÂz Hazretleri, Hak dostlarının hÂllerinden bahsettiği bir sohbetinde şoyle buyurmuştur:

“CenÂb-ı Hak, kullarından birinin başına velÂyet tÂcını giydireceği zaman, ona once zikir kapısını acar. Kalbine zikretme tadını verir. Kul, bu tadı aldıktan sonra, ona ZÂt’ına yakınlık kapısını acar. Onu unsiyet, yakınlık ve ulfet makÂmına oturtur. Bundan sonra tevhîd kursusune cıkarır. İşte asıl olacaklar bundan sonra olmaya başlar.”

DUNYA SALTANATINDAN
KIYMETLİ AMEL

Zikrin hakîkatine ererek ilÂhî muhabbetin lezzetini tadan kullar icin butun dunyevî zevkler değerini yitirir. Nitekim dunya saltanatını bir kenara bırakıp ilÂhî aşk deryÂsına dalmış olan İbrahim bin Edhem Hazretleri buyurur ki:

“İlÂhî muhabbetteki vecd ve istiğrÂkımız muşahhas bir şey olsaydı; krallar onu alabilmek icin butun hazinelerini de krallıklarını da fed ederlerdi.”

DÂvûd u, kendisine lûtfedilen buyuk mulk ve saltanata rağmen kalben dunyaya meyletmezdi. Rabbiyle oyle mustesn bir huzur ve yakınlık iklîminde yaşardı ki, zikre başladığı zaman onunla birlikte dağlar, taşlar ve hatt vahşî hayvanlar bile vecd ve istiğrak hÂline burunurdu.

DÂvûd u’ın oğlu Suleyman u’a ise, hicbir kula nasip olmayan muhteşem bir saltanat bahşedilmişti. RivÂyete gore bir gun Suleyman u, kuşların golgesinde, insanlar, cinler, vahşî ve evcil hayvanlar sağında ve solunda olmak uzere buyuk bir ihtişam icerisinde ordusuyla gidiyordu. Bu hÂliyle, İsrÂiloğulları’ndan bir Âbidin yanına uğradı. Âbid ona:

“–Ey DÂvud’un oğlu, Allah sana ne buyuk bir saltanat bahşetmiş!” dedi.

Suleyman u bunu işitince şu karşılığı verdi:

“–Mu’min bir kulun amel defterinde bulunan bir tek tesbîh (subhÂnallÂh sozu) DÂvud’un oğluna verilenden daha hayırlıdır. Cunku DÂvud’un oğluna verilen fÂnîdir, hÂlbuki tesbîhin kazandıracağı saltanat bÂkîdir.” (Rûhu’l-BeyÂn, VII, 150)

Allah TeÂlÂ, Hazret-i İbrahim’e de sayılamayacak kadar koyun suruleri ihsÂn etmişti. Bir gun CebrÂîl u, insan sûretinde gelerek:

“–Bu suruler kimin? Bana surulerden birini satar mısın?” diye sordu. İbrahim u:

“–Bu suruler Rabbimindir. Şu anda benim elimde emÂnet olarak bulunuyor. Bir kere zikredersen, ucte birini; uc kere zikredersen hepsini al, gotur!” dedi.

CebrÂîl u da uc defa;

»سُبُّوحٌَ قُدُّوسٌ رَبُّنَا وَ رَبُّ الْمَلَائِكَةِ وَالرُّوحِ «

“Bizim Rabbimiz, Rûh’un ve melÂike-i kirÂmın Rabbi, butun kusurlardan munezzeh, cumle eksikliklerden pÂk ve yucedir.” diye zikredince İbrahim u:

“–Al hepsi senin olsun, al gotur!” dedi. CebrÂîl u:

“–Ben insan değil, Cibrîl’im, alamam.” dedi. İbrahim u da:

“–Sen Cibrîl’sen, ben de Halîl’im (AllÂh’ın dostuyum). Verdiğimi geri almak bana yakışmaz.” karşılığını verdi.

