Aliya İzzetbegovic 8 Ağustos 1925 tarihinde Bosanski Samac kasabasında doğdu. Saraybosna'da bir Alman lisesinde eğitim gordu.
Lise cağında ustun kabiliyetleriyle ve İslamî konulara ilgisiyle one cıktı. O donemde arkadaşlarıyla birlikte dinî konuları tartışmak amacıyla Musluman Gencler Kulubu'nu kurdu. Kulup kısa surede buyuyerek bir yardım derneğine donuştu. Ozellikle 2. Dunya Savaşı zamanında ihtiyac sahiplerine buyuk yardımlar yapıldı.
O donemdeki komunist rejimin ulke yonetimini ele gecirmesiyle birlikte dinlerin toplumsal hayattaki varlığı giderek azaltıldı. İzetbegovic,İslami goruşu savunduğundan ve ateizme karşı olduğundan mevcut yonetimin hedefi haline geldi. Bu sebeple beş yıl hapis cezasına carptırıldı.
Aliya İzetbegovic'in sıkıntıları 1953 yılında iktidara gelen Tito zamanında katlanarak arttı. Ancak 1974'te hazırlanan yeni bir anayasayla bazı geleneksel İslami kurumların yeniden işlev kazanmasına imkan sağladı. Bu olayın uzerine bazı camiler ve medreseler yeniden hizmete acıldı.
1980'de Devlet Başkanı Tito'nun olumuyle federasyon Cumhurbaşkanlığı konusunda bir anlaşmazlık ortaya cıktı. Bunun uzerine altı federal eyaletin her birinin Cumhurbaşkanının sırayla bir yıl federasyon Cumhurbaşkanlığı yapması uzere anlaşma sağlandı. Bu gelişmeyle birlikte ulkede kısmen bir demokratikleşme surecine girilmiş oldu.
İzetbegovic'in oğlu bu ortamdan yararlanarak babasının makalelerini bir kitapta toparlayıp, 1983'te "İslamî Manifesto" adıyla yayınladı. Kitabın yayınlanması geniş capta bir yankı uyandırdı. Mevcut rejim bu gelişmeye tahammul edemeyerek İzetbegovic'i Avrupa'nın ortasında İslam Cumhuriyeti kurmak istemesiyle suclayarak, 14 yıl hapis cezasına mahkum edildi. Daha sonra Yargıtay kararıyla hapis cezası 11 yıla indirildi. 1988'de cıkarılan bir afla da serbest bırakıldı. İzetbegovic tahliye olduğu donemde dunyada bulunan komunist rejimler cokuş icerisine girmişti.
Bu donemde Demokratik Eylem Partisi'ni kurdu. Parti, 5 Aralık 1990 tarihinde Bosna'da gercekleştirilen Genel Secimleri kazandı ve İzzet Begovic ulkenin Cumhurbaşkanı oldu. Ancak 14 Mart 1996' hastalığı sebebiyle gorevini bırakmak zorunda kaldı.
1990'lı yıllarda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti icinde bir bağımsızlık hareketi icerisine girdi. Bosna-Hersek de 1 Mart 1992'de gercekleştirdiği referandum sonrasında bağımsızlığını ilan etti. Fakat Sırplar hemen arkasından Bosna yonetiminde soz sahibi olan Muslumanlara karşı savaş acarak katliama başladılar.
Hırvatistan ve Slovenya'nın bağımsızlık mucadelesine destek veren Avrupa Birliği ve ABD, Bosna-Hersek'i Sırp saldırıları karşısında yalnız bıraktılar. Muslumanlar bu savaşta askeri acıdan oldukca zayıf bir konumdaydılar. Bu yuzden Sırplar Bosna'nın onemli şehirlerini işgal ettiler. Ayrıca Sırplar ele gecirdikleri bolgelerde buyuk katliamlar gercekleştiriyorlardı. Ote yandan ozellikle camileri ve İslamî izler taşıyan tarihî eserleri tahrip ediyorlardı.
1995 yılında ABD'nin zoruyla imzalatılan Dayton Anlaşması'yla savaş sona erdi. Savaşın sonucunda 250 bin insan hayatını kaybetmiş, 1 milyondan fazla insan da multeci konumuna duştu.
Bosna-Hersek topraklarının % 51'i Muslumanlara ve Hristiyan Hırvatlara, % 49'u da Sırplara verildi. Ulkenin yonetimi de bu uc halk arasında paylaştırıldı. Bunun yanında Amerika Birleşik Devletleri, Muslumanlara ellerindeki silahları imha etmelerini ve ABD patentli silahları, yedek parcasız bir şekilde satın almalarını şart koştu. Aliya İzzetbegovic bu olaydan ulkesini en az zararla kurtarmaya calıştı.
19 Ekim 2003 tarihinde de Saraybosna'da vefat etti. Ayrıca yaşamı boyunca da pek cok eser yazdı.
ESERLERİ
- İslam Manifestosu
- İslam Deklarasyonu ve İslamî Yeniden Doğuşun Sorunları
- Doğu ve Batı Arasında İslam
- Tarihe Tanıklığım
SOZLERİ
- Hayvanlar acken tehlikeli olur. İnsanlarsa tokken tehlikeli oluyorlar.
- Din ahlaktır; onu hayata gecirmek ise terbiyedir.
- Biz de zalimlerden olursak, zulme karşı savaşmamızın bir anlamı kalmaz. Kitaba uyacağız.
- Bir şahsın yuceltilmesi hadisesi, gecmişte ve bugun var ama İslam'a kesinlikle yabancıdır! Cunku bu bir ceşit putculuktur!
- Cok yaşadım ve cok yoruldum. Şimdi sevgilime kavuşmak istiyorum.
- Ozgurluk verilmez, alınır.
- Kur'an ve İslam sadece hocalara bırakılmayacak kadar onemlidir.
- İyi insan olmadan iyi Musluman olamayız.
- Biz oluyoruz ama onlar da kazanmıyorlar.
- İlimle din, birbirinden ayrıldığı takdirde, din insanları geri kafalılığa, ilim ise ateizme surukler.
- Duşmanına benzediğin zaman, savaşmanın anlamı kalmaz.
- Bu adil bir barış olmayabilir; fakat suren bir savaştan daha iyidir.
- Butun yucelik ve şukran Allah'a aittir ve insanların gercek kalitesini ancak Allah tespit edebilir.
- Ben Muslumanım ve Musluman olarak kalmaya kararlıyım. Bu hayatımın sonuna kadar boyle devam edecek. Cunku İslam benim icin iyi ve asil olmanın en doğru ifadesidir.
- Olduğunuz gibi kalın. Dininizi, milliyetinizi koruyun. Kimliğinizi kaybetmenin bedeli koleliktir.
- Muslumanlar, hayatta nasıl uygulanacak sorusundan kacmak icin Kur'an'ın nasıl okunması gerektiği hususunda geniş bir ilim urettiler.
- Bazıları dini bağlılıklarının kendilerini tefekkurden azade kıldığına inanırlar.
__________________