'Yolculuğumun bu bolumunde “Ahiler” denilen toplulukla tanıştım. BilÂd-i Rûm’a yerleşmiş Turkmenlerin yaşadıkları her vilayette, her şehirde ve her koyde bulunan Ahiler, bekÂr ve sanat sahibi genclerin oluşturduğu bir tur cemiyetti. Bunlar birbirleriyle cok sıkı bir dayanışma icindedirler. Her birinin halk icinde muteber birer mesleği vardır. Memleketlerine gelen yabancılara yakın bir ilgi gosterir; onların yiyecek ve iceceklerini temin eder; konuklarının insanî ihtiyaclarını karşılamakta ellerinden gelen butun itinayı gosterirler.

Ote yandan, yaşadıkları yerlerdeki zorbaları da yola getirir, herhangi bir sebeple bunlara iltihak eden kotuleri tek tek ortadan kaldırırlar. İşte, bu gibi hususlarda Ahilik cemiyetinin dunyada eşi ve benzeri yoktur.

Ahilerin biraraya gelerek oluşturduğu bu cemiyete “Futuvve” (Genclik) adı verilir. Reis secilen kimse bir zaviye yaptırarak icini halı, kilim, kandil ve diğer luzumlu eşyalarla donatır. Arkadaşları gunduz calışarak kazandıklarını ikindiden sonra reise getirirler. Bu para ile yiyecek-icecek ve zaviyede sarfolunan diğer ihtiyac maddelerini satın alırlar. O gun yorelerine bir misafir gelirse onu zaviyelerinde ağırlar ve ortak sermayeleriyle aldıkları bu yiyeceklerle kendisine guzel bir ziyafet cekerler. O kimse yoreden gidinceye kadar da onların misafiri olur. Konuklarını uğurlarken arkasından raks eder ve nağmeler soylerler.

Ahiler, yorelerine yabancı bir misafir gelmediği zamanlarda da birbirlerinden kopmazlar, yine zaviyelerinde toplanıp yemek yerler. Sabahleyin duzenli olarak işlerine gider, gun icinde kazandıklarını ikindiden sonra getirip reislerine verirler. Bunların reislerine verdikleri paraya “fityan” denilir. “Ahi”, cemiyetin olduğu gibi aynı zamanda reisin de ismidir.

Ben İbn-i Battuta, dunyada bunlardan daha guzel ve daha hayırlı işler yapan kimseler gormedim. Şiraz ve Isfahan halkının hareketleri bunlarınkine biraz benzemekte ise de. Ahiler, memleketlerine gelen ve giden yolculara yakın ilgi gostermek, şefkat ve iltifatta bulunmak bakımından onları bir hayli aşmış durumdadırlar.'

*** ibn-i batuta 14. yuzyılda yaşamış faslı musluman bir seyyah.
.
__________________