Nihayet İbrahim u, surulerinin hepsini sattı; mulk alıp vakfetti. Boylece butun dunya metÂının, AllÂh’ın zikri karşısında bir “hic” mesÂbesinde olduğunu fiilen tebliğ edip “Halîlullah/AllÂh’ın dostu” sıfatına liyÂkatini tescil etmiş oldu.

Bir gun Rasûlullah r zikrin Hak katındaki kıymetini ifÂde sadedinde ashÂbına:

“−Size en hayırlı, Allah katında en değerli, derecenizi en fazla yukseltecek, sizin icin sadaka olarak altın ve gumuş dağıtmaktan daha kazanclı, duşmanla karşılaşıp da sizin onların boynunu vurmanızdan, onların da sizi oldurmesinden daha cok sevap getirecek amelin ne olduğunu haber vereyim mi?” diye sormuştu. Onlar da:

“−Evet, soyleyiniz!” dediler. Rasûl-i Ekrem r de:

“−Allah TeÂlÂ’yı zikretmektir.” buyurdu. (Tirmizî, DeavÂt, 6)

Yine Hazret-i Peygamber r, Necd taraflarına bir birlik gondermişti. Onlar da bir miktar ganimet elde ederek geri donduler. Adamın biri:

“–Bu birlikten daha cabuk donen ve daha fazla ganimet elde eden başka bir birlik gormedik.” dedi. Bunun uzerine Peygamber Efendimiz r şoyle buyurdu:

“–Ben size bunlardan daha hızlı ve daha fazla ganimet alan bir topluluğu bildireyim mi? Onlar, sabah namazında hazır bulunan, namazdan sonra oturup Guneş doğana kadar AllÂh’ı zikreden kimselerdir.” (Tirmizî, DeavÂt, 198)

Allah katında dunyanın, bir sivrisineğin kanadı kadar bile değeri yoktur.1 Dolayısıyla dunyanın aldatıcı cÂzibelerine rağmen dilini ve gonlunu dÂim Hakk’ın zikriyle meşgul edebilenlerin bu ameli, Allah katında cihan mulkuyle değişilmeyecek kadar değerlidir. Bu hakîkati Efendimiz r şoyle ifÂde buyurmuşlardır:

“Dunya ve onun icinde olan şeyler değersizdir. Sadece AllÂh’ı zikretmek ve O’na yaklaştıran şeylerle, ilim (mÂrifet ilmi) oğreten Âlim ve (Hakk’a lÂyıkıyla kul olmak icin) tahsil goren talebe bundan mustesnÂdır.” (Tirmizî, Zuhd, 14)

SahÂbeden SevbÂn t şoyle anlatır:

“…Altın ve gumuşu biriktirip de bunları Allah yolunda sarf etmeyenlere acıklı bir azÂbı mujdele!” (et-Tevbe, 34) Âyeti nÂzil olduğu zaman biz, Peygamber Efendimiz’le birlikte seferde bulunuyorduk. SahÂ*be*den bÂzıları:

“–Altın ve gumuş hakkında inecek olan indi. (Artık bir daha onları biriktirmeyiz. İhtiyacımız dışındakileri infÂk ederiz.) Keşke hangi şeyin daha hayırlı olduğunu bilsek de, ondan biraz edinsek.” dediler.

Bunun uzerine Rasûlullah r şu cevÂbı verdi:

“–Sahip olunan şeylerin en fazîletlisi;

† (Hayatın hicbir safhasında AllÂh’ı unutmayıp dÂimÂ) zikreden bir dil,

† (Butun nîmetleri Hakk’ın lûtfettiğinin idrÂki icinde) şukreden bir kalp ve

† Kocasının îmÂnına yardımcı olan sÂliha bir zevcedir.” (Tirmizî, Tefsîr, 9/9)

ZİKİRDEN KOPMAYAN ERLER…

Zikrin, en değerli dunya metÂlarından ve saltanatından da kıymetli olduğunu lÂyıkıyla idrÂk eden kÂmil bir mu’mini hicbir şey AllÂh’ı zikirden alıkoyamaz.

