Allah Kitabı ve Resulunun sunnetinden sonra dinin en buyuk eseri 'Mektubat-ı İmam-ı Rabbani'...

Eserin sahibi, İkinci Bin Yılın Yenileyicisi Şeyh Ahmet-i Faruk-i Serhendi (İmam-ı Rabbani) Hazretleri de, resuller, nebiler ve sahabilerden sonra ummet kadrosunun en buyuk ferdi...

Bazı maruf ve avam diline duşmuş din buyuklerine nisbetle ancak havas tabakasının tanıdığı bu buyuk zatı, umumi plana cıkaran ilk teşebbus de Buyuk Doğu'dan...

(Takdim'den)
İMÂM-I RABBÂNÎ

AHMED FARUKÎ SERHENDÎ

[ Kaddesallahu Sırrahulaziz ]



563 (H.971) senesinde Hindistan'ın Serhend şehrinde doğdu. İmÂm-ı RabbÂnî ismiyle tanınmış buyuk velî , Âlim , muceddid ve muctehiddir. "Altın Silsile"nin yirmi ucuncu halkasıdır. İsmi, Ahmed bin Abdulehad'dir. Lakabı Bedreddîn, kunyesi Ebu'l-BerekÂt'dır. Hicrî ikinci bin yılının muceddidi (yenileyicisi) olmasından dolayı"Muceddîd-i elf-i sÂnî", İslam ahkÂmı ile tasavvufu birleştirmesi sebebiyle, "Sıla" ismi verilmiştir. Hazret-i Omer'in soyundan olduğu icin ,"FÂrûkî" nesebiyle anılmış, Serhend şehrinden olduğu icin de oraya nisbetle, "Serhendî" denilmiştir. Butun bu vasıflarıyla birlikte ismi, İmÂm-ı RabbÂnî Muceddîd-i elf-i sÂnî Ahmed FÂrûkî Serhendî'dir.

Babası ve dedelerinin hepsi, sÂlih ve fazîletli kimselerdi. Babası Abdulehad Efendi din ve fen ilimlerinde yetişmiş, tasavvufta da en son mertebeye ulaşmıştı. Gencliğinde ilmi yaymak, insanlara hizmet etmek, doğru yolu gostermek icin seyahat ettiği sıralarda, Hindistan'ın meşhûr kasabalarından Skendere'ye gitmişti. O memleketten asîl bir Âileye mensûb sÂliha bir hanım, firÂsetiyle Abdulehad Efendinin mubÂrek bir zÂt olduğunu anlayıp, ona; "Kendi kucağımda terbiye edip buyuttuğum, iffet ve ismet cevheri bir kız kardeşim vardır. Boyle sÂliha bir kızın sizinle nikÂhlanmasını arzû ediyorum. Bu ricÂmı kabûl edeceğinizi umarım." diye haber gonderdi. Abdulehad Efendi bir muddet duşundukten sonra teklifi kabûl edip, o kızla nikÂhlandı. Bu evliliklerinden İmÂm-ı RabbÂnî doğdu.

İmÂm-ı RabbÂnî cocukluğunda şiddetli bir hastalığa tutulmuştu. Evlerinde buyuk bir uzuntu hÂsıl olup, vefÂt edeceğini zannetmişlerdi. O zamÂnın meşhûr velîlerinden ve Abdulkadir-i GeylÂnî'nin yolunun buyuklerinden ŞÃ‚h KemÂl Kihtelî KÂdirî'ye goturup duÂsını istediler. ŞÃ‚h KemÂl KÂdirî, İmÂm-ı RabbÂnî'yi gorunce babasına; "Hic uzulmeyiniz. Bu cocuk cok yaşayacak, ilmiyle Âmil, buyuk bir Âlim ve eşsiz bir velî olacak." demiş ve cocuğun elinden tutup, opmuştu. Muhabbetle sarılmalarından dolayı, AbdulkÂdir-i GeylÂnî'nin feyzi ve nûru, mubÂrek vucûdunu kapladı.ŞÃ‚h KemÂl KÂdirî, İmÂm-ı RabbÂnî hakkında cok guzel ve buyuk mujdeler verdi. İmÂm-ı RabbÂnî yedi-sekiz yaşlarında iken ŞÃ‚h KemÂl KÂdirî vefÂt etti.

İmÂm-ı RabbÂnî ilk tahsîline, babasından ders alarak başladı. Babasından okuyup Arapcayı oğrendi. Kucuk yaşta Kur'Ân-ı kerîmi ezberledi. İlminin coğunu babasından, bir kısmını da zamÂnının meşhûr Âlimlerinden oğrendi. Babasından ders aldığı sırada, ceşitli ilimlere Âit kucuk kitapları ezberledi. Babasından aldığı dersleri tamamlayınca, Siyalkut şehrine gidip orada, MevlÂn KemÂleddîn Keşmîrî'den ilim oğrendi. MevlÂn KemÂleddîn meşhûr Âlim Abdulhakîm-i Siyalkûtî'nin de hocası olup, zamÂnının en buyuk Âlimiydi. BÂzı hadîs kitaplarını da Şeyh YÂkûb-ı Keşmîrî'den okudu. KÂdı Behlûl-i BedahşÃ‚nî'den; hadîs, tefsîr ve bÂzı usûl ilimlerinde icÂzet, diploma aldı. On yedi yaşında iken tahsîlini tamamlayıp, butun ilimlerden icÂzet aldı. Tahsîli sırasında, KÂdîrî ve Ceştî buyuklerinin kalblerindeki feyz ve lezzeti babasından aldı.

Bu sırada; RisÂlet-ut-Tehlîliyye, Redd-i RevÂfid, İsbÂt-un-Nubuvve adlı eserlerini yazdı. EdebiyÂta cok meraklı olup, fesÂhatı ve belÂgatı, sur'at-i intikÂli, zekÂsının şiddeti herkesi hayrette bırakıyordu.

Bu kadar ilmi ve herkesin ustunde olgunluğu, tevÂzûsu ile birlikte kalbi, AhrÂriyye, Nakşbendiyye buyuklerinin aşkı ile yanıyor, bu yolda yazılmış kitapları okuyordu. Babasının vefÂtından bir sene sonra, hacca gitmek uzere Serhend'den yola cıktı. Bu yolculuğunda Delhi'ye varınca, orada tanıdıklarından ve Muhammed BÂkî-billah'ın talebelerinden olan MevlÂn Hasan Keşmîrî ile goruştu. MevlÂn Hasan Keşmîrî, onu hocasının huzûruna goturup, tanıştırmak istedi ve; "Bugun AhrÂriyye yolunda bu ulkede başka boyle buyuk bir zÂt yoktur. TÂliblerin onun bir nazarıyla bakışıyla kavuştukları mÂnevî derecelere gunlerce cekilen cileler ve ceşitli riyÂzetlerle nefsin istediklerini yapmamakla kavuşmak mumkun değildir." dedi.

İmÂm-ı RabbÂnî , daha once babası Abdulehad'dan da AhrÂriyye yolunun ve bu yolda bulunanların ustunluklerini ve kıymetini duymuştu. Bu yolun buyuklerinin kitaplarını okuyup onların guzel hÂllerini bildiği icin; "Bu HicÂz yolunda, boyle buyuk bir Âlimden, bu buyukler yolunun zikr ve usullerini almaktan daha iyi ne olur?" diyerek Muhammed BÂkî-billah'ın huzûruna gitti. Huzûruna girince kalbi şimdiye kadar hic duymadığı, bilmediği şeylerle doldu. Hacdan sonra uğrayıp istifÂde etmeği niyet etti ise de, kalbindeki sevgi ve arzu, kendisini bırakmadı. Ertesi gun huzûruna gelip, AhrÂriyye feyzine kavuşmak şevkini arzusunu bildirdi ve hizmetinde kaldı. Boylece KÂbe'ye gitmekten vazgecip, KÂbe sÂhibini istedi. UstÂdının da lutuf ve himmeti ile iki ay icinde kimsede gorulmeyen hÂllere kavuştu.

İmÂm-ı RabbÂnî , Muhammed BÂkî-billah'ı tanıdıktan sonra, murşidinin sozlerine ve hÂllerine bağlandı. Birkac ay sonra, hocası Muhammed BÂkî-billah ona icÂzet verdi. Boylece tasavvuf ilminde ve hÂllerinde de yuksek dereceye kavuştuktan sonra, memleketi olan Serhend'e donmesi emrolundu. Hocası, talebesinden coğunun yetiştirilmesini de ona bırakıp, onları da arkasından Serhend'e gonderdi.Şeyhi onun icin şoyle buyurdu: "Kalblere devÂ, rûhlara şif olan bu tohumu, Semerkand ve BuhÂrÂ'dan getirip Hindistan'ın bereketli toprağına ektim. TÂliblerin yetişip kemÂle gelmesi icin uğraştım. O (İmÂm-ı RabbÂn&#238, her dereceyi aşıp, ustunluklerin sonuna varınca, kendimi aradan cekip, talebeyi ona bıraktım."

