Evlenmek, Peygamberimizin (asm.) hem kavlî, hem de fiilî sunnetidir. Bunun icin evliliğin butun safhaları; nişandan nikÂha, ceyizden duğune kadar nasıl olacağı, nasıl yapılacağı, nelere dikkat edilmesi gerektiği butun teferruatıyla hadislerde bildirilmiştir. Duğun merasimi de evliliğin onemli bir safhasıdır.

“Duğunlerinizi mescitlerde yapınız.”(Feyzu’l-Kadîr, II/11; Hadis no: 1198)

hadis-i şerifi, duğunlerde nelere dikkat edilmesi hususunda onemli bir olcuyu vermektedir. Demek ki, mescidde yapılması yasak olan şeyler duğun merasimlerinde de yasaktır. Diğer bir ifade ile, mescitlerde yapılamayan, duğun salonlarında da yapılmamalı.

Bugunku duğun salonlarında ise, calgılı, danslı, kadınlı-erkekli merasimler yapılmaktadır ki, bunun ne sunnette yeri vardır, ne mescitlerde...

Ayrıca kutsal bir muessese olan aile; gunah, hata ve yanlış bir temel uzerine kurulursa, doğacak neslin bundan etkilenmemesi mumkun değildir. Uygun bir zemine ekilemeyen tohumdan nasıl verimli bir urun alınamazsa, sunnete aykırı olarak yapılan duğun ve nikÂhlardan da sunnete gore yetişecek nesiller beklemek hayal olur.

Bundan dolayı kendi inanc ve tercihlerinizde haklı olarak ısrar etmeniz size cok şey kazandıracaktır. Boyle bir ısrarınız Allah ve Resulunu (asm) razı edeceği icin aynı zamanda bir ibadet, sunnet cercevesinde hareket ettiğiniz icin de sizi vicdanen huzur ve rahata goturecektir.

Ayrıca hakkın hatırını gozettiğinizden dolayı başkaları icin canlı bir ornek oluşturmuş olursunuz. Yoksa, “Delidir, ne yaparsa yeridir.” sozunde olduğu gibi, “Duğundur, ne yapılsa mubahtır.” şeklindeki bir yaklaşım, olcusuz bir harekettir ve kimseye bir faydası yoktur.

Buna benzer meselelerde baştan sıkı tutulmaz, tavizler verilmeye başlanırsa, “Taviz tavizi getirir.” sozunde olduğu gibi, her yanlış hareket icin bir kılıf ve bahane bulunur, aile hayatı onu alınmaz sıkıntılarla calkalanır durur.

- Sunnete uygun bir duğun nasıl olmalıdır?

Sunnete uygun bir duğunu, aslında tercihlerini sunnete gore yapmaya duyarlı halkın orfu belirlemelidir ve nitekim belirlemiştir.

Orf, halkın belirli sosyal davranışları ve toplumsal tercihleri kabul edip benimsemesi, yaygınlaştırması ve gelenekleştirmesidir. Bin yıldan beri Musluman olan toplumumuzun tercih ve kabullerini sunnete gore yeniden kritize etmek ve sunnet şablonuna uyan toplu davranış bicimlerini yaşatmak aslında en mÂkul olanıdır. Bilhassa duğunler toplum reflekslerinin en canlı ornekleridir. Halkın dinî ve inanc yapısını, yaşayış bicimini, tercihlerini, zevklerini, anlayışlarını ve hoş gorulerini ilk bakışta duğunleri ele verir.

"Sunnete uygun bir duğun" diyerek dar bir şablon cizmek, aslında en başta sunnete uygun duşmez. Duğun şablonumuz, her şeyden once tum haramlara kapalı, tum mubah tercihlere acık olmalıdır. Nitekim soz konusu olan duğundur ve bunu halk yapar. Halk ise Muslumandır. Musluman halkımız, gelenekleriyle taşları aslında yerli yerine koymuştur.

Oyleyse, Musluman toplumun tercihi olan program alınır, sunnet acısından goze batan noktalar varsa duzeltilir; ama mubah davranış kalıpları daraltılmaz. Bulunduğumuz yorenin haram olmayan tercihlerini ve gunah unsuru taşımayan geleneklerini yaşatmamızda sunnet acısından hicbir sakınca yoktur.

MeselÂ, zaten orf ve geleneklerimizde var olan; kızı Allah’ın emriyle, Peygamberin kavliyle istemek, kızın olurunu alan kız tarafının bu talebe uygun cevap vermesi, tarafların bu evliliğe yardımcı olmaları, kostek olucu davranışlardan uzak durmaları, kızın mehri konusunda erkek tarafının elinden geldiğince comert olması, zorlukların anlayışlı yaklaşımlarla aşılması, tarafların birbirlerine karşı mutevazı olmaları ve sevgi ile yaklaşmaları, birbirlerinin hatÂlarını ortmeleri, karşılıklı hazırlıkların yapılması, duğun gununun birlikte tesbit edilmesi, halkımızın adına yer yer “okuntu” da dediği ve imkÂnlar ve orf olcusunde kucuk hediyeciklerle birlikte dÂvetiyelerin dağıtılarak insanların duğune cağrılmaları, duğun oncesi sunnete uygun davranışlardır.

Duğun esnasında nelerin sunnet olduğunu hatırlayalım:

1. Duğun programının yeri, şekli, tarzı, muhtevası duğune katılacak insanların meşrû cizgileri de dikkate alınarak karşılıklı rız ile tesbit edilir. Halkın gonlu hoş tutulmaya calışılır. Haram bir şey istenmedikce, halkın istek ve dileklerine cevap vermeye gayret edilir.