Dunya nîmetleri, iki uclu bir bıcak gibidir; onu doğru kullanmasını bilen Ârif gonuller icin bir ziynet iken, AllÂh’ı ve Âhireti unutacak derecede cÂzibesine kapılıp gaflet sarhoşluğuna duşenler icin, buyuk bir fitne ve husran sebebidir. Bunun icindir ki dunyaya gonul verenlerin misÂli, okyanus ortasında dumeni kırılmış bir gemi gibidir ki hangi girdapta helÂk olacağı mechuldur.

Dunyevî menfaatlere ve nefsÂnî arzulara duyulan aşırı muhabbet; insanın Allah ile munÂsebetini ifsÂd eder, ibÂdet hayatını kuru bir geometri ve ruhsuz bir şekil hÂline getirir, gonullerin feyz ve rûhÂniyetine zehir sacar. Rabbimiz, dunyanın ruhları narkoze eden efsûnuna kanmaktan ve onun boş hulyÂları peşinde omur tuketmekten bizleri şoyle îkaz buyurmaktadır:

“Bilin ki dunya hayatı ancak bir oyun, eğlence, bir sus, aranızda bir ovunme ve daha cok mal ve evlÂt sahibi olma isteğinden ibÂrettir. Tıpkı bir yağmur gibidir ki, bitirdiği, ziraatcilerin hoşuna gider. Sonra kurur da sen onun sapsarı olduğunu gorursun; sonra da cer-cop olur. Âhirette ise cetin bir azap vardır. Yine orada AllÂh’ın mağfireti ve rızÂsı vardır. Dunya hayatı aldatıcı bir menfaatten başka bir şey değildir.” (el-Hadîd, 20)

“Ey îmÂn edenler! Mallarınız ve cocuklarınız sizi AllÂh’ın zikrinden alıkoymasın. Kim bunu yaparsa işte onlar, ziyÂna uğrayanlardır.” (el-MunÂfikûn, 9)

Dunya nîmetleri nefse cÂzip gelir. Oyle ki, sırf nefs planında yaşayıp sadece dunyevî menfaat ve zevklerini duşunenler, surekli onunla meşgûl olarak dunyadaki varlık hikmetlerini ve yaratılış gÂyelerini duşunemez olurlar. Yani vÂsıtayı gÂye hÂline getirerek kesif bir gaflet karanlığı icinde omur tuketirler.

Kimileri de dunya nîmetlerinin bir vÂsıta olduğunu ve onları gonle sokmamak gerektiğini bildikleri hÂlde buna tam olarak muvaffak olamaz, nefislerine soz geciremezler. Bu sebeple ibÂdetlerinden lezzet alamaz, huşû ve huzur hÂlini bir turlu yakalayamazlar. CenÂb-ı Hak bu gibi kimselere işÃ‚retle; “ وَلَآ اُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ : Kendini kınayan (pişmanlık duyan) nefse yemin ederim (diriltilip hesaba cekileceksiniz).” (el-KıyÂme, 2) buyurmaktadır.

Nefs-i levvÂme; yaptığı kotuluklerden, AllÂh’ın emir ve yasaklarına karşı gosterdiği ihmal ve kusurlardan vicdanı muazzeb olan ve bu sebeple de kendisini şiddetle kınayan nefistir. Yani dunya muhabbetine ve gunahlara karşı direnme gucu zayıf olanlardır.