İmÂm-ı RabbÂnî , memleketine gelince ilim ve edep oğretmeye isteklileri yetiştirmeğe ve yukseltmeğe başladı. Şohreti her yere yayılıp, her taraftan Âşıkları, onun ilminden ve feyzinden faydalanmaya geliyordu. Talebelerine BeydÂvî Tefsîrî, SÂhîh-i BuhÂrî, MişkÂt-i MesÂbîh, AvÂrif-ul-Ma'Ârif, Usûl-i Pezdevî, HidÂye ve Şerh-i MevÂkıf gibi bÂzı din kitaplarını ders olarak mukemmel bir şekilde okuturdu. Omrunun son zamanlarında dahî talebelerine ilim tahsîlini sıkı sıkı emreder, buna cok onem verirdi. Herkesin kalbini ilim ve nûr ile dolduruyor, Muhammed aleyhisselÂmın dînini canlandırıyor ve kuvvetlendiriyordu. Zamanının pÂdişÃ‚hlarını, vÂli, kumandan, Âlim ve hÂkimlerini, cok tesirli mektupları ile, dîne, sunnet-i seniyyeye teşvik ediyordu. Allah ona oyle mÂnevi ilimler ihsÂn etmişti ki murşidi BÂkî-billah da huzûruna gelir, hurmetle otururdu. Hatt bir gun geldiği zaman, İmÂm-ı RabbÂnî'yi kalbi ile meşgûl gorup, odaya girmedi, hizmetciye de haber verip; "Rahatsız etme!" dedi ve sessizce kapıda bekledi. Bir muddet sonra İmÂm-ı RabbÂnî kalkıp; "Kapıda kim var?" deyince ustÂdı; "Fakîr Muhammed BÂki." dedi. Bu ismi duyunca kapıya koşup, edep ve tevÂzu ile karşıladı.

İmÂm-ı RabbÂnî bir muddet Serhend'de talebe yetiştirmekle meşgûl olup, insanlara doğru yolu anlattıktan sonra, hocası Muhammed BÂkî-billah'ı ziyÂret icin Delhi'ye gitti. Bir muddet hizmetinde kaldı ve hocası ile cok hoş sohbetleri oldu. Butun bu lutufları ile cok yuksek hÂllere, fazîletlere kavuşmasına rağmen, murşidi Muhammed BÂkî-billah'a yapılması mumkun olmayan bir edeble davranıyordu. Muhammed HÂşim-i Keşmî şoyle anlatmıştır: "HÂce HusÂmeddîn Ahmed'den işittim. Hocam İmÂm-ı RabbÂnî'yi medhedip ovdukten sonra; "Mertebesi yuksek, fazîleti cok olmakla berÂber, edebe riÂyette, hocamız Muhammed BÂkî-billah'ın talebelerinden hicbiri, İmÂm-ı RabbÂnî gibi değildi." buyurdu.

İmÂm-ı RabbÂnî şoyle buyurmuştur. "Biz dort kişi, hocamız Muhammed BÂkî-billah'a hizmette diğerlerinden ilerdeydik. Hepimizin ayrı bir bağlılığı, ayrı bir duşuncesi vardı.Bu fakîr yakînen biliyorum ki, boyle bir sohbet ve cem'iyyet, terbiye ve irşÃ‚d kaynağı, Rasûlullah efendimizin zamÂnından sonra dunyÂda cok az gorulmuştur. Gerci insanların en hayırlısı olan Resûlullah efendimiz zamÂnında bulunamadık, sohbetine kavuşamadık ama, Muhammed BÂkî-billah nin saÂdetli sohbetinden de mahrûm kalmadık. Bunun icin bu buyuk nîmetin şukrunu yerine getirmek lÂzımdır. Onun huzûrunda herkes kendi bağlılığına, muhabbetine gore bir şeylere kavuştu."

İmÂm-ı RabbÂnî , murşidi Muhammed BÂkî-billah'ın ikinci def huzûruna gidip bir muddet kaldıktan sonra, tekrar memleketine dondu. Bir muddet daha tÂliblere, isteklilere feyz vermekle meşgûl oldu. Bundan sonra ucuncu def hocasını ziyÂrete gitti. Bu ziyÂretinden sonra Delhi'den Serhend'e donup birkac gun kaldı ve LÂhor'a gitti. LÂhor şehrinde herkes, İmÂm-ı RabbÂnî nin teşrîfini buyuk bir ganîmet bildi. Talebelerinin en meşhûrlarından olan; MevlÂn MuhammedTÂhir, HÂce Muhammed, MevlÂn Esgar Ahmed ve MevlÂn Ravh Huseyin gibi zÂtlar bu sırada muridi olup, sohbetinde pişip yuksek derecelere kavuştular. İmÂm-ı RabbÂnî LÂhor'da bulunduğu sırada, oranın Âlimleri kendisine cok hurmet ve edep gosterdiler.

İmÂm-ı RabbÂnî nin LÂhor'daki sohbetleri devÂm ederken, hocası Muhammed BÂkî-billah'ın vefÂt haberi geldi. Kalblerdeki huzûr ve ferahlığın yerini, elem ve keder aldı. Bu haber uzerine, hemen Delhi'ye gidip mubÂrek mezarlarını ziyÂret etti. Oğullarına ve talebelerinin buyuklerine tÂziyede bulundu. Muhammed BÂkî-billah nin talebeleri, uzuntulerini ve kalblerindeki elemi, onun terbiyelerinin ve sohbetlerinin bereketleriyle gidermek icin, huzûrlarına gelip, Muhammed BÂkî-billah'a gosterdikleri gibi, İmÂm-ı RabbÂnî'ye de; muhabbet, hurmet ve teslimiyet gosterdiler ve onu kabûl edip bağlandılar.

İmÂm-ı RabbÂnî , murşidi Muhammed BÂkî-billah'ın her sene, vefÂt ettiği ay olan CemÂzil-Âhir ayında Serhend'den Delhi'ye kabrini ziyÂrete gider ve geri donerdi. İki uc def da Akra'yı teşrif etti. Bundan başka Serhend'den ayrılıp başka bir yere gitmedi. Ancak, hayÂtının sonuna doğru, zamÂnın sultÂnının ısrÂrı uzerine, iki-uc sene kadar bÂzı beldelerde askerlerin arasında bulundu.

İmÂm-ı RabbÂnî , Serhend'e dondukten sonra, KÂdirî tarîkatının buyuklerinden olan ŞÃ‚h KemÂl KÂdirî'nin rûhÂniyetinden de icÂzet almakla şereflendi. Bu icÂzeti şoyle olmuştur: Bir sabah İmÂm-ı RabbÂnî talebeleri ile murÂkabe hÂlinde iken, ŞÃ‚h KemÂl'in torunu ve onun butun kemÂlÂtının vekîli olan ŞÃ‚h İskender, Kehtel'den gelip, ŞÃ‚h KemÂl'in bereketli hırkasını İmÂm-ı RabbÂnî nin mubÂrek omuzuna koydu. İmÂm-ı RabbÂnî gozlerini acınca, ŞÃ‚h İskender'i gordu. Tam bir tevÂzu ile boyunlarına sarıldı. ŞÃ‚h şoyle dedi: "Birkac zamandır, hÂl ve ruyÂmda dedem ŞÃ‚h KemÂl'i goruyorum. Bana, hırkasını size vermemi emrediyordu. Fakat, onların bu bereketli hırkasını evden cıkarıp, bir başkasına vermek bana cok ağır geliyordu. Ama tekrar tekrar emredince, emirlerine uymak lÂzım oldu." İmÂm-ı RabbÂnî, o hırkayı giyip odasına gitti. Bir muddet sonra odasından cıkınca, en yakın sırdaşlarına, mahremlerine şoyle soyledi: "Hazret-i ŞÃ‚h KemÂl'in hırkasını giydikten sonra, şaşılacak cok garip hÂl zÂhir oldu. Şoyle ki, hırkayı giydiğim zaman, insanların ve cinlerin seyyidi AbdulkÂdir-i GeylÂnî'yi, hazret-i ŞÃ‚h KemÂl'e kadar devÂm eden butun halîfeleriyle yanımda gordum. Hazret-i Gavs-i A'zÂm AbdulkÂdir-i GeylÂnî kalbimi kendi tasarruflarına aldı ve husûsî nisbetlerinin ve yollarının nûrları ve esrÂrı beni kapladı. Bir muddet bu hÂlde kaldım. O hÂllerin beni kapladığı zamanda kalbime; "BeniAhrÂriyye buyukleri terbiye ettiler ve işimin esÂsı bu buyuklerin yolunda olmaktır, şimdi başka oluyor." diye geldi. Boyle duşunurken, AhrÂriyye yolunun buyuklerinin, HÂceAbdulhÂlık Gucduvanî'den murşidim HÂceBÂkî-billah'a kadar butun halîfelerinin geldiğini gordum. Benim işim ve icrÂatım hakkında konuşmaya başladılar. AhrÂriyye buyukleri; "Bunu biz terbiye ettik. Bizim terbiyemizle zevke, hÂle ve kemÂle erişti. Siz ona ne hakla karışabilirsiniz?" dediler. KÂdirî buyukleri (Rahimehumullah) da; "Daha cocukluğunda bizim ona teveccuhumuz vardır. Bizim nîmet soframızdan tad almıştır. Şimdi de bizim hırkamızı giymektedir." dediler.

