OZGURLUGUN SINIRLARI
Ozgurlugun sinirlari sosyal hayatta nasil ki ‘baskasinin ozgurlugunun basladigi yer’ olarak cizilmisse, ulkemizde vatandas olarak da, Anayasamizda (4.madde*) ‘Anayasanın 1. maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hukum ile, 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hukumleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.’ seklinde cizilmistir. 3.maddede ‘Turkiye Devleti, ulkesi ve milletiyle bolunmez bir butundur. Dili Turkcedir. Bayrağı, şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı “İstiklal Marşı”dır. Başkenti Ankara'dır.’ denilmektedir. Degistirilmesi teklif edilemeyen o bayrak ki, Bayrak Sairimiz Arif Nihat Asya’nin dizelerinde belirtildigi gibi: ‘Mavi goklerin beyaz ve kızıl susu, kızkardeşimin gelinliği’dir. Yine o Istiklal Marsi’nda ‘O ezanlar ki sehadetleri dinin temeli, ebedi yudumun ustunde inlemeli’ diye seslenilmektedir.
Ekonomide sinirsiz ozgurluk diye bilinen liberalizm de revize edilmektedir. Piyasaya mudahale konusunda Hz. Muhammed’in sabahleyin Mekke’de acilan bir Pazaryeri ziyaretinde pazardaki fiyatlardan sikayet eden birisine ‘Fiyatlara mudahale edilemez. Fiyatlari Allah belirler’ dedigi anlatilmaktadir. Bunu, ‘Ekonomiye Giris’ derslerinde ogretilen temel kuramlardan Arz/Talep egrisinin fiyat artis/azalisina piyasanin tepkisi ile optimum seviyesini bulacagi seklinde anlamak mumkundur. Klasik iktisatcilarin bilinen, liberallerin babasi Adam Smith’ce Ekonomi’nin -kimine gore- ‘Divine’ (Kutsal), -kimine gore- ‘Invisible’ (Gorunmez) Eli ile otomatik isleyen piyasaya mudahale edilmemelidir. Ancak; daha sonra, kuresellesen ve emperyalist veya vahsi kapitalizmde bir takim eksiklikleri (shortcomings) ile bu tur liberal anlayista sosyal unsurlarin ihmal edildigi fark edilmistir. Hatta ahlak kodlari gibi toplumsal kurum ve kurallar ile demokrasiyi de analizlerine ilave eden Friedrich von Hayek (**) ve oğrencisi Milton Friedman’ın neo-liberal gorusleri ile baslayan surecte artik liberalizm revize edilmektedir. Bu itibarla, sosyal Darwincilik diye de adlandirilan ‘pure’ (kontrolsuz) liberalizm yerine; rekabeti saglayan, ekonomide kurumsal olarak yer almayip sadece kurallar koyan ve hakemlik yapan ama bireysel mulkiyeti koruyan ve girisimciligi tesvik eden ve ekonomideki magduriyetleri ve zayifliklari gideren ve adil gelir dagilimini ihmal etmeyen yani sosyal yonu olan bir Devlet anlayisi icinde serbest piyasa mekanizmasina dayali liberalizm hazmedilebilecektir. Yani ekonomide de ozgurlukler sinirlandirilmalidir.
Ozgurluklerin sinirlari konusunda en cok elestirilen, hatta dogma ve tabu diye nitelenen ve yasaklar iceren dinsel kurallara yaklasim da bu cercevede makul karsilanabilmeli ve degerlendirilmelidir. Ancak, dinlerin koydugu yasaklarin buyultulmesi yerine cizilen sinirlar icinde yasamanin sagladigi huzurlu ve mesru hayatin olumlu yanlari da dikkate alinmalidir. Eglenceli gelebilir ama -tibbin da sahitliginde- alkollu ickinin yasaklandigi bir yasamda alkolsuzlerinden, ayran ve meyve sularindan olusan sayisiz icecegin verdigi lezzet niye gozardi edilmektedir? Yine; domuz eti yemek yerine de sayisiz hayvandan kesilen et yemekleri, balik hatta -saglikli beslenmenin, uzun omurlu yasamanin recetesi olan- vejeterjan (bitkisel urunleri tercih ederek) yasama bicimini secmek olumlu bir karar degil midir?
SON SOZ –Degerli Hurriyet Gazetesi yazari Ege Cansen’in kulaklari cinlasin-: ekonomide olsun, sosyal hayatta olsun, dinsel metinlerde olsun, ozgurluklerin sinirlarinin cizilmesi ve uygulanmasi, ozgurlugun de yasanmasinin emniyet ve teminatidir.
*: http://www.anayasa.gov.tr/ANAYASALAR/ana82.htm
**: http://www.ekitapyayin.com/id/005/01.htm
__________________