Dunya nîmetlerinin ilÂhî bir emÂnet ve imtihan vesîlesi olduğunu lÂyıkıyla idrÂk eden Ârif kullar ise, ona luzumundan fazla îtibÂr etmezler. Gonul tahtını yalnızca Hakk’a tahsis edebilme mahÂretini gosterirler. İşte onlar, gercek gonul kahramanlarıdır. CenÂb-ı Hak onlardan rÂzı, onlar da Hakk’ın takdîrinden rÂzıdırlar. Bu yuzden tam bir gonul huzuru icindedirler. Onlara Rabbimiz şoyle hitÂb eder:

“Ey huzura kavuşmuş insan! Sen O’ndan rÂzı, O da senden rÂzı olarak Rabbine don. (Seckin) kullarım arasına katıl ve cennetime gir!” (el-Fecr, 27-30)

Hak dostu MevlÂn Hazretleri, Mes*ne*vî’*sinde hikmetli bir hikÂye nakleder:

LeylÂ’nın aşkından collere duşmuş olan Mecnun, bir gun LeylÂ’nın yolculuğa cıktığı haberini alır. Bunun uzerine devesine biner, LeylÂ’nın gideceği koye doğru sur’atle yol almaya calışır. Yeni doğmuş bir yavruya sahip olan devesinin gozu ise, arkada kalan yavrusundadır. Mecnun, deve*nin uzerinde uyumaya başladığı zaman deve, hemen yavrusunun istikÂmetine doner. Mecnun, farkına varınca, telÂş icin*de deveyi, yine LeylÂ’nın koyune cevirir. Bu hÂl, defalarca te*krar eder.

Cunku Mecnûn, LeylÂ’ya kavuşma sevdÂsında, deve ise yavrusunun yanına koşma arzusundadır.

Gunun sonunda Mecnun, nereye geldiğini merak ile et*rafına bakar. İleri-geri bu hareketlerle, daha sabahleyin yola cıktığı yerde olduğunu, bir fersah bile yol alamadığını gorur. O zaman Mecnun, deveye seslenir:

“–A deve! Sen yavruna Âşıksın, bense LeylÂ’ma! Do*layısıyla ikimizin de yolları farklı. Sen benim yolumu kesi*yorsun, ben de senin yolunu! Biz bu hÂlde yoldaşlık ede*meyiz. Sen fÂnî bir tene Âşıksın, bense ebedî bir cana… Bu yuzden ayrılmamız gerek!”

Bu hikÂyede Mecnûn, “rûhÂniyet”i; deve ise “nefsÂniyet”i temsil etmektedir. Rûh, Husn-i Mutlak olan AllÂh’a Âşıktır, “nefs” ise dunyevî hev ve heveslere…

GÂfil bir insanın Rabbine karşı kulluk vazifelerindeki hÂli de ekseriyetle bu misaldeki gibidir. Zira insanın rûhu mÂnevî zirvelere yucelmek icin Âdeta kanat cırparken, nefsi ise -tıpkı ayağa bağlı iri bir taş misÂli- onu aşağılara cekmektedir. Dolayısıyla Rabbe vÂsıl olmak isteyen bir kul, kendisine ayak bağı olan nefsÂnî takıntıları aşmak ve gonlunu Allah’tan uzaklaştıracak her şeyden arındırmak zorundadır.

Şuphesiz ki Rabbe yakınlığın en muhim vesîlesi; aşk ve vecd icinde, huşû ile îf edilen ibÂdetlerdir. Mu’min, ibÂdetlerini ve bilhassa zikrini bu şuurla yapabildiği zaman Hakk’ın yakınlığına nÂil olur. Fakat nefsÂnî arzuları gonlunu işgÂl edip onu Hakk’ın huzûrundan gÂfil kıldığı takdirde, dili ne kadar Hakk’ın ismini zikrederse etsin, rûhu bir adım bile mesafe almaktan Âciz kalır.

Dolayısıyla kÂmil mÂnÂda zikredebilmek icin, CenÂb-ı Hakk’ı mÂnen gonulde hissedip O’ndan gayrı hicbir şeyi duşunmemek îcÂb eder. Bunun icin de once nefsi haram ve şuphelilerden arındırmak, sonra da kalpten fÂnî muhabbetleri ve mÂsiv duşuncelerini boşaltmak gerekir. Zira zikrin nûru, zÂkirin hÂli olcusundedir.