Onlar boyle konuşurken Kubreviyye, Ceştiyye yollarından da birer cemÂat geldi. Boylece anlaşmaya vardılar, bundan sonra bu iki şerefli nisbetten de kalbimde pay, tam bir şevk buldum." İmÂm-ıRabbÂnî tasavvufda, bu yolların hepsinde murid yetiştirip feyz verdi.

İmÂm-ı RabbÂnî , benzeri az yetişen, mustesn bir İslÂm Âlimi ve buyuk bir murşid-i kÂmildir. İmÂm-ı RabbÂnî'nin vÂsıtasıyla Allah hakkı bÂtıldan ayırıp, cok kalblerden bÂtılı kaldırdı. İmÂm-ı RabbÂnî'nin mektup ve kitapları, insanları gafletten uyandırdı. DunyÂya ışık saldı. Allah'ın onu, Rasûlullah efendimizden bin sene sonra, İslÂmı tecdid icin gorevlendirdiği kabul edilir.

İmÂm-ı RabbÂnî'nin dîne yıllarca yaptığı bu buyuk hizmetleri, Ehl-i sunnet îtikÂdının ve doğru din bilgilerinin yayıldığını, bid'atlerin kalktığını goren bÂzı sapık kimselerin cef oklarına, eziyet ve iftirÂlarına hedef oldu. Nice Âlimlerin, fÂdılların, kÂmillerin kendi yollarından ayrılıp, rehberlerini bırakıp, O'nun etrÂfına ve hizmetine koşuşmaları ise, hasedlerini daha da artırdı.

İmÂm-ı RabbÂni'yi gozden duşurmek icin hîlelere baş vurdular. MeselÂ, Cuneyd-i BağdÂdî, BÂyezîd-i BistÂmî gibi buyuk meşÃ‚yihi aşağı goruyor diyerek, cÂhil tabakayı aldattılar. MeşÃ‚yihin bildirdiği vahdet-i vucûdu inkÂr ediyor, diyerek, insanları ondan soğutmaya calıştılar. Onu sevenlere de; "MeşÃ‚yih-i izÂmı inkÂr ediyor, Allah'ın mÂrifetine vÂsıtasız olarak kavuştum diyor." dediler. Ceşit ceşit iftirÂlarda bulundular.

O zamÂnın sultÂnı Selim Cihangir HÂnın devlet adamları, hatt buyuk vezîri, baş muftîsi ve etrÂfındakiler Ehl-i sunnet duşmanı idiler. HÂlbuki İmÂm-ı RabbÂnî nin bircok mektupları ve bilhassa ayrıca yazdığı Redd-i RevÂfıd RisÂlesi, AshÂb-ı kirÂm duşmanlarını red etmekte, boylelerinin cÂhil, ahmak ve alcak olduklarını anlatmaktaydı. İmÂm-ı RabbÂnî bu risÂlesini BuhÂrÂ'da bulunan en buyuk Ozbek hÂnı Abdullah Hana yollamıştı. "Bunu İran'da, ŞÃ‚h AbbÂs-ı Safevî'ye gosterin! Kabûl ederse ne iyi, etmezse onunla harb cÂiz olur." demişti. Kabûl etmedi. Harb oldu. Abdullah Han, HerÂt'ı ve Horasan'daki şehirleri aldı.

Bundan sonra, Hindistan'daki bozuk fırkalar, AshÂb-ı kirÂm duşmanları elele verdiler. SultÂna gidip İmÂm-ı RabbÂnî hakkında ceşitli iftirÂlarda bulunarak şikÂyet ettiler. Sultan, oğlu ŞÃ‚h CihÂn'ı gonderip, İmÂm-ı RabbÂnî'yi, evlÂdlarını ve yetiştirdiği muridlerini cağırıp, hepsini oldurmeğe karar verdi. Bunun uzerine ŞÃ‚h CihÂn, bir muftî ile yanına gitti. SultÂna secdenin cÂiz olduğunu gosteren bir fetvÂyı da yanında goturdu. "Babama secde edersen seni kurtarabilirim." deyince, İmÂm-ı RabbÂnî bu fetvÂnın zarûret zamÂnında izin olduğunu, azîmet ve din butunluğunun secde etmemek olduğunu, ecel gelince, olumden hicbir şeyin kurtaramayacağını soyledi ve secde etmeği kabûl etmedi. Cocuklarını ve muridlerini bırakıp sultÂna yalnız gitti. Kendisine yapılan iftirÂlara karşı sultÂna guzel ve doyurucu cevaplar verdi. Sultan hakîkatleri anlıyabilecek birisi olmadığı hÂlde, neşelendi ve serbest bırakıp ozur diledi. HattÂ, sultÂna kendisine yapılan iftirÂların asılsız olduğunu acık delîllerle anlatırken, orada bulunan Hindûların bir kumandanı, İmÂm-ı RabbÂnî'nin sozlerini duyarak orada musluman oldu.

SultÂnın ikn olduğunu goren iftirÂcı sapıklar; "Bunun adamları coktur. Sozleri butun memlekette yururluktedir. Bunu serbest bırakırsak bir karışıklık cıkabilir." diyerek, uzun konuşmalardan sonra sultÂnı aldattılar. Sultan, İmÂm-ı RabbÂnî nin, memleketin en sağlam ve korkunc kalesi olan Guwalyar Kalesi'ne hapsedilmesini emretti ve hapsedildi. Bu hÂdiseye cok uzulen talebeleri sultÂn isyÂn etmek istediler. Bunu yapabilecek gucte idiler. Fakat İmÂm-ı RabbÂnî onları bundan men etti. SultÂna hayır du etmelerini emredip; "SultÂnı incitmek butun insanlara zarar verir." buyurdu. Kendisi de sultÂna hep hayır du ediyordu. SultÂnın vezîri, koyu bir muhÂlif olduğundan, zindanda, İmÂm-ı RabbÂnî nin başına kardeşini tÂyin etmiş ve cok şiddetli davranmasını emretmişti.Bu gorevli ise ondan ceşitli kerÂmetler, uzulmek yerine heybet, sabır ve hatt neşe gorerek tovbe etti. Bozuk îtikÂdını terkedip Ehl-i sunneti secti ve hÂlis talebelerinden oldu. Kalede hapis bulunan binlerce kÂfir, onun bereketi ve sohbetleri ile musluman olmakla şereflendi. Bircok gunahkÂr tovbe etti. İmÂm-ı RabbÂnî hapiste uc sene kaldıktan sonra, sultan yaptığına pişmÂn oldu. Hapisten cıkarıp ikrÂm ve ihsÂn eyledi. Bir muddet, asker arasında kalmasını istedi. Sonra serbest bırakıp, hurmetle vatanına gonderdi. İmÂm-ı RabbÂnî hapisteki bu sıkıntılardan ve uğradığı dertlerden sonra, evvelce bulundukları hÂllerin ve makÂmların binlerce ustunde derecelere yukselmiş olarak memleketine dondu. İmÂm-ı RabbÂnî onceleri; "Yetiştiğim derecelerin ustunde, daha cok makÂmlar vardır. Onlara yukselmek celÂl sıfatı ile, sert terbiye edilmekle olabilir. Şimdiye kadar cemal sıfatı ile okşanarak terbiye edildim." demişti. Talebesinden bir kısmına; "Elli ile altmış arasında uzerime dertler, belÂlar yağacak." buyurmuştu. Buyurduğu gibi oldu.

