.



EZAN OKUMANIN FAZİLETİ

Ezan okumanın fazileti hakkında Allah Rasulu Efendimiz'den şu sozler varid olmuştur:
"Ezanı işiten hicbir cin, insan ve taş yoktur ki ezan okuyanın lehinde şahitlik
yapmamış olsun."(21) Yani ezanı işiten her şey, okuyan hakkında şahitlik yapar. Ezan
okumanın fazileti hakkında irad buyurulan hadislerden bazıları şunlardır:

"Ezanı okuyan kimsenin sesinin işitildiği her yer ve her şeyden dolayı okuyan
bağışlanır. Yaş ve kuru her şey onun bağışlanması icin dua eder. Namaz icin cemaatte
hazır olana da 25 sevap yazılır. Ve o ikisi arasındaki gunahları silinir."(22)
"Muezzinler, kıyamet gununde boyu en uzun kimseler olacaklardır."(23) "Sizin sesi en
iyi olanlarınız ezan okusun, en iyi Kur'an okuyanlarınız da imam olsun."(24) Ezan
okumanın bu faziletinden dolayıdır ki Hz.. Omer (r.a.): "Halife olmasaydım, muezzin
olurdum"(25) demiştir.

EZANIN HUKMU

Ebu Hanife ezanın bir sunnet-i muhkeme yani vazgecilemez bir sunnet olduğunu,
ezansız ve kametsiz cemaatle namaz kılanların sunnete muhalefet ettiklerini ve
gunahkÂr olduklarını soylemiş, İmam Muhammed de ezanın vacib olduğunu ifade
etmiştir. Bu iki goruş telif edildiğinde karşımıza şu hukum cıkmaktadır: Sunnet-i
Muekkede veya sunnet-i muhkeme vacib gibidir. Onu terk etmede gunah vardır. Onun
terk edilmesi uzerine savaş bile yapılır. Cunku ezan, İslam'ın hasais ve
şeairindendir.(26) Yani olmazsa olmazlarından, ozellik ve sembollerinden alÂmet ve
işaretlerindendir.

Sunnet-i muekkede veya muhkeme ile vacibin te'lifine farz-ı kifaye de denir. Onun
icin ezanın farz-ı kifaye olduğunu soyleyenler de vardır. Mesela, İbnu'l-Munzir:
"Hazarda ve seferde ezan, yalnız cemaat hakkında farz-ı kifayedir." demiştir.(27)
Buna gore bir muhitte bu farz yerine getirilmezse butun Muslumanlar gunahkÂr olur.
Ama aynı cevrede bir Musluman ezan okuma gorevini yerine getirse butun Muslumanlar
vebal ve mesuliyetten kurtulmuş olurlar.

EZANI OKUMANIN VE DİNLEMENİN EDEPLERİ

Ezan kelimesinin tasrifi, tef'il babındandır. Teklim'den kelÂm denildiği gibi
te'zinden de ezan denilmiştir. Te'zin ezan okumak ve vakti bildirmektir. Ezan okuyan
kişiye muezzin denir.(28)
Ezanın bir muezzin acısından adabı vardır, bir de dinleyici acısından adabı vardır.

Ezanı Okumanın edepleri:

1-EzÂnı okuyan erkek olmalı, kadının muezzinliği tahrimen mekruhtur. 2-Aklı yerinde,
ilim ve takva sahibi olmalı, fasık ve cahillerin ki mekruh, cocuk ve delilerin ezanı
yeniden okunmalıdır. 3-Muezzin abdestli olmalıdır. 4-Ezanı ayakta okumalıdır.
5-Yuksek bir yerden kıbleye donuk okumalı, hayye alessalah derken sağa, hayye
alelfelah derken sola donmelidir. Eğer minarede ise kıbleye donerek başlamalı, sonra
sağdan itibaren şerefede donmelidir. 6-Ezanda ve kamette konuşmamalı, 7-Yuksek sesle
okumalı, cumleler arasında birazcık durmalıdır. 8-Sıraya riayet etmeli, 9-Başka bir
meşguliyete yer vermemeli. 10-Ezanla kamet arasında fasıla olmalıdır.

