Yalan soylemek haramdır, cok buyuk gunahtır. Olmemek icin leş yemek caiz olduğu gibi, olumden kurtulmak icin yalan soylemek de caizdir. (Hadika)

Hz. Sevban buyurdu ki: (Her yalan gunahtır. Ancak bir Muslumana faydası dokunan veya bir Muslumanın zararını kaldıran yalan bundan harictir.)

Yalanın soylemenin caiz olduğu yerlerden bazıları şunlardır:
1- Savaşta: Hz. Ali otururken duşmanın biri, aniden karşısına kılıcla cıkıp, (Şimdi seni benim elimden kim kurtarabilir?) der. Hz. Ali de, parmağı ile adamın arkasını gosterip (Peki dovuşelim; fakat iki kişiyle mi?) der. Duşman, arkamdaki kim diye bakınca, Hz. Ali, kılıcını cekip, duşmanını zararsız hÂle getirir. Duşman, oturan insana yaptığı kendi hilesini gormeden (Bana hile yaptın?) der. Hz. Ali de, (Ama asıl sen beni gafil avlayacaktın ya) der ve şu hadis-i şerifi bildirir:
(Harb hiledir.) [İbni Sunni, İbni Lal]

2- İki Muslumanı barıştırmak icin:
Uc gunden sonra dargın durmak gunahtır. Dargın olan iki Muslumanı barıştırmak icin aralarını bulucu yalan soylemek caizdir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(İki kişinin arasını bulmak, nafile namaz, oruc ve sadakadan daha faziletlidir.) [Tirmizi]
(İki kişinin arasını duzeltmek ve hayırlı iş icin soylenen soz, yalan sayılmaz.) [Muslim]
(İki Muslumanı barıştırmak icin, birbirlerine iyi soz getirmek yalan sayılmaz.) [İbni Lal]

Peygamber efendimiz gulumsediği zaman, Hz. Omer sebebini sual edince, buyurdu ki:
(Ummetimden iki kişi, Allahu teÂlÂnın huzuruna cıktı. Birisi dedi ki:
-Ya Rabbi, bu adamdan hakkımı al!
Allahu teÂl buyurur:
- Bu adamın hakkını ver!
-Ya Rabbi, bir iyiliğim kalmadı ki nasıl vereyim?

Allahu teÂl hak sahibine buyurur:
- Bu adamın iyiliği kalmadı. Ne yapacaksın?
- Gunahlarımı alsın!

Bu arada Peygamber efendimiz ağlayarak (O gun oyle dehşetli bir gundur ki, o gun başkalarının gunahlarını yuklenmek şoyle dursun insan kendi gunahının yukunu cekemez.)
Allahu teÂlÂ, hak sahibine buyurur:
- Başını kaldırıp Cennetin şu muhteşem koşklerine bak!

Hak sahibi baktıktan sonra der ki:
- Evet goruyorum. Bu muhteşem koşkler, hangi şehid, hangi sıddık veya hangi peygamberindir?
- İşte o gorduğun goz kamaştırıcı koşkler, bedellerini odeyenler icindir.

-Ya Rabbi bunların bedellerini kim odeyebilir?
- Sen odeyebilirsin.

- Nasıl odeyebilirim, neyim var ki?
- Hakkını bu kardeşine bağışlamakla bu koşke sahip olursun.
- Bağışladım ya Rabbi.

Allahu teÂl buyurur ki:
- Haydi kardeşinin elinden tutup Cennete girin!
Peygamber efendimiz devamla buyurdu ki:
(Allah’tan korkun ve aralarınızı duzeltmeye calışın! Zira Allahu teÂlÂ, kıyamet gununde sizin aralarınızı duzeltir.) [HarÂiti]

3- İki Muslumanın aralarının acılmasını onlemek icin:
Araları bozulmak uzere olan iki Muslumanın aralarının acılmasını onlemek icin yalan soylemek caiz olur. İyiliğe vesile olan yalan, fitneye sebep olan doğrudan makbuldur.

4- Eşi ile iyi gecinmek icin:
Eşler birbirini idare etmek icin yalan soyleyebilir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Eşini idare etmek icin yalan soylemek caizdir.) [İbni Lal]
(Eşler birbirini idare etmek icin yalan soylerse gunah olmaz.) [Muslim]

İbni Erkam hazretleri, Hz.Omer’e, (Eşim beni sevmiyor. Sevmediğini de yuzume karşı soyledi. Boyle bir eş ile yaşamak istemem) dedi. Hz. Omer, kadına (Nicin kocanızın yuzune karşı oyle soylediniz) buyurdu. (Yalan soylememek icin. Yoksa burada yalana izin var mıdır?) dedi. Hz. Omer, (Elbette burada yalan soylemeye izin vardır. Bir kadın, kocasını sevmese de, onu uzmemek icin, yalan soylerse gunah olmaz) buyurdu.

5- Zalimden, bir Muslumanın bulunduğu yeri gizlemek icin.


6- Muslumanın malını zalimlerden korumak icin.


7- Muslumanı memnun etmek icin:
Bir arkadaş beğenip bir kravat alsa veya bir elbise diktirse, bu bizim hoşumuza gitmese de, bu elbise size cok yakışmış demek caiz olan yalana girer. Bir Muslumanı sevindirmek icin bir bahane aramalıdır. Bir hadis-i şerif meali şoyledir:
(Farzdan sonra Allahu teÂlÂnın en cok sevdiği iş, bir mumini sevindirmektir.) [Taberani]
Genel olarak kadınlar, suse duşkundur, giyimlerine dikkat ederler. Aldığı bir elbise icin, (Bu elbise, sana ne kadar da guzel yakışmış?) demek, yalan olmaz. Cunku dinimiz, hanımla iyi gecinmek icin yalan soylemeyi caiz gormuştur. Hele haklı bir takdiri esirgemek ahmaklıktır.

8- Muslumanın gunahını, sırrını ve aybını gizlemek icin:
Musluman gencin biri, iftiraya uğrar. Sonunda idama mahkum olur. İnfaz saatini beklerken, kendisine iftira edenlere, bu arada hukumdara ağzına gelen sozleri sarf eder, sovup sayar. Bu acı acı bağırmalar, bir muddet devam eder. Hukumdar, saraydan bu feryatları duyar. Fakat ara uzak olduğu icin ne soylediğini anlayamaz.

İki vezirinin yanına giden hukumdar, bu gencin neler soylediğini sorar. Birinci vezir, “Hukumdarım bu genc, (Allah, affedenleri aziz eder) hadis-i şerifini soyluyor, "Affedenlerin yeri Cennet" diyor. Sizden af talebinde bulunuyordu” der. Bu soz, hukumdarın hoşuna gider. (Bu genci affettim, serbest bırakın) der. İkinci vezir, hemen atılır: “Haşmetli hukumdarımız, bu veziriniz, zat-ı Âlinize karşı, yalan soyluyor. Genc, af istemiyor, size sovup sayıyordu” der. Hukumdar der ki:
(Bre vezir, sen yersiz doğru soylemekle, iki kişinin olumune sebep olmak istiyorsun. Şu vezirin yalanı ise bir canı kurtarmıştır. Unutma ki, iş bitiren yalan, fitneye sebep olan doğrudan iyidir.)

Hukumdar, yersiz doğru soyleyen veziri azleder, yerinde yalan soyleyerek bir sucsuzu idamdan kurtaran veziri de kendisine sadrazam yapar.
__________________