İmÂm-ı RabbÂnî ni hapsettiren SelimCihangîr Hanın oğlu ŞÃ‚h CihÂn, pÂdişÃ‚h olmak icin babasına karşı geldi. Askeri cok ve babası tarafındaki kumandanların coğu kalbden kendisine bağlı olduğu hÂlde zafer kazanamadı. O zamÂnın velîlerinden birine hÂlini anlatıp du istedi. O velî dedi ki: "Senin zafer kazanman icin vaktin dort velisinin sana du etmesi lÂzımdır. Bunlardan ucu seninle berÂber ise de, en buyukleri olan dorduncusu bu işe rÂzı değildir. O da İmÂm-ı RabbÂnî Muceddîd-i elf-i sÂnî dir. ŞÃ‚h CihÂn, İmÂm'ın huzûruna gelip du etmesi icin yalvardı. Fakat, İmÂm-ı RabbÂnî onun babasına karşı gelmesine mÂni olup nasîhat etti. "Babana git, elini op, gonlunu al, yakında vefÂt edecek, saltanat sana kalacaktır." diye mujde verdi. ŞÃ‚h CihÂn emirlerini dinleyip arzûsundan vazgecti. Bir zaman sonra 1627 (H.1037) de babası vefÂt edince saltanata kavuştu.

Muslumanların zayıf duştuğu, kufrun, sapıklığın, zulmetin, ve sapık kimselerin her tarafı kapladığı bir zamanda, binlerce kÂfir, cok sayıda fÂsık ve fÂcir onun guzel hÂllerini gorup, sohbetini işitip tovbe ederek sÂlih musluman oldu. Uzaktan yakından pek cok kimse, ruyÂda ve uyanık iken onu gorerek yanına koşmuşlardır. Âlim, sÂlih, genc, ihtiyÂr binlerce kimse onu gorup, sohbetinde bulununca, feyz alarak kalbleri zikreder olmuştur. Huzûrundaki pek cok talebeyi hÂllere, yuksek derecelere kavuşturmuştur. Her an kerÂmetleri gorulur; feyz ve bereket yayardı.

ZamÂnının Âlimleri, İmÂm-ı RabbÂnî ne "Sıla" ismi ile hitÂb ettiler. Sıla, birleştirici demektir. Cunku, o, tasavvufun İslÂmiyetten ayrı bir şey olmadığını İslÂmiyete uygun bir şey olduğunu isbat ederek, ahkÂm-ı İslÂmiye ile tasavvufu vasl etmiş, birleştirmiştir. Bir hadîs-i şerîfte; "Ummetimden Sıla isminde biri gelir. Onun şefÂati ile cok kimseler Cennet'e girer." buyrularak onun geleceği haber verilmiştir. Bu hadîs-i şerîf, İmÂm-ı Suyûtî'nin Cem'ul-CevÂmi kitabında vardır. İmÂm-ı RabbÂnî bir mektubunda; "Beni iki dery arasında "Sıla" yapan Allah'a hamd olsun." diye du etmiştir. Muridleri ve sevenleri arasında "Sıla" ismiyle meşhûr olmuştur. Hadîs-i şerîfte mujdelenen "Sıla" ismini ondan evvel hic kimse almamıştır.

İmÂm-ı RabbÂnî , Muceddîd-i elf-i sÂnîdir. YÂni hicrî ikinci binin muceddididir. Hadîs-i şerîfde, bu ummete ise, her yuz yıl başında İslÂm dînini kuvvetlendiren bir Âlim geleceği haber verilmektedir. Rasûlullah efendimizden sonra Rasûlullah gelmeyeceğine gore, kendisinden bin sene sonra, İslÂm dînini her bakımdan ihy edecek, dîne sokulan bid'atleri temizleyip, asr-ı saÂdetteki temiz hÂline getirecek, zÂhirî ve bÂtınî ilimlerde tam vÂris, Âlim ve Ârif bir zÂtın olması lÂzımdı. Hadîs-i şerîfler bunu bildirmektedir. Bu muhim hizmeti İmÂm-ı RabbÂnî yapmıştır.Butun İslÂm Âlimleri, bu zÂtın İmÂm-ı RabbÂnî olduğunda ittifÂk etmişlerdir.

Bid'atleri temizleyip İslÂm dînini ihy etti. Onun zamÂnında Hindistan'da bozuk inanışlar yayılmaya başlayıp, buyuk fitneler cıkmıştı. Ayrıca tasavvufta vahdet-i vucûdu anlatan sozler, muslumanlar arasında ceşit ceşit şekillere sokuldu.Bircok cÂhil, buyuklerin sozlerinin mÂnÂlarını anlamayarak zamanla dinden cıktı. Boylece tasavvuf bilgileri ile İslÂmiyetin hukumleri arasında ayrılık ve catışma varmış gibi, ikisi birbirinden ayrıymış gibi gosterilerek, muslumanlar ceşitli isimler altında birbirlerinden ayrılmaya ve birbirlerine duşman edilmeye calışıldı. İmÂm-ı RabbÂnî başta vahdet-i vucûd bilgileri olmak uzere, yanlış anlaşılan daha bircok meseleyi gÂyet acık bir şekilde îzÂh ederek, insanların zihinlerini ve kalblerini, yanlış ve bozuk inanışlardan, bid'atlerden temizledi. Hakkı batıldan ayırıp, Rasûlullah'ın hak ve doğru yol olduğunu haber verdiği Ehl-i sunnet îtikÂdını her yere yaydı. Kendisine ilk def (Muceddîd-i elf-i sÂn&#238 ismini veren, zamÂnının en buyuk Âlimlerinden Abdulhakîm-i Siyalkûtî'dir.

HÂce Muhammed BÂkî-billah'ın talebesinin en buyuklerinden ve en yuksek Âlimlerden olan Seyyid Mîr Muhammed NumÂn diyor ki: "İmÂm-ı RabbÂnî'ye tÂbi olmağı hocam bana soyleyince, buna luzum olmadığını anlatmak icin; "Kalbimin aynası ancak sizin parlak kalbinizin nûruna karşı duruyor." dedim. Hocam sert bir sesle; "Sen, Ahmed'i ne sanıyorsun? Onun, guneş olan nûru, bizler gibi binlerce yıldızı ortmektedir." buyurdu.

Belh şehrinde bulunan Mîr Muhammed Mu'min Kubrevî, talebesinden birini, İmÂm-ı RabbÂnî'nin huzûruna gonderdi. İmÂm-ı RabbÂnî'nin huzûruna varınca; ustÂdından, Seyyid MîrekşÃ‚h' dan, Hasan-ı KubÂdÂnî ve KÂdı'l-kudÂt Tulek'den selÂm getirdi ve; "UstÂdım Mîr Muhammed Mu' min buyurdu ki: "İhtiyÂrlığım mÂni olmasaydı ve yerim yakın olsaydı, gidip dersinden istifÂde eder, olunceye kadar hizmetcilik ederdim. Kimseye nasîb olmıyan nûrları ile kalbimi aydınlatmağa calışırdım. Bedenim uzakta, gonlum ise, onunla oradadır. Bu fakîri, huzûrunda bulunan temiz talebesi gibi kabûl buyurmasını ve mukaddes nûrlarından rûhuma ışık salmasını yalvarırım ve benim icin de mubÂrek elini op!" dedi." deyip, bir daha İmÂm-ı RabbÂnî'nin elini optu. Ved edip ayrılırken de; "Belh şehrindeki azîzler, kendilerine, yuksek hakîkatleri bildiren mektuplarınızdan gondermenizi istirhÂm ettiler." dedi. Bunun uzerine İmÂm-ı RabbÂnî bir mektup yazıp verdi.

İmÂm-ı RabbÂnî nin fıkıh meselelerinde ilmi her meseleye Ânında cevap verebilecek derecedeydi. Usûl-i fıkıhta da tam bir mahÂret sÂhibiydi. Fakat ihtiyÂtının cokluğundan, coğu zaman fıkıh kitaplarına başvururdu. Seferde ve hazarda bÂzı fıkıh kitaplarını yanında bulundururdu. BÂzı fıkıh Âlimlerinin cÂiz dediği, bÂzılarının mekrûh dediği bir işte, o kerÂhet tarafını tercih eder ve o işi yapmazdı. "Bir meselenin yapılmasında ve yapılmamasında, helÂl ve haram olmasında ihtilÂf olursa, yapılmaması ve haram tarafını tercih etmeği mumkun olduğu kadar elden kacırmamalıdır." buyururdu.