FÂnî hayatın yaldızlarına aldanmayıp nefeslerini zikirle ihy edebilen sÂlih kulları, Rabbimiz şoyle haber vermektedir:

“…AllÂh’ın adını anmak icin O’nun irÂdesiyle inşÃ‚ edilen mÂbedlerde sabah-akşam CenÂb-ı Hakk’ı tesbîh eden adamlar vardır. Onlar, ne ticaret ne de alışverişin kendilerini AllÂh’ı zikretmekten, namaz kılmaktan ve zekÂt vermekten alıkoyamadığı insanlardır. Onlar, kalplerin ve gozlerin allak bullak olduğu bir gunden korkarlar. Cunku (o gunde) Allah, onları yaptıklarının en guzeliyle mukÂfatlandıracak ve lûtfundan onlara fazlasıyla verecektir. Allah, dilediğini hesapsız rızıklandırır.” (en-Nûr, 36-38)

Yine Rabbimiz, dunyaya dalarak îman hassÂsiyetini ve kalbî rikkati kaybetme tehlikesinden sakınmamız icin buyuk bir îkazda bulunmaktadır:

“ÎmÂn edenlerin, AllÂh’ı zikretme ve O’ndan inen Kur’Ân sebebiyle kalplerinin urpermesi zamanı daha gelmedi mi?..” (el-Hadîd, 16)

Ne ibretlidir ki bu Âyet-i kerîme, Mekke’de bin bir cile icinde buyuk bir îman mucÂdelesi verdikleri hÂlde, hicretten sonra biraz rahata kavuştukları icin zuhd, takv ve gayretleri gevşeyen bir kısım sahÂbîyi îkÂz etmek uzere nÂzil olmuştur.

SahÂbe nesline dahî bu îkaz geldiğine gore, bizler dunyevî ihtirasların ve fÂnî men*faatlerin tesir edemeyeceği bir mÂnevî zindeliğe erişme husûsunda cok daha buyuk bir gayret icinde olmalıyız. Bunun icin varlıkta da darlıkta da Rabbimizi bol bol zikretmeli, O’nu hicbir zaman hatırımızdan cıkarmamalıyız.

Ote yandan insan, yokluk ve mihnet altında iken nefsi de zayıf olduğundan Rabbine daha cok yonelip sığınır. HÂlbuki bolluk ve rahatlık zamanlarında insanın nefsi kabarır, kendini ihtiyacsız gormeye, buyuklenmeye başlar. Bu yuzden de Rabbini daha az hatırına getirmeye, hatt unutmaya meyleder. HÂlbuki bilhassa rahatlık zamanlarında Rabbimizi daha cok hatırlayıp anmamız gerekir. Bu hÂle en guzel misÂl olan ve kalbini hicbir zaman fÂnî nîmetlerin kasası hÂline getirmeyen Suleyman u hakkında Rabbimiz; « نِعْمَ الْعَبْدُ / ne guzel kul» iltifatında bulunmuştur. Biz de bolluk ve rahatlık zamanlarında da gonlumuzu Rabbimize tahsis etmeliyiz ki, zor zamanlarımızda ilÂhî rahmet ve inÂyet imdÂdımıza yetişip elimizden tutsun, kalplerimize metÂnet ve huzur lûtfetsin.

Nitekim, dunya hayatında iken AllÂh’ı hatırlamaya dÂvet eden nice irşad sadÂlarını işittiği hÂlde onları kulak ardı edip unutan gÂfiller hakkında Rabbimizin şu îkÂzı ne kadar şiddetlidir:

“Kim de Ben’i anmaktan yuz cevirirse, şuphesiz onun sıkıntılı bir hayatı olacak ve Biz onu, kıyÂmet gunu kor olarak haşredeceğiz. O: «Rabbim! Beni nicin kor olarak haşrettin? Oysa ben, hakikaten gorur idim!» der. (Allah) buyurur ki: İşte boyle. Cunku sana Âyetlerimiz geldi; ama sen onları unuttun. Bugun de aynı şekilde sen unutuluyorsun!” (TÂhÂ, 124-126)

