İbadetle gecen bir Ramazan’dan sonra, bir bayramdan sonra, tekrar yanlışlara, gunahlara, gevşekliğe dûcÂr olmak; doldurulan bir cuvalın ağzını bağlamadan terk etmeye benzer.

CenÂb-ı Hak bir misal veriyor burada, Âyet-i kerîmede, Nahl Sûresi’nde. Burada; bir kadın vardı, Rayta bint-i Sa‘d isimli bir kadın vardı. Bu, gun boyu ip bukerdi, ondan sonra onu bozardı. Dolayısıyla butun vaktini boşa harcardı. CenÂb-ı Hak bunu bildiriyor.

Bir insan, bir mu’min, nÂdan insan olmayacak. Calışmış, boşuna, olmayacak. İhtirÂsının kurbanı olmayacak. İnşÃ‚ etmek zorunda. İnşÃ‚ etmek zordur, yıkmak kolaydır. Mu’min olmak zordur, mu’minlikten fire vermek cok kolaydır. İnşÃ‚sı seneler suren bir Âbideyi bir dozer bir anda bozar, yıkar.

Onun icin CenÂb-ı Hak ne buyuruyor; iki tane duşmanımız var. Biri icimizde, biri peşimizde. Biri nefsimiz, onun terbiye olması zarûrî.

قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰیهَا

(“Nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir.” [eş-Şems, 9])

قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَكّٰى

(“(Nefsini kotuluklerden) arındıran kurtuluşa ermiştir.” [el-A‘lÂ, 14])

İkincisi; şeytan da bize bir musallat. Bilhassa bu zamanda mallara ve evlÂtlara musallat durumda.

Demek ki bir mu’min, iki ateş arasında. İki ateş arasında huzurlu yaşayacak, huzurlu yaşamasını bilecek. Nasıl dunya iki ateş arasında, maddî olarak; Dunya’nın ortası mağma, bir ateş okyanusu, Guneş bir ateş okyanusu. İki ateş okyanusu icinde huzurlu bir hayat CenÂb-ı Hak veriyor. Kalbimiz de olacak. Nefsimizin ve şeytanın tasallutu icinde, CenÂb-ı Hak’la beraber, rûhÂnî bir hayat yaşanacak.

AshÂb-ı kirÂmda fakir vardı, zengin vardı, hasta vardı, sağlam vardı. Hicbir psikolojik buhran yoktu. Hicbir psikolojik rahatsızlık, bir hastalık gozukmuyor hadîs-i şerîflerde. Namaz en buyuk bir, psikiyatrik bir tedavi. CenÂb-ı Hak; “…Secde et ve yaklaş.” (el-Alak, 19) buyuruyor. Ne kadar rûhÂniyetle yaklaşırsan tedÂvi oluyorsun.

ZekÂtlar, sadakalar, oruclar vs. o da senin merhametini, infÂkını artırıyor. Boyle bir toplumda bir patlama olur mu?

Tabi bu, dunyevî bir apolet alırsınız, o hayat boyu devam eder. Doktorsun, muhendissin, mimarsın… Fakat îman oyle değil. CenÂb-ı Hak:

وَلَا تَمُوتُنَّ اِلَّا وَاَنْتُمْ مُسْلِمُونَ

“…Ancak muslumanlar olarak can verin.” (Âl-i İmrÂn, 102) Sakın başka turlu olmeyin, buyuruyor.

“Siz AllÂh’a yardım ederseniz (kulluğu yaşarsanız-yaşatırsanız, bir İslÂm şahsiyeti ve İslÂm karakterini tevzî ederseniz) Allah size yardım eder, ayaklarınızı kaydırmaz.” (Muhammed, 7) buyruluyor.

Ne zamana kadar? Son nefese kadar.

CenÂb-ı Hak son nefeste ayağı kayanları bildiriyor:

KÂrun’u bildiriyor Kasas Sûresi’nde.

Bel’am bin BÂûrÂ’yı bildiriyor; evliyÂullah’tan bir zÂttı. Bir an nefsine uydu, kahroldu gitti -Allah korusun-.

Son anda kurtulanları bildiriyor:

Firavun’un sihirbazlarını bildiriyor.