Bir muridi İsfehan'dan gelirken yolculukta atından heybesini duşurmuştu. Farkına varınca, heybeyi aramak icin kÂfileden ayrıldı. Şuraya da, buraya da bakayım diyerek ararken aradan cok zaman gecti. KÂfile gozden kayboldu. Yolu kaybedip şaşkın, perişÃ‚n bir hÂlde, cÂresizlik icinde ağlayarak etrafta koşuyordu."Buralarda olup gideceğim, yolumu şaşırdım." diye duşunuyordu. Sonra bir suyun başına oturup abdest aldı. Tam bir yalvarışla du edip, İmÂm-ı RabbÂnî'nin imdÂdına yetişmesini istedi. O anda İmÂm-ı RabbÂnî bir at uzerinde karşısına cıkıverdi. Yanına yaklaşıp "Elini ver!" buyurarak elinden tutup onu atın terkisine bindirdi. Sonra atı suratle surup, aradığı kÂfileyi gorunce attan indirip; "Hadi git!" buyurdu. İmÂm-ı RabbÂnî gozden kayboluverdi.

Serhend kÂdılarından birinin oğlu, İmÂm-ı RabbÂnî nin sohbetinde bulunanlardan ve sevenlerindendi. Bu genc bir defÂsında cok ağır bir hastalığa yakalandı. Tabibler hastalığına dev bulamadılar. Bunun uzerine İmÂm-ı RabbÂnî'ye bir mektup yazıp, yalvararak, icinde bulunduğu şiddetli hastalıktan kurtulması icin du istedi. İmÂm-ı RabbÂnî mektubuna cevap yazıp; "Biz seni himÂyemize aldık, bu hastalıktan kurtulacaksın. Hatırını hoş tut." buyurdu. O genc İmÂm-ı RabbÂnî nin teveccuhu ve duÂsı bereketiyle, hastalıktan kurtulup sıhhate kavuştu.

İmÂm-ı RabbÂnî nin eski talebelerinden biri şoyle anlatmıştır: "Kucukluğumde Kur'Ân-ı kerîmi ezberleyip hÂfız olmuştum. Sonra Serhend'den İlÂhÂbÂd'a gittim. Zamanla işe dalıp ezberimi unuttum. Bende hÂfızlık kalmadı ve bu hal uzere aradan birkac yıl gecti. Sonra memleketim Serhend'e dondum. Bu sırada RamazÂn-ı şerîf ayı idi. Serhend'e geldiğimde İmÂm-ı RabbÂnî'yle goruşunce bana; "HÂfız! TerÂvih namazını, hatim ile kıldır!" buyurdu. Kur'Ân-ı kerîmin ezberimde kalmadığını, hÂfızlığımı kaybettiğimi soyledim. Fakat; "Okuyacaksın!" buyurdu. Uc def hÂlimi arzedip; "Bende hÂfızlık kalmadı." dedimse de kabûl etmediler. CÂresiz emre uydum. TerÂvih namazını kıldırmak uzere imÂm oldum. İmÂm-ı RabbÂnî'nin himmeti ile, hıfzımı unuttuğum hÂlde ilk 21 cuzu ezberden okumak sûretiyle terÂvihi kıldırdım. İmÂm-ı RabbÂnî kıyamda dinledi. İkinci gun terÂvihde hatmi tamamladım..."

İmÂm-ı RabbÂnî nin yakın talebelerinden, ŞehzÂde Veliahd'ın hocası Mîrek Şeyh şoyle anlatmıştır: "Ben onceleri İmÂm-ı RabbÂnî ni sevenlerden değildim. Cunku, "Kendini hazret-i Ebû Bekr'den ustun goruyor." diye bir iftir yayılmıştı. Bu sıralarda Hindistan'a gitmiştim. Serhend şehrine varınca eski dostlarımdan onceden cok kotu bir insan olan biriyle karşılaştım. Fakat bu def onu cok iyi ve ustun bir hÂlde, takv sÂhibi gordum. Yuzunde bir nûr vardı. "Sen boyle değildin bu hÂl nedir?" dedim. Cevap olarak; "Ben İmÂm-ı RabbÂnî nin hizmetine ve sohbetine girdim, devamlı huzûrundayım. Onun sohbetinin bereketi ile bu nîmete kavuştum." dedi. Bunun uzerine ben ona; "Senin bahsettiğin zÂt kendinin hazret-i Ebû Bekr'den ustun olduğunu yazmış. Onun sohbetinin tesir ve faydası olur mu?" dedim. Arkadaşım ben boyle deyince; "AslÂ! Binlerce aslÂ! Bilmeden, anlamadan inkÂr etme! O yeryuzunun kutbudur. Eğer sen onu gorup sohbetine kavuşsaydın, hakkında soylenilen bu iftirÂnın asılsız olduğunu anlardın." dedi. Fakat bendeki şuphenin cokluğu sebebiyle; "Gormek istemiyorum." dedim. Arkadaşım bana İmÂm-ı RabbÂnî nin huzûruna gidip onu gormem icin cok ısrar etti. Mutlak gormemi ve bu yanlış duşunceden kurtulmamı istiyordu. Bu ısrar uzerine İmÂm-ı RabbÂnî nin huzûruna gitmeye karar verip kendi kendime; "Eğer şu uc şeyden bahsedip beni ikn ederse onu sevenlerden olurum." dedim. Kendi kendime cevÂbını almak uzere hazırladığım uc suÂlden birincisi, hakkında kendini hazret-i Ebû Bekr'den ustun goruyor diye soylenilen iftirÂya cevap vermesi, hemen bu mevzûyu acıp bu hususta benim şuphelerimi giderip tam ikn etmesi idi. İkincisi; benim babam ve dedelerimden bahsetmesi, ucuncusu de HÂceHÂvend Mahmûd'dan anlatması idi. Bu karardan sonra arkadaşımla berÂber, İmÂm-ı RabbÂnî nin huzûruna gittik. Oturmamıza izin verdi. Oturduktan sonra yastığının altından bir mektup cıkarıp benim elime verdi. Sonra verdiği bu mektubu okuyup oyle bir îzÂh yaptı ki, hakkında yapılan ve kendini hazret-i Ebû Bekr'den ustun goruyor diyenlerin iftirÂlarına cevap verip acıkladı. Benim bu hususta artık hic şuphem kalmadı. Bundan sonra zihnimde tuttuğum ikinci meseleye gecip; "MevlÂn Mîrek! Senin baban şoyle şoyle bir zÂt, deden de şoyle şoyle bir zÂt ve senin ecdÂdının şerefi şoyledir." diyerek medhetti. Ayrılmak uzere kalktığımızda ved ederken, ucuncu olarak tuttuğum HÂce HÂvend Mahmûd'dan bahsetmedi diye gecti. Tam bu sırada yuzunu bana donup; "HÂce HÂvend bizim PîrzÂdemizdir ve cezbe sÂhibidir." buyurdu."

CÂn Muhammed Celenderî anlatmıştır: "İmÂm-ı RabbÂnî nin yanında talebe iken, bir gun akşama doğru İmÂm-ı RabbÂnî bana; "Sana bir iş soylesem yapar mısın?" buyurdu. "Canım fed olsun yapmaz olur muyum!" dedim. Bunun uzerine benim elime yazılı bir kÂğıt verdi ve buyurdu ki: "Hafız Rahne'nin bahcesine git, orada bir grup derviş oturuyor. Onların yanına var. Aralarından guzel yuzlu bir dervişin onlardan geride bulunduğunu goreceksin. Bu dervişin yanına git, ona bizim du ettiğimizi soyle. Bu kÂğıdı ona ver ve buraya gelmesini bildir." Emri uzerine derhÂl soylediği yere gittim. TÂrif ettiği şekilde dervişlerden bir cemÂat ve bu cemÂatten biraz geride oturan guzel yuzlu bir derviş gordum. O da beni gordu ve gorur gormez bana; "Seni İmÂm-ı RabbÂnî mi gonderdi?" dedi. Evet deyip elimdeki kÂğıdı verdim. İmÂm-ı RabbÂnî nin du ettiğini ve cağırdığını soyledim. Ben boyle deyince kalkıp, benimle yola koyuldu.