Şuphesiz ki Allah TeÂlÂ, “unutmak” gibi zaaflardan munezzehtir. O’nun kulunu unutması, ancak ilÂhî bir gazap ifÂdesidir. Bu sebeple kıyÂmetin o cetin gununde Allah tarafından unutulmak ve ilÂhî rahmetin dışında bırakılmak istemeyen biri, dunya hayatında O’nu unutmamalıdır. Bu gun dunyÂda Rabbimizi ne kadar cok zikredersek, yarın ukbÂda ilÂhî vuslata o nisbette nÂil oluruz. Nitekim Âyet-i kerîmede:

“Siz Ben’i zikredin ki, Ben de sizi zikredeyim…” (el-Bakara, 152) buyrulmuştur.

Allah tarafından zikredilen bir kul olabilmenin buyuk şeref ve izzetine karşılık, fÂnî cÂzibelerin gaflet sarhoşluğu icinde omur sermayesini israf etmek, ne hazin bir aldanıştır! Biz kullarına şah damarından daha yakın olduğunu bildiren AllÂh’ı unutup da O’nu kendi iclerinde kaybedenler, hayatın en şaşkın yolcularıdır!..

Bu yuzden gercek bir îman firÂsetine sahip olanlar, dunya nîmetleriyle şımarmaz, rızkı hicbir zaman RezzÂk’a perde kılmazlar. Onlar, zÂhiren rızık peşinde bile olsalar, gonullerini dÂim RezzÂk’ın zikriyle rakik bir hÂlde tutarlar. Hatt Rab’lerini zikretmeksizin duramazlar. Zikirsizlik onlara buyuk bir ic sıkıntısı verir.

Bu ic sıkıntısı, ilÂhî bir îkazdır. Bu îkÂzı duyabilmek de, aslında şukru gerektiren ayrı bir nîmettir. Cunku bu, hÂlini ıslah ve hatÂsını telÂfî yolunda hÂl bir umit ışığı olduğunun bir gostergesidir. Kalbi katılaşıp muhurlenmiş gÂfillerin zikirsizlikten dolayı boyle bir ic sıkıntısı duymamaları, onların ilÂhî rahmetten nasiplerinin olmadığı mÂnÂsına gelir. Onlar artık sefÂletlerini saÂdet zanneden şaşkınlar surusu hÂlinde omurlerini tuketirler.

MevlÂn Hazretleri buyurur ki

“Hak yolunda okuduğun virdi, cektiğin tesbîhi terk edince zahmete, sıkıntıya duşersin, sana sebebi bilinmeyen bir ic sıkıntısı gelip catar.

Bu sebepsiz uzuntu, bu ic sıkıntısı bir ceşit ihtardır. Bir ceşit terbiyedir. «Devam edegeldiğin virdini bırakma, eski ahdini bozma!» demektir.

Bu ic sıkıntısı, bu darlık, bir zincir şeklini almadan; gonlunu bağlayan, sıkan şey sana ayak bağı olmadan once virdine devam et…”

ZİKRİ İHMÂLİN MÂZERETİ YOK!

İbn-i Abbas v; “Ey îmÂn edenler! AllÂh’ı cokca zikredin!” (el-AhzÂb, 41) Âyet-i kerîmesinin tefsîrinde şoyle demiştir:

“Allah TeÂlÂ, kullarına farz kıldığı her ibÂdete belli bir sınır tÂyin etmiştir. Bu hususta mÂzeret sahibi olanların ozurlerini de kabûl etmiştir. Ancak zikir, bunun dışındadır. (Zira Kur’Ân-ı Kerîm’de muhtelif kelime ve kalıplar ile, yuzlerce Âyet-i kerîmede zikre teşvik eden ilÂhî telkinler yer almaktadır.) Allah TeÂlÂ, zikir hakkında nihÂyetine erişilebilecek bir sınır tÂyin etmemiştir. Aklını kaybedenden başka, zikri terk eden hic kimsenin mÂzeretini de kabûl etmez. CenÂb-ı Hak, insanlara her hÂlukÂrda zikir hÂlinde olmalarını emretmiştir.”2