رَبَّنَا اَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَتَوَفَّنَا مُسْلِمِينَ

“YÂ Rabbi, (Firavun’un şerrine karşı) bize sabır ihsÂn eyle (sabır uzerimize dok), musluman olarak canımızı al (bir tÂviz vermeyelim).” (el-A‘rÂf, 126) dediler.

Misalleri cok Kur’Ân-ı Kerîm’de.

En cok kulun endişe edeceği; -bilhassa ahlÂkî kÂide de- “enÂniyet”tir. Kul hicbir zaman “ben” demeyecek, yaptığına guvenmeyecek. CenÂb-ı Hakk’ın rahmetine sığınacak. “Ben” yok; “Sen y Rabbi!” var. “Sen lûtfettin y Rabbi! Sen -elhamdulillÂh- y Rabbi bize bir RamazÂn-ı Şerîf’i sıhhatli gecirdin. (Gecirmeyebilirdi sıhhatli.) Teravihlere devam ettim, cemaatlere devam ettim. Sen y Rabbi lûtfettin! Bana bunun devamını nasîb eyle! Hayatımızı RamazÂn-ı Şerîf hÂlinde gecirmeyi y Rabbi ihsÂn eyle!..”

Kul dÂim iltic hÂlinde olacak. Şukur hÂlinde olacak.

Şukur nedir? Şukur; kalbin sanatıdır.

Şukur nedir? AllÂh’ın verdiği nîmeti; bu nîmeti Allah bana niye verdi? Onu o yolda…

Allah bana bu gozu niye verdi? Ben bu gozle neleri seyredeceğim, neleri goreceğim?

Bu kulağı niye verdi Allah bana? Bu dili niye verdi Allah bana?

Bu dil, bir et parcasında bir et donuyor; butun hissiyÂtını aktarıyorsun. Niye verdi Allah sana bu dili?

CenÂb-ı Hak ne buyuruyor?

Gozler konuşacak buyuruyor Fussilet Sûresi’nde.

Kulaklar konuşacak buyuruyor.

Deriler konuşacak buyuruyor.

CenÂb-ı Hak her verdiği şey, bizim kıyÂmet gunu şÃ‚hidimiz olacak gerek musbete gerek menfiye.

MekÂnlar şÃ‚hidimiz olacak. Yani nasıl bir, demek ki bir mu’min, bir mayın tarlasında yurur gibi her adımına, her hÂline dikkat edecek, kalbine dikkat edecek.

İbrahim -aleyhisselÂm- ikinci buyuk peygamber. Buyuk ufuklar acıldı. Niye acıldı ufuklar? Canından vazgecti, tevhîdi korumak icin ateşe girmeye rÂzı oldu. Malını bezletti, comertce harcadı, “Halil İbrahim bereketi” oldu. EvlÂdını Allah icin kurban etmeye kadar goturdu, kurban etmeye goturduğu evlÂtla CenÂb-ı Hak onun neslinden Peygamber Efendimiz’i getirdi, İsmÂil -aleyhisselÂm-’ın. HÂrun -aleyhisselÂm-’ı getirdi.

Ufuklar acıldı, sonsuzlar kendisine olabildiği kadar Âşin oldu. Ne diyor kıyÂmette:

“وَلَا تُخْزِنِى يَوْمَ يُبْعَثُونَ” buyuruyor.

“(YÂ Rabbi diyor,) kulları dirilteceğin gun beni mahcup etme!” (eş-ŞuarÂ, 87) diyor. Bu kadar kendisinin yaptığı kulluğu az goruyor onu, CenÂb-ı Hakk’ın lûtfu karşısında.

VelhÂsıl kul dÂim acziyet icinde olacak. “Aman y Rabbi!” diyecek. “Ben” olmayacak, “ben” yasak. “Ben” ile bir yere gidilmez.

CenÂb-ı Hak:

فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ

(“Rabbini hamd ile tesbîh et ve Oʼndan mağfiret dile.” [en-Nasr, 3]) buyuruyor.

Buyuk bir Mekke zaferi oldu. Butun kavimler İslÂm’a girmeye başladı fevc, fevc… Her taraf İslÂm’la, muslumanlarla doldu. Fakat hicbir enÂniyet gelmemesi icin CenÂb-ı Hak:

فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ buyuruyor.