İmÂm-ı RabbÂnî nin huzûruna girdiğimizde bir koşede oturuyordu. Cağırıp geldiğim zÂt da başka yere oturdu. Bu sırada İmÂm-ı RabbÂnî kahve getirmemi soyledi. Hemen koşarak dergÂhtaki kahve pişirilen yere gittim. Kahveyi alıp getirdim. Once İmÂm-ı RabbÂnî'ye sundum. "Ona gotur." buyurarak misÂfire vermemi istedi. Ona goturmek uzere yuzumu o tarafa dondum. Onu da İmÂm-ı RabbÂnî nin sûretinde gordum. Bu sefer o, once İmÂm-ı RabbÂnî'ye goturmemi soyledi. Donup baktım, İmÂm-ı RabbÂnî yerinde oturuyordu. Huzûruna cağırıp geldiğim derviş, İmÂm-ı RabbÂnî'den beni sordu. O da; "Bu Celender'dendir. İsmi, CÂn Muhammed'dir" dedi. Bunun uzerine o derviş; "Babası bizim tanıdıklarımızdandır. Bunu hangi tarîkatta yetiştiriyorsunuz?" deyince; "KÂdiriyye silsilesinden" buyurdu. Bunun uzerine o zÂt; "Allah'a hamd olsun. Onu Seyyid AbdulkÂdir-i GeylÂnî'ye kavuştururuz." dedi. Bu sırada İmÂm-ı RabbÂnî dışarı cıkmak uzere kalktı ve benden bir ibrik su istedi. Hemen hazırladım. Dışarı cıktığında bana kutup yıldızını gostererek; "CÂn Muhammed! Kutup yıldızını biliyor musun?Bu mudur değil midir? Dikkatli bak!" buyurdu. Dikkatli baktım kutup yıldızından, uzerinde siyah hırka bulunan bir zÂt cıktı ve bir anda yanımıza geldi. İmÂm-ı RabbÂnî bana, "Huzûruna yaklaş! O, AbdulkÂdir-i GeylÂnî'dir! Ona intisÂb et, bağlan." dedi. Bu emre uyarak hemen huzûruna yaklaştım, benim kendisine intisÂbımı kabûl etti. Sonra tekrar kayboldu. Bu sırada İmÂm-ı RabbÂnî , abdest aldıktan sonra mescide girdi. İmÂm-ı RabbÂnî nin beni gondererek cağırdığı derviş de yanımdaydı. Bana gulumseyerek ; "AbdulkÂdir-i GeylÂnî'yi gordun mu?" dedi.

Bu hÂdiseyi CÂn Muhammed Celenderî'den naklen anlatan seyyid zÂt şoyle diyor: "Ben bunları CÂn Muhammed Celenderî'den dinledikten sonra ona dedim ki: "Bu kadar kıymetli şeylere kavuştuktan sonra neden ticÂrete dalıp da dergÂhtan uzak kaldın?" O da bana; "AcÂib bir hikÂyedir. Ben, İmÂm-ı RabbÂnî'nin huzûrunda talebe iken akrabÂlarım gelip, beni goturmek istediler. "Buna musÂade et, biz bunu carşıya cavuş yapacağız" diye ısrar ettiler. İmÂm-ı RabbÂnî bana; "Git cavuş ol" buyurdu. Ben ayrılıp gidemedim. Yakınlarım tekrar gelip, ısrarla beni istediler. "Git" buyurdu. Ben yine gidemedim. AkrabÂlarım kalabalık bir hÂlde tekrar gelerek, beni goturmek icin ısrar ettiler. İmÂm-ı RabbÂnî bu hÂlden rahatsız oldu. Bir gun bir şey yiyordu. Kendi yediği şeyin bir parcasını koparıp bana verdi. Onu ağzıma alır almaz hÂlim değişdi. Duny işlerini duşunur hÂle donmuştum. Bu sefer cÂresiz beni goturmek icin gelip ısrar eden akrabÂlarımla gittim. TicÂrete başlayıp, cavuş oldum. Bundan sonra ticÂretle uğraştım. Fakat murşidim İmÂm-ı RabbÂnî'yi hic unutamadım. Ona bağlılığımı kesmedim. " dedi."

İmÂm-ı RabbÂnî nin talebelerindenMevlÂn Muhammed Emîn, bir gun, hocasına şoyle arzetti: "NevÂbşîr HÂce, asîl ve şerefli bir Âileye mensubtur. Babası ve dedeleri evliyÂdandı. Fakat NevÂbşîr HÂce cok icki iciyor ve haram işlerle meşgûl oluyor. IslÂhı icin bir teveccuh buyurunuz. Bu bir komutandır. Eğer tovbe etmek nasîb olursa onun sebebiyle askerlerden pekcok kimse de kurtulur, sÂlih kimselerden olurlar." Bunu arzedince İmÂm-ı RabbÂnî sukût etti. Yine bir def aynı şey arzedilince İmÂm-ı RabbÂnî buyurdu ki: "Ey MevlÂn Muhammed! NevÂbşîr HÂce'nin hÂline teveccuh ettim. Onu haramlar ve gunahlar icinde gordum. Onu bu kotu hÂlden kurtarmak icin cok teveccuh ettim, uğraştım. Elim ona ulaşmadı. Fakat sonunda onu kendimize cekeceğiz." buyurdu. Aradan uzun zaman gecti. Hakkında boyle buyurduğu o kimse, haramları terkedip tovbe etti.

Birgun İmÂm-ı RabbÂnî hastalanmıştı. Hastalığı sırasında yemek icin on bir tÂne uzum istedi. Hizmetci uzumleri getirince, İmÂm-ı RabbÂnî murÂkabeye daldı.Bir muddet sonra başını kaldırıp; "Cok garib bir hÂl gordum. Bu uzumleri onume koydukları zaman, hepsinin, Allah'a munÂcaat ettiklerini, yalvardıklarını işittim. Allah uzumlerin munÂcaatını kabûl etti ve hastalıktan kurtulmağı bunları yemeğe bağlı kıldı." buyurdu. Bu uzumlerden birkac tÂne yeyince hastalıktan eser kalmadı. "

Muhammed HÂşim-i Keşmî şoyle anlatmıştır: "Seyyidlerden bir genc, medresede talebe idi. Onunla arkadaşlık ederdik. Bir gun ağlayarak yanıma geldi ve başından gecen bir hÂdiseyi anlattı. İmÂm-ı RabbÂnî nin buyuk bir kerÂmetini gormuştu. Dedi ki: "Hazret-i Ali'ye karşı savaşanları, hele hazret-i MuÂviye'yi sevmezdim. Bir gece senin ustÂdın İmÂm-ı RabbÂnî'nin MektûbÂt'ını okuyordum. Okuduğum yerde; "İmÂm-ı Enes bin MÂlik buyurdu ki: "Hazret-i MuÂviye'yi, sevmemek onu kotulemek, hazret-i Ebû Bekr'i ve hazret-i Omer'i sevmemek bunları kotulemek gibidir. Ona soğene, bunlara soğene verilen cezÂyı vermek lÂzımdır." yazılı idi. Bunu okuyunca, canım sıkıldı ve yerinde olmayan bir yazıyı buraya yazmış dedim. MektûbÂt'ı yere attım. Yatağıma uzandım. Uyudum. RuyÂmda, senin murşidin ofkeli ve kızgın bir hÂlde yanıma geldi. İki mubÂrek elleri ile kulaklarımı cekti ve; "Ey cÂhil cocuk! Sen bizim yazdığımızı beğenmiyorsun ve kitabımızı fırlatıp, yere atıyorsun. Benim yazımı okuyunca şaşaladın ve inanmadın. Ama gel, seni bir zÂta gotureyim de gor! Resûlullah efendimizin eshÂbını sevmediğin icin, aldandığını ondan işit." buyurdu. Beni cekerek, bir bahceye goturdu ve kapısında bırakıp kendisi yalnızca ilerledi. Uzak'ta gorunen buyuk bir odaya doğru yurudu. Orada nûr yuzlu, bir zÂt oturuyordu. Cekinerek ve saygı ile o zÂta selÂm verdi. Onunde diz cokup oturdu. Ona bir şeyler soyluyor, beni gosteriyordu." Uzaktan bana bakışlarından benden bahsettiği anlaşılıyordu. Biraz sonra senin o yuksek ustÂdın İmÂm-ı RabbÂnî, kalktı. Beni cağırdı. "Bu oturan zÂt, hazret-i Ali'dir. İyi dinle! Bak ne buyuruyor." dedi. Yanlarına gidip, selÂm verdim. "Sakın, sakın! Resûlullah efendimizin ashÂbına karşı, kalbinde bir dargınlık bulundurma! O buyuklerden hicbirini, asl kotuleme. Aramızda muhÂrebe şeklinde gorunen işlerimizin, hangi niyetlerle yapıldığını, biz ve o kardeşlerimiz biliriz!" dedi. Senin hocanın adını soyleyerek; "Bu zÂtın yazılarına da sakın karşı gelme!" buyurdu. Bu nasîhatı dinledikten sonra, kalbimi yokladım. Bu hususdaki tereddudun ve soğukluğun, kalbimden cıkmadığını gordum. Bu hÂlimi hemen anladı. Ofkelendi. Senin hocana bakarak; "Bunun gonlu daha temizlenmedi. Suratına bir tokat indir!" dedi. Şeyh , yuzume kuvvetli bir tokat indirdi. Tokadı yiyince, kendi kendime; "Bunu sevdiğim icin onlara duşmanlık etmiştim. HÂlbuki kendisi onlara duşmanlığımdan bu kadar cok incinmektedir. Bu hÂlden vazgecmeliyim!" dedim. Kalbimi yokladım. Duşmanlık, kırgınlık kalmamış, tertemiz buldum. O anda uyandım. O ruyÂnın, o sozlerin tadı, beni başka hÂle soktu. Kalbimde Allah'tan başka hicbir şeyin sevgisi kalmadı."

