İlim sahibi, bilen, bilgin, bilgili, belli duzeyde bir bilgi birikimine sahip olan kimse. Âlim kelimesi Arapca'daki "bilmek" anlamında olan "A-lime" kokunden turetilmiştir.


İslÂm'da Âlim; Allah'ın kitabı Kur'an-ı Kerîm başta olmak uzere Resulullah'ın hadîslerini ve butun sunnetini bilen, diğer İslÂmî ilimlerden gerektiği şekilde haberdar olup ileri seviyede bir bilgi birikimine ulaşmış kimseye denir. Bu kÂbiliyetli kimseler temel İslÂmî bilgileri aldıktan sonra, belli bir ilim dalında daha cok ilerleyip ozel bir ihtisas alanına sahip olurlar. Âlim; bilgisi artıp ilerledikce goruş acısı genişleyen ve bilgisi ile ihtisası dışındaki alanlarda hukum vermekten cekinen, bildiklerinin doğruluğunu surekli olarak araştıran kimsedir.


İslÂm Âliminin farz-ı ayn veya farz-ı kifÂye olan ilimlerden birinde ilerlemesi mumkun olduğu gibi her mumin icin farz-ı ayn olan belli seviyedeki ilimleri elde ettikten sonra, daha dar cercevede bir ilim alanında soz sahibi olacak kadar ayrı bir sahada ilerlemesi mumkundur. İslÂmî bir toplumda tefsir, hadis, fıkıh, kelÂm gibi ilimlerde gercek otorite sahibi Âlimlerin varlığı zarurettir. Ayrıca bu ilimlere belli bir duzeyde sahip olup; ayrıca kimya, fizik, matematik, astronomi gibi bugun fen ilimleri olarak kabul edilen ilimlerin birinde de ihtisas kesbetmiş ilim adamlarının toplum icinde varlığı zorunludur. Bu ilimlerin birinde mutehassıs olmak her toplum icinde yaşayan insanlar icin farzı kifÂye durumundadır. Toplum icinde bir kişi veya birkac kişinin bu ilimlere sahip olması, toplumun mukellef olduğu farz- ı kifÂye durumunu ortadan kaldırır.


İslÂm toplumunda Âlimin en onemli gorevlerinden biri 'emr-i bi'l-ma'ruf ve nehy-i ani'l-munker'dir. Âlimin toplumda Allah'ın emir ve yasaklarının tam anlamıyla uygulanıp uygulanmadığını, yoneticilerin Allah'ın hukumlerini uygulamada titiz davranıp davranmadıklarını kontrol edip bu hususta yoneticileri uyarması gerektiği gibi; bu konuda halkın da dikkatini cekmesi gerekir. Âlim, ummetin ileri gelen şahsiyeti demektir. Âlim, her hususta İslÂm'ın izzetini koruyan, İslÂm'ın hÂkimiyeti icin gayret sarfeden, Allah'ın ahkÂmını uygulama hususunda ihmalkÂr davranan yoneticileri her zaman hak yola cekmeye calışan kimse demektir. Âlim; yoneticiler zulum ve adaletsizliğe sapınca onlardan ayrılan ve onlara karşı İslÂmî bir tavır takınan kimsedir. İslÂm Âliminin, Allah'ın emirlerini ciğneyen yoneticilere yaltaklık eden İsrailoğulları Âlimlerinden ayrı bir ozellik taşıması, İslÂmî izzetin gereğidir. Bu tavır İslÂm Âliminin takınması gereken bir tavırdır. İmam-ı Â'zam Ebû Hanîfe, imam Ahmed İbn Hanbel gibi vb. Âlimlerin tavrı ve hassasiyeti bu idi.


İslÂm Âlimi hev ve hevesine uymayıp kendi arzuları istikametinde dîne ilÂvelerde bulunan kimse değildir. İslÂm bu cercevedeki Âlime buyuk değer vermiştir. İslÂm, Âlimin izzet ve haysiyetini korumuş ve ona gereken mevkîi vermiştir. "...Allah'ın kulları arasında ondan en cok korkan Âlimlerdir. " (FÂtır, 35/28). "Bilmiyorsanız ilim erbÂbına sorunuz. " (en-Nahl, 16/43). Ayetleriyle, Kur'an'ın Âlimler hakkındaki hukmu en acık bir şekilde belirtilmiştir.