Demek ki kul daimÂ, CenÂb-ı Hakk’a ibadetleriyle, tÂatleriyle, her şeyiyle bir iltic hÂlinde olacak. Kabulu CenÂb-ı Hakk’a ait. Boylece bir mu’min, bir hiclik icinde yaşayacak.

Peki şimdi RamazÂn-ı Şerîf’i ne kadar hayata yaygınlaştıracağız? Nasıl bir RamazÂn-ı Şerîf yaşayacağız? Nasıl rûhumuzu RamazÂn-ı Şerîf’e yaygınlaştıracağız? Ki bu ebedî bir bayrama ermek icin bu zarûrî.

Ramazan’da ne oldu oruclarımızda? Bir riyÂzat hÂlinde yaşandı. Oburluk olmadı, israf olmadı, ihtiras olmadı, ofkeden-kotuluklerden vazgecildi. Demek ki bu şekilde Ramazan rûhÂniyeti kazanıldı. Hak-hukuka dikkat edildi. HelÂlleşmeler arttı.

Demek ki RamazÂn-ı Şerîf’teki bu hÂlin Ramazan’dan sonra devam etmesi, hayatın bir Ramazan hÂline gelmesi…

Orucu tutarken gosterdiğimiz helÂl gıdadan dahî sakınma oldu. HelÂl gıda bile bir riyÂzat hÂlinde kullanıldı. Demek ki ne kadar ihtirastan kurtulacağız, helÂle dikkat edeceğiz.

AshÂb-ı kirÂm buyuruyorlar:

“Bize her Âyet indiği zaman zannederdik ki gokten bir sofra indi. AllÂh’ın nedir bu Âyetteki murÂdı derdik. MuzÂkere ederdik Âyet-i kerîmeyi.”

Eve gittiğimiz zaman hanımlarımız da sen bana bunu, (beylerine, babalarına, ev halkına şunu soylerdi)

“–Sen bugun bana şunu soyle; Ne kervan gitti, ne kervan geldi, ne ipekli kumaş geldi gitti değil, bugun hangi Âyet indi? Allah Rasûlu’nun fem-i muhsininden, mubÂrek ağzından ne gibi kelÂmlar cıktı? Sen bana onu soyle.” derlerdi.

Nasıl bir kıvam, nasıl bir toplum?..

Gecirirken efendilerini de:

“–Sakın bize yanlış bir gıd getirme. Biz dunyada her şeye katlanırız ama Cehennem azÂbına katlanamayız.” derlerdi. (Bkz. Abdulhamîd Keşk, Fî RihÂbi’t-Tefsîr, I, 26)

Nasıl bir sÂlih ve sÂliha bir kul olabilmek… İşte bu şekilde bir RamazÂn-ı Şerîf’i devam ettirebilmek…

VelhÂsıl nasıl Ramazan’dayken orucluyken yemeden-icmeden kendimizi men ettik, Ramazan’dan sonra da butun haramlara, butun gunahlara karşı rûhen oruclu olmak zaruretindeyiz. Haramlara oruclu, kerahatlere oruclu olmak. Ağzımıza giren lokmalara dikkat etmek. Cunku o bizim rûhÂniyetimize tesir eder.

Ağızdan cıkanlara da, cıkan her kelimeye de dikkat etmek. Soz vardır ihy eder, soz vardır berbÂd eder.

Bilhassa dilimizi gıybet, yalan, dedikodu, mÂlÂyÂnî sozden korumalıyız.

Gıybet ettin değil mi? AllÂh’ın affının dışında kalıyor bu. Kul hakkı var, AllÂh’ın affının dışında kalıyor bu. HelÂlleşeceksin dunyada.

Dunyada Rasûlullah Efendimiz helÂlleş diyor, Âhirette diyor rezil olmak beterdir diyor. (Bkz. İbn-i Esîr, el-KÂmil, II, 319)

Bir hadîs-i şerîf var cok mÂnidar, cok ibretli.

Rasûlullah Efendimiz, bir heyecan hÂlinde. SahÂbe soruyor:

“–Niye y RasûlÂllah bu kadar -ertesi gun soruyor, o gun soramıyor- y RasûlÂllah diyor, nedir bu dunku heyecanınız diyor. Nasıl hÂlden hÂle gectiniz?” diyor.