Muhammed HÂşim-i Keşmî şoyle anlatmıştır: "İmÂm-ı RabbÂnî nin makbûl talebelerinden olan, yuksek yaradılışlı bir azîzden işittim, şoyle buyurdu: "Muhim bir iş icin LÂhor şehrinden, BurhÂnpûr'a gitmiştim. Serhend'e gelip, hazret-i İmÂm'ın ellerini opmekle şereflendiğim zaman hastalandım. Gideyim mi, kalayım mı diye tereddud ediyorum. İmÂm-ı RabbÂnî ; "Cok muhim bir işin var, muhakkak gitmelisin, inşÃ‚allah hayırlısı olur." buyurdu. Emirlerine uyarak yola cıktım. İki uc konak gidince hastalığım arttı. Bir gece boyle devÂm etti. Bu hastalığın şiddetli zamÂnında kendi kendime; "Onlar bana; "Gidin bunda hayır vardır" buyurdu dedim."HÂlbuki hastalığım cok arttı. Bu duşunceden sonra bu hastalığın ateşi ve sıkıntısı esnÂsında, İmÂm-ı RabbÂnî'yi ruyÂda gordum. "Hic uzulme, şif bulacaksın yola devÂm et." buyurdu. Sabah olunca, hastalık tamÂmen gecti. Delhi'ye gelince, orada bir dostum bana HÂre helvası ikrÂm etti. Bunu yiyince, yeniden hastalandım. Yatağa duştum ve İmÂm-ı RabbÂnî'nin kerem ve teveccuhune kavuşmak icin yalvarmağa başladım. İki gun gecmeden, hazret-i İmÂm'ın huzûrunda bulunan, eski ve samîmi dostlarımdan biri, Âniden kapıdan iceri girdi. "Hayırdır inşÃ‚allah." dedim. Dedi ki: "Beni İmÂm-ı RabbÂnî gonderdi. "Git, filÂn dostunun yanında bulun, şimdi ağır hastadır, senin gibi işten, hÂlden anlayana cok ihtiyÂcı olup, berÂber bulunursunuz." buyurdu. "Senin yanına gelmek uzere yola cıkacağım sırada bir torba şifÂlı ot isteyip sana getirmem icin bana verdi. İşte getirdim." Ben dedim ki: "Bu otları İmÂm-ı RabbÂnî benim hastalığımın iyileşmesi icin ilÂc olarak gondermiştir. Bu otları ezip, suyunu icmeliyim." Doktorlar; beni bundan men etmek istediler. Ben onlara; "İmÂm-ı RabbÂnî bunları benim icin gonderdi iceceğim." dedim. İster istemez o otları ezip şerbet yaptılar. İcer icmez, hastalığımın hafiflediğini anladım. Ertesi gun kalan otların da suyunu cıkarıp icince busbutun kurtuldum. "

O zamÂnın sultÂnının ucuncu oğlu, diğer kardeşlerinden cok daha olgun ve aralarında seckin bir durumdaydı. Babasına isyÂn etmişti. Bir taraftan babası, bir taraftan da bu oğlu, kuvvetli ordularla birbirlerine hucûm ettiler. Şiddetli bir harb başladı. Babasının tarafında bulunup, en muhim işleri yuruten buyuk bir kumandan, bu harb sırasında sultÂnın oğlunun tarafına gecti. Bu şehzÂde, velîlerin ve Âlimlerin sevgisini kazanmıştı. İslÂmiyetin yayılmasına gayret ve muslumanları himÂye ediyordu. ZamÂnın evliyÂsının buyuklerinden bir kısmı, İmÂm-ı RabbÂnî'ye mektup yazıp; "Delhi'de bulunan velîler keşf ve vÂkıalarla gÂlibiyetin ve nusretin şehzÂde tarafında olduğunu goruyorlar. Hazretiniz bu hususda ne buyururlar" dediler: İmÂm-ı RabbÂnî cevÂbında; "Harb meydanındaki vaziyetin bunun aksi olduğunu anlıyorum, fakat sonunda şehzÂdenin kazanacağını tamÂmen goruyorum." buyurdu. Buyurdukları gibi oldu. Bir muddet kadar diğerleri devleti idÂre edip, sonra Allah kardeşler arasında sultanlığı ona (ŞÃ‚h CihÂn bin CihÂngir'e) nasîb etti. Babasının vekîli olarak onun makÂmına gecti. SÂyesinde memleket nizÂma girdi. Ârifler ve Âlimler hurmet gorduler. Dîne ustun hizmetler yapıldı.

İmÂm-ı RabbÂnî 1615 (H.1024) senesinde, elli uc yaşlarında iken, talebelerinden cok sevdiklerine; "Benim omrum ve hayatım hakkındaki kazÂ-yı mubremin altmış uc sene olduğunu ilhÂm ile bana bildirdiler." buyurdu. Ve buna cok sevindi. Cunku Rasûlullah efendimize tÂbi olmasının cokluğu, yaş bakımından da uymakla belli oluyordu. Aynı zamanda bu hususta hazret-i Ebû Bekr'e, hazret-i Omer'e ve hazret-i Ali'ye de uymuş oluyordu.

1623 (H.1032) senesinde Ecmîr'de iken; "VefÂt etmemin yakın olduğuna dÂir işÃ‚retler, alÂmetler gorulmeğe başladı." buyurdu. Serhend'de bulunan oğullarına mektup yazıp; "Omrumuzun sona ermesi yakındır." buyurdu. Babalarının hasreti ve ayrılığı ile yanan, oğulları, bu mektubu alınca, babalarının bulunduğu yere hareket ettiler. Huzûruna kavuşunca, oğullarını ozel odasına cağırdı. Buyurdu ki: " Oğullarım, bu dunyÂya hicbir şekilde nazarım ve bağlılığım kalmadı. Obur dunyÂya gitmek îcÂb ediyor, gitme ve yolculuk alÂmetleri gorunmeğe başladı."

Muhammed HÂşim-i Keşmî demiştir ki: "Oğulları odadan cıkınca, kalblerindeki sıkıntıyı ve olculemeyen uzuntuyu, bu fakîr gordum. Her birinin ağlamaktan boğazı tıkanıyordu. Boyle olduklarını gorunce, kendilerine ne icin bu kadar ağladıklarını sordum. Babaları İmÂm-ı RabbÂnî nin vefÂtının yakın olduğunu acıklaması uzerine sebebini oğrendim. Fakat İmÂm-ı RabbÂnî , bu haberden oğullarının cok uzgun olduğunu, kalblerindeki sıkıntı ve darlığı gorunce, daha bir yıldan cok yaşayacaklarını hissederek , tekrar oğullarını cağırdılar ve; "Bir takım işleri tamamlamak icin daha bir muddet yaşayacağımızı bildirdiler." buyurdu. Bunun uzerine iki kardeşler cok sevindi... Bu mujdelerinden, oğulları ve bu fakir uzun yıllar yaşayacaklarını umid ettik."

İmÂm-ı RabbÂnî o gunlerde, HÂce Muînuddîn Ceştî'nin mezÂrını ziyÂrete gitti. Bir muddet kalblerine murÂkabe ederek oturdu. Kalkınca, buyurdu ki: "Hazret-i HÂce cok iltifÂt edip, cok şefkat gosterdiler. Kendi husûsî bereketlerinden ziyÂfetler verdiler. Konuştuk ve cok sırlar acıklandı. Konuşulanlardan biri şudur: Buyurdu ki: "Bu asker arasında bulunmaktan kurtulmağa calışmayınız. Kendinizi Allah'ın rızÂsına bırakınız." Bu arada o mezarda hizmet goren turbedÂrlar gelip, İmÂm-ı RabbÂnînin elini opmekle şereflendiler.