Hz. Peygamber (s.a.s.), Âlimleri bircok hadislerinde ovmuştur. En cok ovduğu Âlimler ise ilimleriyle amel edenler olmuştur. (DÂrimî, Mukaddime, 27). İnsanları ilimleriyle irşÃ‚d edip, onlara ilmini duyuran kimseyi Allah toplum icinde sozu dinlenir kimse kılar. (İbn Hanbel, II, 162, 223-224). Buna karşılık ilmiyle dunyaya talip olan Âlimler de yine Resulullah tarafından yerilmiştir. (Tirmizî, İlim, 6). Musluman daima Hz. Peygamber'in dua buyurduğu gibi, Allah'tan dunya ve ahiretine yararlı bir ilim ister (Muslim, Zikir, 73; Ebû DÂvud, Vitir, 32; İbn MÂce, Mukaddime, 23). İnsanların en hayırlıları Âlimlerin en hayırlılarıdır (DÂrimî, Mukaddime, 34, 55)
"Âlimler peygamberlerin vÂrisleridir" (BuhÂrî, ilim, 10; Ebû DÂvud, İlim, 1; İbn MÂce, Mukaddime, 17) buyuran Resulullah Âlimlerin toplumu yonlendirme hususunda peygamberlere vekil ve halef olduklarını beyan etmiştir.


İbn Mes'ud'dan rivayet edilen bir hadiste, "Allah'u TeÂl kıyamet gununde Âlimleri toplayarak buyuracak ki: 'Ben size sırf hayır murad ettim. Bunun icin de kalblerinize hikmeti koydum. Haydi girin Cennetime. İşlediğiniz kusurlarınızı mağfiret ettim." buyrulur.
Ebu'd-Derda'dan rivayet edilen bir hadiste Resulullah (s.a.s.) Âlimleri şu şekilde ovmuş ve mujdelemiştir: "Her kim bu ilim yoluna girer ve ondan bir ilim talep ederse; Allah onu Cennet yollarından bir yola koyar ve ilim isteyene melekler kanatlarını gererler. Bunu o Âlimin uğraşısından hoşlandıkları icin yaparlar. Peygamberler ne dinar ne de dirhem miras bırakmadılar. Onlar yalnız ilmi miras bıraktılar. Şu halde onu alan cok buyuk bir nasip almış olur." (BuhÂrî, İlim, 10; Muslim, Zikir, 37; Ebû DÂvud, İlim, 1; Tirmizî, ilim, 19; ibn MÂce, Mukaddime, 17).


İlmi bir seviyeye sahip olan Âlime, Allah katındaki değerinden dolayı itaat, Allah'ın emrine itaattir. Hak yolda ve hayra goturen bir hususta Âlimin yaptığı tavsiyeye uymak muminler icin farzdır. Bu farziyet ancak Âlim, Allah'ın razı olduğu bir hususu tavsiye ederse soz konusudur. Allah'ın razı olmadığı ve Allah'ın emretmediği, dinde olmayan bir bid'atı tavsiye eden Âlimin tavsiyesine uyulmaz. Boyle bir bid'ate cağrıldığında reddetmek ise mumin icin farzdır. İslÂm'da olmayan bir hususu dine sokmak ve kendinden bir hukum koymak Rububiyyet iddiasında bulunmak demektir. Allah'ın emir ve yasakları dışına cıkıp İslÂm dışı tağutî nizamlara yapışmak nasıl kufur ise, Âlimlerin hev ve heveslerine uyarak koydukları hukum ve gosterdikleri gayri İslÂmî yol ve ibadetlere yonelmek ve bu ibadetleri dinden kabul etmek de kufurdur.
Bu duruma gore İslÂm Âlimi, toplumu yonlendiren ve Allah'ın hukumlerinin uygulanmasında titizlik gosteren bir rehberdir. Âlimler ilimlerinin gereği olarak toplum icindeki gorev ve fonksiyonlarını daima hatırlamak zorundadırlar. Ummetler, Âlimlerinin doğru yolu izledikleri ve doğru yolda oldukları muddetce ayakta kalırlar. Bunun icin Hz. Peygamber (s.a.s.) "Ali'min olumu İslÂm'da acılan bir gediktir" (DÂrimî, Mukaddime, 32) buyurmuşlardır.

ALLAH`IN SELAMI UZERİNİZE OLSUN..
__________________