Efendimiz buyuruyor ki:

“Bir şehid olur diyor, şehid olur diyor, (acıyor iyice Efendimiz, mesel diyor) diriltilir diyor, tekrar şehid olur diyor. Diriltilir diyor, tekrar şehid olur diyor. Fakat uzerinde bir kul hakkı varsa bekletilir diyor Cennet’e girmeden.” diyor. (Bkz. NesÂî, Buyû, 98/4681)

Onun icin bu hakk-ı ibÂd, kul hakkı, ona da cok dikkat etmemiz lÂzım. Efendimiz vefÂt ederken, rÂvî diyor ki:

Efendimiz iki şeyi cok telkin ediyordu. Hatt Efendimiz’in sesi kısıldı, duyamaz hÂle geldi, telkin ediyordu. Ummete son tÂlimÂtı:

“Namaz, namaz, namaz.” (Kendimizin namaza ehemmiyeti, cemaate ehemmiyeti, evlÂtlarımıza o şekilde bir namazlı olarak yetiştirebilmek) Namaz, namaz, uc sefer tekrarladı diyor. Ondan sonra; “Emrinizin altındakilerin hukukuna dikkat edin.” (Bkz. Beyhakî, Şuab, VII, 477)

Bunun icinde; yetimler, dullar, (eytam, erÂmil) ve bir de calıştırdığımız insanların hak-hukuku.

Âmirsin bir yerde, mudursun; azarlarsın gelen memurunu, orada gelir bir kul hakkı. Arabayla yolda giderken hepsini sollayıp gecersin, o kadar arabanın onune gecersin; bir kul hakkı. Halıyı balkondan silkelersin, komşuya gider tozları; bir kul hakkı…

Bilhassa bu Ramazan’da nasıl buna dikkat ettik, bu Ramazan’dan sonra da bu hakk-ı ibÂd/kul hakkına dikkat edebilmek. Bilhassa iş sahipleri icin cok daha zor. Veyahut Âmirler icin cok daha zor. Bir kalp kırdın; bitti!.. Bir kul hakkı…

CenÂb-ı Hak:

قَوْلًا لَيِّنًا (TÂhÂ, 44)

قَوْلًا مَيْسُورًا (el-İsrÂ, 28) buyuruyor.

قَوْلًا كَرِيمًا (el-İsrÂ, 23) buyuruyor.

Ramazan’da ne yaptık? TerÂvihlere koştuk, cÂmilere koştuk. Daha cok bir huzur bulduk. CenÂb-ı Hak:

“…Secde et ve yaklaş.” (el-Alak, 19) buyuruyor.

CenÂb-ı Hak, o kıldığımız namazın seviyesi gibi bizi fahşÃ‚ ve munkerden korudu Ramazan’da.

Bugun yine, Ramazan’dan sonra, cemaate koşabilmek. TerÂvihler gibi teheccudlere devam etmek. O havanın loş karanlığı icinde seher vakitlerinde CenÂb-ı Hak’la beraber olmak. CenÂb-ı Hak istiğfar kapılarını acıyor:

وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْاَسْحَارِ

(“…Seherlerde istiğfar ederler.” (Âl-i İmrÂn, 17]) buyuruyor.

“ÎmÂnınızı kelime-i tevhid ile yenileyin.” buyruluyor. (Ahmed, II, 359; HÂkim, IV, 285/7657)

Efendimiz’e salevÂt-ı şerîfe getirmek, Efendimiz’le yeni bir irtibat kurabilmek.

Olumu duşunmek. Şu beden cihazının o fakulteleri, icimizdeki, CenÂb-ı Hak’la beraberliğe, onu CenÂb-ı Hakk’ı anmaya telkin etmek, rûhÂnîleştirmek.

Yine seherlerimizi bir îtin ile ki o seherlerden sonra gun doğacak, gune gireceğiz. Gune girdiğimiz zaman o seherler bize bir kale olacak şerre karşı. Yine o gun de yine geceye hazırlanacağız. Gece sanki bir olumdur. Seher tekrar bir diriliştir. Tekrar bir rûhÂnî hayata devam edeceğiz.

Nasıl gece-gunduz birbiri ardınca devam ediyor, rûhÂnî hayatımız da birbirini takviye edecek, oyle devam edecek. O seherlerdeki uyanıklığımızı butun seneye yaygınlaştırmak.