Muînuddîn Ceştî nin kabrinin ortusunu her sene değiştirip, eskisini evliyÂnın buyuklerinden birine gonderirlerdi. YÂhud da zamÂnın pÂdişÃ‚hına verirler, o da , bir sandıkta, teberruken saklardı. O gun, o mezarın ortusunu değiştirdiler ve eskisini İmÂm-ı RabbÂnî nin huzûruna getirip, takdîm ettiler. İmÂm-ı RabbÂnî tam bir edeble kabûl etti. Ortuyu hizmetcilerine verip, kalbden bir ah cekdi ve; "Hazret-i HÂce'ye bundan daha yakın bir libÂs, bir ortu yoktur. Bunu saklayın, bana kefen olsun" buyurdu.

İmÂm-ı RabbÂnî Ecmîr seferinden Serhend'e donunce, artık evinde inzivÂya cekildi. Bir muddet, beş vakit namaz ve Cum namazı hÂric, evden dışarı cıkmadı. Nûr ve esrÂr menbaı olan ozel odasına; Muhammed HÂşim-i Keşmî'den, oğullarından, talebelerinden ve hizmetcilerinden iki uc kişi hÂric, başkalarının girmesi cok nÂdir oluyordu. Halveti sectiği gunlerden bir gun, bir nefes cekip; "Ebû Ali DekkÂk'ın meşrebi cok yukselince, meclisinde insan kalmadı." sozunu soyledi. Burada olduğu gibi, omrunun sonuna doğru, İmÂm-ı RabbÂnî nin meşrebi de o kadar yuce oldu ki, muridlerden en ileri gelenler bile mektebe yeni başlayan kucuk cocuklar gibi kalıyorlardı.

İmÂm-ı RabbÂnî nin talebelerinden biri şoyle anlatmıştır: "İmÂm-ı RabbÂnî nin omrunun son gunlerinde, hasta olduğu sırada huzûruna cıkıp, birkac gunluğune memleketime gidip gelmek icin izin istedim. "Birkac gun dur!" buyurdu. Sonra tekrar arzedip; "Hemen gidip, doneceğim." dedim. "Birkac gun sabret!" buyurdu. Fakat; "Gidip en kısa zamanda huzûrunuza doneceğim." deyince, izin verdi ve: "Sen nerede, biz nerede, ilkbahar nerede?" mısra'ını okudu. Bu sozunden birkac gun sonra vefÂt etti.

Bunun gibi, husûsî mahremleri ve onlara cok yakın olanlar; bu gunlerde İmÂm-ı RabbÂnî'ye inziv ve insanlardan uzak kalmalarına temasla; "Coluk-cocuğunuzdan ve butun insanlardan ayrılmanızın, uzlete cekilmenizin sebebi nedir?" diye sorunca, cevÂbında; "Bu dunyÂdan gocmemi cok yakın goruyorum. İş boyle olunca, tamÂmen inziv ve ayrılığı tercih edip, dÂim istigfÂr ediyorum, af diliyorum. Bunları zarûrî goruyorum. Butun vakitlerimi ve nefeslerimi, zÂhirî ve bÂtınî ibÂdetlerle gecirmeyi elzem buluyorum. Bu da ancak, insanlardan ayrılmak ve yalnız kalmakla ele gecer. Bunun icin beni bırakınız, benden ayrılınız ve beni Allah'a ısmarlayınız." buyurdu.

Yine son gunlerinde, evinin sofasında istirahat ederken, Âniden; "İki uc ay sonra biz bu evde olmayız" buyurdu. Orada bulunanlar; "Ozel odanızda mı bulunacaksınız?" diye arzettiler. Buyurdu ki: "Orada da olmayacağım." "Ya nerede olacaksınız?" diye sordular. "Bu yerlerden hicbirinde olmam. Bakalım ne olur?" buyurup, yollarının îcÂbı acık soylemedi.

Bu arada cok sadaka verdi ve buyuk hayırlar yaptı. Esrar mahremlerinden, yakınlarından biri, bu sadaka ve hayratlarının cokluğunu gorunce; "Butun bu hayratlar, belÂların giderilmesi icin midir?" diye sordu. Buyurdu ki: "Hayır, belki de kavuşmak şevki ile bunları yapıyorum. Ve şu beyti okuyup gozlerinden sevinc gozyaşları dokuldu:

"Vuslat gunudur sırdaşım Âleme kucak acayım,
Bu devletin, bu nîmetin sevinclerini sacayım."

Muharrem ayının on ikinci gunu buyurdu ki: "Bana bu dunyÂdan obur dunyÂya gitmeme kırk veya elli gun kaldığını bildirdiler. MezÂrımı da gosterdiler." Bu sozleri dinleyenler uzulduler ve şaşırdılar. O gunlerde, oğlu Muhammed Saîd birgun, İmÂm-ı RabbÂnî'yi ağlarken gordu. Sebebini sordu. CevÂbında; "Allah'a kavuşmanın sevinci ile ağlıyorum." buyurdu. Yine oğlu; "Allah , bu işi, bu dunyÂda cok sevdiklerinin isteğine bırakır. MÂdem ki, siz bu kadar cok istiyorsunuz, elbette gidersiniz." diye arz etti. Bu sozu soyleyen oğullarında bir değişme gordu ve buyurdu ki: "Muhammed Sa'îd! Allah'ın gayretine dokunuyorsun." Oğlu; "Kendi hÂlime uzuluyorum." dedi ve gÂyet samîmî bir beyÂnla, "Ey babacığım! Bize yaptığınız bu şefkatsızlık ve acımasızlık nedendir?" diye arz etti. Bunun uzerine; "Allah sizden sevgilidir. Ayrıca bizim size şefkat ve yardımlarımız, vefÂt ettikten sonra, bu dunyÂdakinden daha cok olacaktır. Cunku bu dunyÂda, insanlık îcÂbı bÂzan ister istemez yardım ve teveccuh tam olmuyor. HÂlbuki oldukten sonra, beşerî sıfatlardan tamÂmen ayrılma vardır." buyurdu. Bunu soylediği gunden îtibÂren, o gunleri saymağa başladılar. Şoyle ki, Safer ayının yirmi ikinci gecesi dostlarına ; "Bugun soylediğim gunlerin kırkıncı gunu gecmiş oluyor. Bakalım bu yedi-sekiz gunde ne zuhûr eder" buyurdu. Yine oğullarına buyurdu ki: "Şu arada hÂsıl olan birkac gunluk sağlıkta, Allah Habîbine tÂbi olan bir insanda bulunabilecek butun kemÂlÂtı bana ihsÂn eyledi." Oğullarının bu sozlerden kalbleri parcalandı. Cunku, bu sozlerde hazret-i Ebû Bekr Sıddîk-i Ekber'in; "Bu gun dîninizi tamam eyledim." Âyet-i kerîmesi gelince kalblerine gelen, yÂni 'Rasûlullah efendimiz vefÂt edecektir', ilhÂmından bir işÃ‚ret bulunduğunu anladılar.

"Senin misk zulfunden, ayrılık gecesinin kokusu geliyor."

Safer ayının yirmi ucu Perşembe gunu, dervişlere, kendi mubÂrek elleriyle elbiselerini taksim etti. Kendi uzerinde pamuklu, sıcak tutan bir elbise bulunmadığı icin, havanın soğukluğu tesir edip, titremeğe başladı ve tekrar yatağa duştu. Rasûlullah efendimiz hastalıktan kurtulup, az bir zaman sonra tekrar hasta olmuşlar ve vefÂt eylemişlerdi. İmÂm-ı RabbÂnî , bu hususta da ittibÂ'ı kacırmadı. Bu hastalık zamÂnında, ledun sırlarını, daha cok oğullarına anlattı. Bir gun ledunni hakîkatleri beyÂnda o kadar uğraşıyordu ki, oğlu HÂce Muhammed Saîd; "Hazretinizin hastalığı bu kadar konuşmanıza elverişli değildir, bu mÂrifetlerin beyÂnını bir başka zamÂna bıraksanız nasıl olur babam?" diye arzetti. Bunun uzerine: "Ey oğul! Daha zaman ve fırsat var mı? Biliyorum ki, bir başka vakit, bu kadarını soylemeye de kuvvet ve kudret bulamayaca&