Ezan Dinlemenin Edepleri:

1- EzÂnı duyan kimse, Ezana hurmet etmelidir. Bu da ancak dinlemek ve ezan bitinceye
kadar bir şeyle meşgul olmamakla olur. Sunnete uygun ezanı yani vaktinde okunan lahn
ve teğanniye sebep olan yanlışlardan uzak bulunan bir ezanı işiten kimse, Kur'an'ı
okumakta dahi olsa durup ezanı dinler ve kelimelerine icabet eder. Namazda olan
-cenaze namazı dahi olsa- hutbe okuyan veya dinleyen derste, yemekte veya tuvalette
bulunan icabet etmez.(29) 2-Davetine icabet ve sozlerini tekrar etmelidir. 3-İkinci
şehadette "Karret bike aynî ya Rasulallah" yani "gozlerim seninle aydınlandı ey
Allah'ın Resulu!" demeli, baş yahut şehadet parmaklarının uclarını operek gozlerine
surmelidir. 4-Hayyelerde "La havle vela kuvvete illa billahil aliyyilazim" yani
"Buyuk ve Yuce Allahtan başka kudret ve kuvvet sahibi yoktur" demelidir. 5-Muezzinin
sabah ezanında "essalatu hayrun minennevm" demesinden sonra "sadakte ve berirte ve
bilhakki natakte" yani "doğru soyledin, hakkı konuştun" demelidir. 6-İstiğfar
etmelidir. 7-Allah'ın mağfiretine davet edildiğini bilmelidir. 8-Ezanın bitiminde
hem muezzinin, hem de dinleyenin salavat-ı şerife ile birlikte vesile duasını
okumasında fayda vardır. O dua şudur: "allahumme rabbe hazihi'd-da'veti't-tÂmmeh
vessÂlati'l kaimeh Âti seyyidena Muhammedeni'lvesilete ve'l-fazilete veb'ashu
Makamen Mahmudenillezî veadteh" Yani "Allah'ım! Ey bu davetin (mubarek ezanın) ve
kılınmak uzere bulunan namazın Rabbi! Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'e vesileyi ve
fazileyi (yani yuksek mertebeyi) ver. Ve onu kendisine va'dettiğin Makam-ı Mahmuda
kavuştur."

HOPARLORLE VE MERKEZÎ SİSTEMLE EZAN OKUMA MESELESİ

Hoparlorle ve merkezî sistemle ezan okumak caiz midir?
Hadis ve fıkıh kitaplarımızda ezanın sunnetlerine dair şu hukumlere rastlamaktayız:
1-Ezanı yuksek sesle okumak, 2-Ezanı yuksek bir yerde okumak, 3-Sesin daha yuksek ve
gur cıkması icin şehadet parmaklarının uclarını kulaklara sokmak, 4-Sabah namazında
ikinci "hayye ale'l-felah"dan sonra iki defa "es-salatu hayrun minennevm" yani
"namaz uykudan daha hayırlıdır"(30) demek.

Ezanın gerek yuksek yerde ve gerekse yuksek sesle okunmasındaki hikmetlerden biri de
daha cok kimseye ve daha cok eşyaya ezanı ve icerdiği yuksek hakikatleri ilÂn etmek
ve duyurmaktır. İşte bu maksattan yola cıkarak biz de hoparlorle ezan okumanın caiz
olduğu hukmune varıyoruz. Cunku hoparlor, muezzini muezzinlikten azledip, ezanını
ifsad etmiyor. Sadece muezzinin sesini daha fazla yukseltip uzaklara goturuyor. Bu
da ezan okumanın gayelerinden biridir. Ancak muezzin minarede veya yuksek bir yerde
değil de aşağıda ezan okursa doğru olmaz. Cunku elektrik ani olarak kesilebilir. O
zaman ezan yarıda kalmış olabilir. Muezzin yuksek bir yerde ve hoparlor vasıtasıyla
ezan okursa bunda bir sakınca yoktur. Dedikodu yapmak da anlamsızdır. Mekke, Medine,
Şam, Mısır gibi İslÂm'ın muhim merkezlerine bakınız, butun buralarda da ezan
hoparlorle okunur. Yalnız plak ile ezan okumak caiz değildir. Cunku ortada insan
yoktur. Aksiseda kabilindendir.(31) Merkezî sistemle ezÂn okumaya gelince yukarda
ifade edildiği gibi onunda sakıncaları vardır. Elektriğin kesilmesi halinde bir cok
yerde ezanların yarım kalma ihtimali soz konusudur. Bu sebepten dolayı merkezî
sistemle ezÂn okunmamalıdır. Her caminin ezanı kendi yerinde okunmalı, ama ezanı
okuyanlar da hem ses, hem makam, hem de kıraat acısından guzel ve mukemmel
olmalıdırlar.
__________________