Asıl guzel gecim, kotu ve aksi insanla olur. Guzel huylu kimse ile hoş gecinmek kolaydır; buna gercek manada guzel gecim denmez.

Ailemiz ahlÂkımızı yansıtan bir aynadır. Herkes kendisini en iyi bu aynada gorur. Ailede yapmacık olmaz, gizli huylar saklanmaz; icimizde ne varsa dışarıya o cıkar.

Bir kadının en guzel şahidi kocasıdır; kocanın da şahidi hanımıdır. Herkes kendisini ailesine karşı davranışları ile tanımalı, nefsinin huylarını bu ortamda tespit etmeli ve yanlışını tedaviye calışmalıdır.

Bunun icin Allah dostları kendilerindeki ahlÂkı gormek, olcmek ve geliştirmek icin yanlarında kotu davranışlı bazı insanların bulunmasına razı olurlar, bunu bir fırsat bilirler ve ondan istifade ederlerdi.

Velilerden Yahya b. ZiyÂd'ın (rah), kotu huylu bir kolesi vardı. Bir gun kendisine, "Bu kotu huylu koleyi nicin yanında tutuyorsun; onu sat da kurtul. Sen bunu bedava vermiş olsan yine kazanclı olursun" dediklerinde, o buyuk zat şoyle demiştir:

"Hayır, onu satmayacağım, ben onun kotu huylarına sabrederek geniş olmaya ve yumuşak davranmaya alışıyorum."[1]

Lokman Hekim'e (a.s), "Sen bu guzel ahlÂkı kimden oğrendin?" diye sormuşlar, o da şu cevabı vermiş:

"Kotu ahlÂklı kimselerden oğrendim; onlarda gorduğum kotu işleri ben terk ettim; boylece guzel ahlakı elde ettim."

Guzel ahlÂk dunyanın en buyuk servetidir. Ona sahip olan kimse oyle mutlu olur ki artık bu kimsenin huzurunu kimse bozamaz. Cunku o, yuce Allah ile huzuru bulmuştur ve herkese huzur verir.

Allah ile huzur bulanlar oyle bir kuvvet ve kabiliyet kazanır ki artık kendisini sevmeyeni bile sever, ona gelmeyene gider, haksızlık edeni affeder, vermeyene verir. Sertlik gosterene gulumser. Kendisine cahilce davranan kimseye hic bulaşmaz, ona acır ve "kal selÂmetle" deyip yoluna devam eder.

Mumin her işte kendi ahlÂkını kontrol etmelidir. O, kendisine nasıl davranıldığına değil, kendisinin nasıl davrandığına bakmalıdır. Ona karşı hanımı, cocuğu, komşusu, iş arkadaşı bir kusur yapsa ilk sorusu şu olmalıdır:
"Ben yuce Rabbim'e karşı ne kusur işledim ki bana karşı bu kusur işlendi. Acaba, bunun başıma gelmesinde benim bir kusurum var mıdır?"

Evet, akıllı ve adaletli kimseler boyle duşunur. Kendisinde bir kusur bulursa onu terk eder ve Allah'tan affını ister. Sonra karşısındaki kimsenin kusuru icin bir mazeret arar. Mazeret bulursa onu affeder, bulamazsa kendisini guzel bir şekilde uyarır; kusurunu anlaması icin yardımcı olur. Boyle bir kimsenin kızması da sevmesi gibi fayda verir, insanı kotulukten kurtarır.

İşte bu ahlÂka sahip olan bir kadın veya erkek, hayatının her anını huzur icinde ve hayır uzere gecirir. Boyle bir kalbi ve ince edebi elde etmek icin ne yapılsa azdır.
[1] Kuşeyrî, Kuşeyrî RisÂlesi, s. 471 (İstanbul: Semerkand, 2004).
__________________