Nasıl sahurda, ac kalmayalım diye bir yemek iştihÂsındayız, demek ki rûhÂnî ihtiyacımızı da doyurmamız zarûrî. CenÂb-ı Hak davet ediyor.

وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْاَسْحَارِ

(“…Seherlerde istiğfar ederler.” (Âl-i İmrÂn, 17]) buyuruyor.

Eğer tevbe etmek, affedilmek istiyorsan, uyan o zaman. CenÂb-ı Hak calar saatler veriyor, horozu veriyor, horoz bir calar saat. T seher vakti otmeye başlıyor. Bircok kopekler -af edersiniz- , ayrı bir sesle ulumaya başlıyor ezanla beraber. Hatt daha evvel başlıyorlar. CenÂb-ı Hak kac tane calar saat veriyor. Evinde bir cicek varsa, bahcen varsa, o bahceden o cicekten seherde guzel kokular geliyor. Hep CenÂb-ı Hak kuluna yardım ediyor, Cennet’e lÂyık hÂle gelebilecek.

Kadir Gecesi’ni aradık. Aman dedik Kadir hangi gece dedik. Yirmisinden sonra yirmi bir mi, yirmi yedi mi filÂn dedik. Demek ki her gece bir Kadir Gecesi’ni arayabilmek, o Kadir Gecesi, herkes icin ayrı bir Kadir Gecesi olabilir, ayrı bir tecellîler olabilir o seherde. O duygular duzelir. Duygular CenÂb-ı Hakk’ın rızÂsıyla telif hÂle gelebilir.

Her geceyi Kadir, her gorduğunu bir Hızır bil. Kimseyi de, ibÂdullÂh’ı istihkār, ibÂdullÂh’ı kucuk gorme yok.

Nuh -aleyhisselÂm- bir gun bir yerden gecerken cerahatli, cerahat akan bir kopek gordu. Başını obur tarafa cevirdi. CenÂb-ı Hak sordu:

“–Ey Nuh dedi. Sen Ben’i mi ayıpladın, o kopeği Ben yarattım.” buyurdu.

Bu cok muhim kardeşler!

وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ

(“Arkadan cekiştirmeyi, yuze karşı eğlenmeyi Âdet edinen herkesin vay hÂline!” [el-Humeze, 1]) CenÂb-ı Hak buyuruyor.

Yazıklar olsun ona, bir AllÂh’ın kulunu kucuk goren, taklit eden vs. kaş-goz işareti yapan, hepsine yazıklar olsun buyuruyor. Sen oyle olabilirdin. Başkalarının seni oyle istihkār etmesi hoşuna gider miydi?

VelhÂsıl mu’min cok hÂlinde titiz olacak.

وَهُوَ مَعَكُمْ اَيْنَ مَا كُنْتُمْ

“…Nerede olursanız Allah sizinle beraberdir…” (el-Hadîd, 4)

Kalp buna yerleşecek. Dilin yerleşecek, kalp okuyacak bunu. Hatt duyguları okuyacak.

وَنَحْنُ اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ

(“Biz ona şah damarından daha yakınız.” [Kāf, 16]) buyruluyor.

CenÂb-ı Hak şah damarından daha yakın. İcindeki duyguları bir sen biliyorsun, bir de CenÂb-ı Hak biliyor, kimse bilmiyor. O senin niyetine, duygularına gore CenÂb-ı Hak seni mukÂfatlandıracak.

Onun icin ne buyuruyor CenÂb-ı Hak:

“Ayaktayken, otururken, yanları uzerindeyken AllÂh’ı zikrederler…” (Âl-i İmrÂn, 191)

Bu zikrin neticesinde ilÂhî azamet, ilÂhî kudret akışları, ilÂhî azamet tecellîleri, ilÂhî nakışları seyrederler.

“…Goklerin ve yerin yaratılışını derinden tefekkur ederler. Y Rabbi! Sen boşuna yaratmadın. (Bir mekteb-i Âlem icindeyiz.) Bizi Cehennem azÂbından koru y Rabbi!” (Âl-i İmrÂn, 191) derler. CenÂb-ı Hak boyle bir gonul istiyor. Bu gonul, Ramazan’da yapabildiğimiz kadar, seneye de taşırabilmek…


Osman Nuri Topbaş

__________________