Ne kadar ibretlidir ki CenÂb-ı Hak, Hazret-i Mûs ve Hazret-i HÂrûn’u Firavun’a tebliğe gonderirken; “Sen ve kardeşin, birlikte Âyetlerimi goturun. Ben’i anmayı ihmÂl et*meyin.” (TÂhÂ, 42) buyurmuştur. Boylece iki peygamber kulunu bile zikri ihmÂl husûsunda uyararak, onların şahsında butun insanlığı îkÂz eylemiştir.

Nitekim zikrullah’tan bir an bile gÂfil kalmanın buyuk tehlikesinden dolayıdır ki Peygamber Efendimiz r de; “YÂ Rabbî! Beni goz acıp kapayıncaya kadar bile olsa nefsime bırakma!..”3 diye niyÂz etmiştir.

Unutmamak gerekir ki dunya hayatında zikirden mahrum olarak gecirilen vakitler; yani AllÂh’ı unutarak tuketilen nefesler, omur takviminin ziyan olmuş yapraklarıdır. Bu sebepledir ki hadîs-i şerîflerde şoyle buyrulmuştur:

“İnsanlar bir mecliste oturur da orada AllÂh’ın ismini anmazlarsa, eksik bir iş yapmış, bir gunah işlemiş olurlar. Kim bir yolda yurur de Allah U’yi zikretmezse, eksik bir iş yapmış, bir gunah işlemiş olur. Kim yatağına girer de orada AllÂh’ı zikretmezse, yine eksik bir iş yapmış, gunah işlemiş olur.” (Ahmed, II, 432)

“Bir kavim bir yerde toplanır da orada AllÂh’ı zikretmez, peygamberlerine salevat getirmezlerse, bu toplantı onlar icin (Âhirette) hasret ve pişmanlığa sebep olur. Allah dilerse onlara azÂb eder, dilerse affeder.” (Tirmizî, DuÂ, 8/3380)

“Cennet ehli, başka hicbir şeye değil, sadece, dunyada AllÂh’ı zikretmeksizin gecirmiş oldukları anlara hasret ve nedÂmet duyarlar!” (Heysemî, X, 73-74)

VelhÂsıl, merhum Necip FÂzıl’ın tÂbiriyle; “Gokyuzunden habersiz ucurtma ucuran” gÂfiller gibi HÂlık’ın zikrinden uzak bir şekilde tuketilen nefesler, en buyuk ebediyyet pişmanlığı olacaktır. Bu pişmanlığı duymamak icin, fırsat eldeyken vakti zikirle ihy etmek, mu’minler icin zarûrî bir îman firÂsetidir. İbnu’l-vakt olan, yani vakti ona en lÂyık olana hasredebilme basîretiyle yaşayan kÂmil mu’minler de;

“ZÂyî olmuş, anladık; Sen’siz gecen saatimiz.” kelÂm-ı kibÂrının ifÂde ettiği hissiyatla, dÂim dergÂh-ı ilÂhîye iltic hÂlinde olurlar.

Rabbimiz, gonullerimizi gaflet ve kasvetten muhÂfaza buyursun. Cumlemizi muhabbetullah iklîminde yaşatıp zikirle kalplerini ihy eden sÂlihler zumresine ilhÂk eylesin. Biz kullarını bir nefes bile Yuce ZÂt’ından gÂfil kılmasın! Gunleri*mizi ve gecelerimizi zikrullÂhın feyz ve rûhÂniyetiyle doldursun!

Âmîn…

Dipnotlar: 1. Bkz. Tirmizî, Zuhd, 13. 2. Taberî, CÂmiu’l-BeyÂn an Te’vîli Âyi’l-Kur’Ân, Beyrut 1995, XXII, 22; Kurtubî, XIV, 197. 3. CÂmiu’s-Sağîr, c. I, s. 58.
__________________