2. Duğunun amacı, evliliği halka duyurmaktan ibÂrettir. Nitekim Peygamberimiz (asm) buyurmuştur:

“Evliliğin alÂmeti nikÂhın îlÂn edilmesidir.”1

3. Duğunde yemek vermek sunnettir.

Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm, Abdurrahman bin Avf radiyallahu anhın uzerinde zÂferÂn kokusu (duğunde surulen koku) gorunce sordu:

“Bu ne hal?”

Abdurrahman bin Avf radiyallahu anh:

“Bir kadınla bir miktar altın mehir karşılığında evlendim.” dedi.

Resûl-i Ekrem AleyhissalÂtu VesselÂm:

“Allah mubÂrek eylesin. Fakat bir koyunla da olsa duğun ziyÂfeti ver.” buyurdu.2

Enes bin MÂlik radiyallahu anh anlatmıştır:

Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm’ın bir duğununde annem yemek hazırlamış, gondermişti. Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm bana:

“Onu koy. Git filanı, filanı, filanı ve karşılaştığın herkesi cağır.”

buyurdu ve bir cok adamın ismini soyledi. Gittim, Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm’ın adlarını soylediği kimseleri ve rastladığım herkesi cağırdım. Uc yuz kadar kişi geldiler.

Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm:

“Onar onar halka yapsınlar ve herkes yesin.”

buyurdu. İlk gurup doyuncaya kadar yedi, kalktı. Sonra diğer gurup doyuncaya kadar yedi, sonra diğer gurup yedi. Herkes yedikten sonra Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm:

“YÂ Enes! Sofrayı kaldır!”

buyurdu. Ben de sofrayı kaldırdım. Fakat yemeği ilk koyduğumda mı daha fazlaydı, yoksa kaldırdığımda mı fazlaydı; bilemedim.”3

Sabit el-BuhÂnî radiyallahu anh anlatmıştır:

Hz. Enes’e: “Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm Zeyneb radiyallahu anhÂnın duğun ziyafetini ne ile yaptı?” diye sordum. Hz. Enes radiyallahu anh:

“Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm sahabelerine doyup terk edinceye kadar ekmek ve et ziyÂfeti verdi.” dedi.4

4. Duğun ziyÂfetinde fakîrler ihmal edilmez, muhakkak cağırılır.

Hz. Peygamber AleyhissalÂtu VesselÂm buyurmuştur:

“Yemeğin en şerlisi fakîrlerin cağırılmayıp, zenginlerin cağırıldığı duğun yemekleridir.”5

5. Duğunde harama girmeksizin meşrû cercevede eğlenmeye imkÂn verilir. Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm buyurmuştur:

“Gayrimeşrû birleşme ile meşrû evliliği birbirinden ayıran şey, def calmak ve ilÂn etmektir.”6

Rubey binti Muavviz radiyallahu anh anlatmıştır:

Ben gelin olduğumun kuşluk vaktinde Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm evlenme torenime geldi. O sırada kucuk kızlarımız deflerini calmakta ve Bedir gunu şehit duşen atalarının kahramanlıklarını nağme ile dile getirmekte idiler. Nihayet iclerinden biri: “Aramızda yarını bilen bir Peygamber vardır.” dedi. Bunun uzerine Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm:

“Bu sozu bırak da bundan once soylediklerini soylemeye devam et.” buyurdu.7

6. Evlenen ciftler tebrik edilir ve hayır du edilir.

Ebû Hureyre radiyallahu anh bildirmiştir: Resûlullah AleyhissalÂtu VesselÂm evlenen insanı tebrik edeceği vakit:

“Allah mubÂrek etsin. Tebrik ederim. Allah sizi mutlu kılsın ve sizi hayırla bir araya getirsin.” buyururdu.8

Yukarıda zikredilen temel olculer cercevesinde, imkÂnlar olcusunde, Bedîuzzaman Said Nursi Hazretlerinin ifÂdesiyle, ulvî huzunleri ve RabbÂnî aşkları seslendirecek bicimde9 mesel ilÂhîler, kahramanlık turkuleri veya geleneklerimizde olduğu şekliyle mevlitler okuyan bir grup varsa duğun programına alınabilir. Gunun anlam ve onemini belirten ve eşler arası gorev ve yukumlulukleri konu alan kısa konuşmalara yer verilebilir. Kucuk parodilerle, skeclerle, eğlendirici ve duşundurucu oyunlarla, ulvî zevkleri tahrik eden şiirlerle ve hoş vakit gecirmeye yonelik kucuk caplı yarışmalarla duğun programı zenginleştirilebilir. Harama girmemeye, nefsi ve şehveti tahrik edecek bicimde kadın-erkek karışık şarkı, turku, oyun ve sÂir eğlencelere yer vermemeye, duğunun butun safhalarında duğun gerekcesiyle de olsa israftan ve savurganlıktan kacınmaya azamî ozen gosterilmelidir.

Duğun sonunda evlenen ciftler tebrik edilmeli, hayırlı bir evlilik hayatı ve hayırlı nesiller dilemelidir.

Dipnotlar:

1. NesÂî, NikÂh, 72;
2. NesÂî, NikÂh, 74, 75; Muslim, NikÂh, 79, 80; Tirmizî, NikÂh, 10;
3. MektûbÂt, s. 114; NesÂî, NikÂh, 84; Muslim, NikÂh 94; BuhÂrî,4/234;
4. Muslim, NikÂh, 91;
5. Muslim, NikÂh, 110;
6. Tirmizî, NikÂh, 6;İbn-i MÂce, NikÂh, 1896;
7. Tirmizî, NikÂh, 1096;
8. Tirmizî, NikÂh, 7;
9. İşÃ‚rÂtu’l-İ’cÂz, s. 72.
__________________