Ali Rıza Demircan'ın yazısı

Son gunlerde bankalar halkımızı somurmek icin tuketici kredilerine yonlendirerek "Gunde 5 lira faizle" gibi aldatıcı propagandalarla borclanmaya teşvik etmektedirler. Bu sebeple uyarma gormemizi yapmak icin aşağıda sunulan makaleyi yazma gereğini duyduk." İslÂmî olculere gore insanın cevresine yuk olmaksızın, şahsının ve bakmakla yukumlu olduğu aile fertlerinin ihtiyaclarım temin etmesi ana gorevidir. Ancak zaman zaman cevre ile yardımlaşma zarureti duyulabilir.
Bunun icindir ki İslÂm Dini yardımlaşmayı emretmiştir.
Yardımlaşmanın onemli bir şekli olan odunc alıp - vermeyi de meşrulaştırmıştır.
Dinimiz "Bir parayı-malı odunc vermek sadaka olarak vermekten hayırlıdır; sevablıdır." olcusunu koyarak odunc vermeyi teşvik etmiştir. Odunc almayı ise ancak hayatî zaruretler karşısında onaylamıştır.
Nafaka temini icin iş kurma, mesken edinme ve tedavi gibi sebepler dışında borclanma İslÂm'ın oğretileri ile bağdaşmaz.
Cunku bırakınız faizlisini, faizsiz gereksiz borclanma cevreye luzumsuz yuk olmanın otesinde ferdin dunya ve Âhiret hayatım olumsuz yonde etkileyicidir.
Bu sebeple Peygamberimiz her bir mumini muhatap tutan şu emri vermişlerdir:
«Guven icinde yaşarken borclanarak nefislerinizi tedirgin etmeyiniz.» (1)
Borclanma, gercekten hayatı etkileyicidir, ozellikle devrimizde borclanma pek cok sakıncayı ihtiva etmektedir.

- Borc, kafayı meşgul, kalbi tedirgin eder.
Surekli borclanmalar ise kişiyi yalan soylemeye, sozunden donmeye zorlar.
Yalan ve vadinden donme ise İslÂmî şahsiyeti ciğnetir. Âhiret hayatına zarar verir.
Bunun icindir ki Peygamberimiz şoyle buyurmuştur:
«Gereksiz olarak borca girip satın almayın... Borclanma dindarlıktan ve şahsiyetten goturur.»
«... (Cunku) borclanan konuşur fakat yalan soyleyebilir. Soz verir ama cayabilir.»
«(Bunun icin) borctan sakının.
Cunku borc gunduz ezilme, gece de derttir.» (2)

- Gunumuzde ev ve giyim eşyası gibi malları borclanarak taksitle alma ise, israfa ve lukse duşurmenin yanı sıra kişiyi faiz sisteminin de destekcisi kılmaktadır.
Taksitciliğin faiz sistemini beslediği acık bir gercektir. Dolaylı bir şekilde de olsa haram olan bir uygulamaya yardımcı olmak ise haramdır.

- Ekonomisi faize dayalı toplumlarda enflasyon kacınılmaz olduğundan para olarak alınan borc, tam olarak odense de, değer kaybıyla odendiği icin alacaklının hakkı gereğince odenmemiş olur.
Bu ise Allah icin borc vererek iyilik yapanı zarara uğratmaktır.

- Borclanmanın bir diğer onemli sonucu da odeyememe durumudur. Zira işsizlik, hastalık ve iflas gibi sebepler borcların odenmesini engelleyeceği gibi ansızın gelen olum de borcları ortada bırakabilir. Bu durum ise Ahiret felÂketine surukleyicidir.
Surukleyicidir, cunku Peygamberimizin acıklamalarına gore şehitlik uzere olum bile kul hakkı olan borcun sorumluluğunu duşurmez. Kişi cennetliklerden olsa bile borcu varisler tarafından odeninceye kadar ruhu kabirde hapsedilir. (3)

Uzebildiği, haramlara duşurebildiği, batıllara destekci kılabildiği ve sonuc olarak da Ahiret mutluluğuna engel olabildiği icindir ki Peygamberimiz duÂlarında borctan ve borclanmaya mecbur bırakacak durumlara duşmekten daima Allah'a sığınmıştır.
Bir defasında:
«Allahım! KÂfirlikten ve borctan sana sığınırım.»
şeklinde du edince bu duÂyı işiten bir sahÂbî:
- KÂfirliği borca eşit mi kılıyorsunuz Ya Resûlellah! diyerek sormuştur.
Peygamberimiz de:
- Evet eşit kılıyorum, buyurarak hayatî bir zaruret olmadıkca borclanılmaması luzumunu duyurmuşlardır. (4)
Sunduğumuz dînî olculerden anlaşılacağı uzere nafaka, mesken ve tedavi gibi hayatî zaruretler dışında borclanma meşru değildir.
Dinî olculerimize gore borclanmanın meşru olmadığı durumlarda gereksiz yuk olarak Muslumanlardan borc istemek de, meşru değildir. Cunku Peygamberimiz
« İnsanlara yuk olmayınız...»
buyurmuşlardır.
Ayrıca halı, avize, koltuk takımı, buzdolabı, televizyon gibi ev eşyası ve ozel otomobil gibi aracların borclanarak alınması da İslÂm'ın sunduğu olculerle bağdaştırılamaz. Cunku bunlar hayati bir ihtiyac değildir.
Musluman, acıkladığımız zaruri sebepler dışında borclanmamalıdır.
Borclandığı zaman ise mutlaka odeme niyetiyle borclanmalı, borcunu zamanında ve guzel bir şekilde odemelidir.
Peygamberimiz bu mevzuda şoyle buyurmuşlardır:
[«Borclusuna odememek niyetiyle borclanan kişi hırsızdır.»
«Borcu olup da odemek duşuncesinde olan ve odemek icin gayret eden kişinin Allah tarafından yardımcısı vardır, Allah onun icin rızık sebepleri yaratır.»
«Odemek gucu olanın borcunu bekletmesi zulumdur.»
«... Sizin en hayırlınız borcunu en guzel şekilde odeyeninizdir.» (5)
Odememe niyetiyle borclanan, borcunu odemeyen veya zamanında teşekkur ve du ederek guzelce odemeyen kişi gunahkÂrdır. Mu'minler arasında yardımlaşma duygularının za yıflamasına sebep olan bu gibi kişiler hayrı engelleme gunahını da işlemiş olmaktadırlar.
Konuyu bir hadisle bitiriyorum:
«Ancak toplum malına hıyanetten, kibirden ve bir de borcsuz olarak olen kişi (azab gormeksizin) Cennet'e girer.» (6)
1. M. Zevaid, 4/126.
2. K. Hafa, Hn. 3000, 852, S.B.M. Tecrid Sarih Ter. 5/229.
3.T. Havalik Ş. Ala Muvatta-ı Malik 2/13; İ. Mace, Hn. 2413.
4.S. NesÂî, 8/264, M. Mesabih, Hn. 2481.
5.M. Zevaid 4/131 -134; Tirmizi, Hn. 1317.
6. İ. Mace, Hn. 2412.

Mevcut işimizi buyutmek icin şirketleşmek gerekirken faizli kredi alarak borclanmak ise katiyetle haramdır. Haramları işlemek ise cehennem azabına goturur. Borc almak darda kalanların hakkıdır. İşimizi buyutmenin yolu faizli kredi değil şirketleşmedir.
__________________